Το πρώτο υποβρύχιο του ΠΝ που έγερνε και οι Ναύαρχοι δεν παρέλαβαν!

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Η υπόθεση με τα υποβρύχια… που γέρνουν στο Πολεμικό Ναυτικό δεν είναι καινούργια.

Πριν από πολλά χρόνια μια ανάλογη ιστορία διαδραματίστηκε στον Ναύσταθμο όπου οι ναύαρχοι της εποχής, αρνήθηκαν να παραλάβουν ένα πρωτοποριακό σκάφος της εποχής για τους ίδιους (και άλλους) λόγους!

Κατασκευαστής του «NORDENFELT-I» ήταν ένας Άγγλος… κληρικός και πίσω από την επιχειρούμενη αγορά από την ελληνική κυβέρνηση, βρισκόταν  ένας Σουηδός μεγαλέμπορος όπλων!

Αντιμετώπισαν όμως την σθεναρή αντίσταση των ναύαρχων και κυρίως του γενικού επιθεωρητή του Στόλου, γιου του ναυμάχου της Επανάστασης Μιλτιάδη Κανάρη, ο οποίος αγνόησε τον πρωθυπουργό Δηληγιανη και αρνήθηκε να εντάξει στο Ναυτικό ένα υποβρύχιο με πολλά προβλήματα ευστάθειας…

ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Βρισκόμαστε στα μέσα της δεκαετίας του 1880 και η χώρα ανασυγκροτείται μετά την Επανάσταση.

Το ίδιο και οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Το Ναυτικό επεδίωκε να ενισχύσει τη δύναμη του και παράλληλα να βρει τρόπους να παραμείνει στην πρωτοπορία των τεχνολογικών εξελίξεων. 

Η λύση βρέθηκε τον Ιανουάριο του 1886, όταν η ελληνική κυβέρνηση αγόρασε το πρώτο υποβρύχιο της χώρας.

 Το Nordenfelt I βασίστηκε στο σχέδιο του George Garrett, άγγλου κληρικού και κατασκευάστηκε από την εταιρεία του σουηδού κατασκευαστή όπλων Thorsten Nordenfelt, από τον οποίο πήρε το όνομα του. Στις 13 Ιανουαρίου 1886 το υποβρύχιο άγγιξε την ελληνική πραγματικότητα. 

Αγοράστηκε από την κυβέρνηση του Θεόδωρου Δηλιγιάννη στις αρχές του Δεκεμβρίου του 1885, έναντι 9.000 λιρών.

 Στο λιμάνι του Πειραιά έφτασε αποσυναρμολογημένο, ενώ χρειάστηκαν περίπου δύο μήνες για να συναρμολογηθεί. 

Όταν ολοκληρώθηκε, πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε στον Φαληρικό όρμο για να παρακολουθήσει τις δοκιμές….

Σκάφος ελλειπτικού σχήματος, μήκους 19,5μ. και μέγιστου πλάτους 2,75μ.

 Είχε εκτόπισμα εν καταδύσει 55tn και δυνατότητα κατάδυσης έως τα 15μ. 

Η κίνησή του προερχόταν από μία ατμομηχανή 100 ίππων, η οποία του έδινε δυνατότητα ανάπτυξης ταχύτητας 9kn εν επιφάνεια και 2kn εν καταδύσει, με αυτονομία στην κατάδυση 160nm.

 Ήταν οπλισμένο με έναν τορπιλοσωλήνα, ο οποίος είχε τη δυνατότητα βολής μιας τορπίλης 14″ σε απόσταση 30μ. από το στόχο και εβρισκόμενο εν επιφάνεια.

ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ

Για να επιτευχθεί η μέγιστη απόδοση της μηχανής του υποβρυχίου, ο λέβητας έπρεπε να ανάβει στο λιμάνι τρεις ημέρες νωρίτερα(!) ή τουλάχιστον δώδεκα ώρες, ώστε να μπορεί να κινηθεί. 

Αυτό το μειονέκτημα δεν είχε αναφερθεί στους υποψήφιους αγοραστές του. 

Οι συνθήκες μέσα στο σκάφος δεν ήταν ευχάριστες λόγω της υψηλής θερμοκρασίας, της στάχτης από τα κάρβουνα που χρησιμοποιούνταν στο λέβητα, της υγρασίας και κυρίως των διαρροών μονοξειδίου του άνθρακα….

Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα… υποβρύχιο φέρετρο που έθετε σε άμεσο κίνδυνο τις ζωές των μελών του πληρώματος του.

Στην επιφάνεια παρουσίασε κάποια στοιχεία αξιόπλοου σκάφους. 

Ωστόσο δεν ίσχυσε το ίδιο στην κατάδυση, κατά την οποία δημιουργήθηκαν προβλήματα ευστάθειας, στεγανότητας και αδυναμίες στην εκτόξευση της τορπίλης….

Παρά τις σοβαρές αδυναμίες του, το «Nordenfelt» ήταν το πρώτο υποβρύχιο με πυροβόλο επί του καταστρώματος. 

Μια ακόμη ένδειξη πρωτοπορίας του ήταν το σύστημα καύσης που διέθετε στο λέβητα του. Συγκεκριμένα το υποβρύχιο περιλάμβανε ένα μικρό πυργίσκο ύψους ενός μέτρου με ένα μικρό θόλο από γυαλί πάχους μιας ίντσας. 

Αν με την κατάδυση ο πυργίσκος διατηρούνταν κατά ένα μέτρο έξω από το νερό και με ανοιχτή την κάθοδο, μπορούσε να διατηρηθεί η καύση στο λέβητα, αναρροφώντας αέρα. 

Αυτός ακριβώς είναι και ο τρόπος που χρησιμοποιείται στις μηχανές εσωτερικής καύσης στα σύγχρονα υποβρύχια….

Μετά τις δοκιμές εν όρμω και εν πλω, ο λόγος έπεσε στους ναύαρχους για να πάρουν την τελική απόφαση.

Η κυβέρνηση για να μην χρεωθεί μια πολιτική αποτυχία, πίεζε να εγκριθεί η αγορά.

Οι συσκέψεις και οι πιέσεις ήταν συνεχείς και πολυήμερες.

Τον τελευταίο λόγο τον είχε ο επιθεωρητής του Στόλου Μιλτιάδης Κανάρης.

Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗ

Ο ναύαρχος γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1822 στα Ψαρά και ήταν το τέταρτο από τα επτά παιδιά του αγωνιστή της ελληνικής επανάστασης και πολιτικού Κωνσταντίνου Κανάρη και της Δέσποινας Μανιάτη.

 Η γέννησή του φέρεται να συνέβη την ίδια ημέρα που ο πατέρας του ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο.

Σπούδασε από το 1833 μέχρι το 1843 στη Βαυαρική Στρατιωτική Σχολή του Μονάχου, έπειτα κατατάχθηκε στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στη Γαλλία υπηρετώντας παράλληλα επί μια τριετία στο γαλλικό πολεμικό ναυτικό. 

Το 1886 διετέλεσε γενικός επιθεωρητής του στόλου και τρία χρόνια μετά (1889) αποστρατεύθηκε, ανακλήθηκε όμως μετά τον πόλεμο του 1897, αναλαμβάνοντας προσωρινά την αρχηγία της Θωρηκτής Μοίρας από τις 7 Αυγούστου μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου του 1897.

Παράλληλα ασχολήθηκε με την πολιτική. Εξελέγη πληρεξούσιος Σύρου (1865, 1868) και εν συνεχεία βουλευτής Νέων Ψαρών (1873 και 1899) ενώ διετέλεσε πολλάκις υπουργός επί των ναυτικών (για τρεις ημέρες στην κυβέρνηση Μπενιζέλου Ρούφου λίγο πριν ξεσπάσουν τα Ιουνιανά όπου σκοτώθηκε ο αδελφός του Αριστείδης το 1864, το 1868 – 1869 και το 1879. 

Το 1895 αλλά και μετά το 1897 του προτάθηκε η επανειλημμένα από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ η ανάληψη της πρωθυπουργίας, ο ίδιος όμως απέρριπτε τις προτάσεις καθώς έθετε ως όρο την σύγκληση αναθεωρητικής βουλής.

Απεβίωσε στην Αθήνα στις 7 Νοεμβρίου 1901, ενώ ήταν εν ενεργεία βουλευτής Νέων Ψαρών. 

Μια ημέρα πριν το θάνατό του, του απονεμήθηκε ο Μεγαλόσταυρος του Σωτήρος.

 Ήταν παντρεμένος και παιδιά του ήταν ο επίσης πολιτικός Αλέξανδρος Κανάρης καθώς και ο Λεωνίδας Κανάρης.

 Με δική του πρόταση λοιπόν η αγορά ματαιώθηκε!

Το «Nordendelt Ι» κρίθηκε μη αποδεκτό από το Ελληνικό Ναυτικό και έτσι δεν κατάφερε να ενταχθεί στη δύναμη του. 

Παρέμεινε στον Όρμο του Φαλήρου να σαπίζει ανενεργό έως το 1901, όταν μεταφέρθηκε για διάλυση και καταστράφηκε….

Πληροφορίες

Ελληνικά Υποβρύχια 1885-2010, του Αλέξανδρου Μαδωνή και Γεώργιου Μαστρογεωργίου, Εκδόσεις Κλειδάριθμος…