Το μυστικό του φάρου της Ψαθούρας! Μια απίστευτη πολεμική ιστορία

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Οι φάροι από μόνοι τους αποπνέουν μια γοητεία, ένα μυστήριο, ίσως τον φόβο της μοναξιάς και δέος σ αυτούς που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα σκληρά στοιχεία της φύσης.

Οι φαροφύλακες και όσοι έζησαν στους φάρους, είναι άνθρωποι ξεχωριστοί.

Επέλεξαν συνειδητά την ζωή τους και οι πιο πολλοί έχουν να διηγηθούν παράξενες, εξαιρετικές, άγνωστες και πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες.

Η ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΨΑΘΟΥΡΑ

Η Ψαθούρα είναι το βορειότερο απ ‘όλα τα νησιά του συμπλέγματος των Σποράδων.

 Το όνομά της προέρχεται, μάλλον από το σχήμα της, διότι μοιάζει με Ψάθα στην μέση της θάλασσας.

Έχει διάμετρο 2 χιλ. και έκταση 2 τ.χ. Απέχει από τα Γιούρα 8 μίλια.

 Το ψηλότερο σημείο του βρίσκεται στη βόρεια πλευρά(14μ.)

Ο φάρος της Ψαθούρας χτίστηκε το 1895 μετά το ναυάγιο ενός Δανέζικου πλοίου που ξεχείλισε πια το ποτήρι. 

Οι ξέρες αυτές ήταν πολύ επικίνδυνες για τη ναυσιπλοΐα και κάτι έπρεπε να γίνει. 

Χτίστηκε πάνω σε σχέδια Γάλλων μηχανικών, από πετράδες Σκοπελίτες που χρησιμοποίησαν πέτρα από το νησί ενώ μεταφέρθηκαν μόνο τα μαρμάρινα σκαλοπάτια και μια άλλη μαλακότερη και ευκολοπελέκητη πέτρα για τις ακμές του κτιρίου και τα ανοίγματα.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος έσβησε και οι φαροφύλακες είχαν εντολή να τον ανάβουν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (προφανώς για να διευκολύνουν τον πλου των πλοίων του Άξονα και να δυσκολεύουν τη διέλευση των συμμαχικών πλοίων).

 Ξανάναψε το 1945.

Πριν από μερικά χρόνια ο Γιώργος Αγαλου, γιος του φαροφύλακα της Ψαθουρας Αγαλου Αγαλου, διηγήθηκε μια συγκλονιστική ιστορία από τα χρόνια του πολέμου που διαδραματίστηκε στο ανεμοδαρμένο νησί.

«Ήταν 27 Μαΐου του 1942.

 Μια ήρεμη νύχτα με ολόγιομο φεγγάρι, όταν ακούσαμε το θόρυβο μηχανής αεροπλάνου πολύ κοντά πάνω από τα κεφάλια μας. 

Ένα αεροπλάνο έκανε βόλτες γύρω-γύρω από το φάρο.

 Ο φάρος ήταν κλειστός λόγω πόλεμου κι άναβε μόνο από κυβερνητική διαταγή, αν χρειαζόταν. 

Από φόβο βομβαρδισμού, γιατί εκείνη την εποχή δεν ήξερες από πού θα σου ‘ρθει, βγήκαμε έξω και κρυφτήκαμε στους θάμνους.

 Η ώρα ήταν 2:00 τα μεσάνυχτα και ο καιρός μπουνάτσα.

 Από πάνω μας διαγραφόταν καθαρά ένα μεγάλο αεροπλάνο που έκανε κύκλους. 

Ξαφνικά η μηχανή έσβησε. 

Όπως μάθαμε αργότερα, αυτό συνέβη γιατί τελείωσαν τα καύσιμα. 

Το πολεμικό αεροπλάνο προσθαλασσώθηκε ανοιχτά από την ξερά του Μαΐστρου, διένυσε κάποια απόσταση και μετά βούλιαξε σε άλλο σημείο.

 Σε αυτό το διάστημα το πλήρωμα του το εγκατέλειψε πολύ γρήγορα με τη σωστική λέμβο.

 Εγώ με τον πατέρα μου, Αγάλλου Αγάλλο τους φωνάξαμε από την στεριά και τους υποδεικνύαμε το μέρος όπου θα μπορούσαν να βγουν. 

Μάλιστα ο πατέρας μου επειδή κάπνιζε πήρε κι άναψε αρκετά σπίρτα μαζί και τους καθοδήγησε στο συγκεκριμένο σημείο της ακτής.

 Όταν βγήκαν έξω τράβηξαν τη λέμβο, μας ευχαρίστησαν και πήγαμε στο φάρο.

 Εκεί τους ρωτήσαμε αν θέλουν να φανέ, κι αυτοί απάντησαν όχι.

 Έτρωγαν φρέσκα κρεμμύδια από τον κήπο μας από φόβο μήπως τους δηλητηριάσουμε.

 Μετά πλύθηκαν ρίχνοντας ο ένας νερό στον άλλο με το γκαζοτενεκέ από τη στέρνα.

 Στη συνέχεια έπεσαν για ύπνο έχοντας πάντα για φρουρά εναλλάξ έναν από τους τέσσερις τους…

 Την άλλη μέρα το πρωί φοβισμένοι μας ρωτούσαν σε ποιο σημείο βρίσκονταν, αν υπήρχαν παρτιζάνοι και αν μπορούσαν να πάνε να ενωθούν με τους άλλους Γερμανούς.

 Ένας από το πλήρωμα ήταν Αυστριακός και μίλαγε ιταλικά. 

Ο πατέρας μου ήξερε την γλώσσα, γιατί είχε υπηρετήσει στο Βασιλικό Ναυτικό.

 Έτσι μάθαμε και το ιστορικό του αεροπλάνου. 

Αυτό ήταν βομβαρδιστικό τύπου Γιούνγκερ, με πορεία από Τομπρούκ προς Σικελία.

 Στο δρόμο του όμως το κυνήγησαν συμμαχικά αεροπλάνα και για να ξεφύγει πήρε πορεία για το Βόρειο Αιγαίο.

 Πάνω από την Ψαθούρα σώθηκαν τα καύσιμα και το αεροπλάνο προσθαλασσώθηκε. 

Η λέμβος που χρησιμοποίησαν για να σωθούν αποδείχτηκε για μας θειο δώρο μιας και από το σκληρό καουτσούκ κατασκευάστηκαν πολλά ζευγάρια αυτοσχέδια παπούτσια, τόσο για μας όσο και για τους συγγενείς.

 Αφού κατάφερα και τους συγχρόνισα να κωπηλατούν με τη μικρή βαρκούλα, (το μόνο μέσω διαφυγής από το απομακρυσμένο νησί) και ευνοούμενοι και της ανοιξιάτικης μπουνάτσας, τους μετέφερα στο μοναστήρι της Κυρά Παναγιάς. 

Εκεί τους φιλοξένησαν οι καλόγεροι ο Βενιαμίν και ο Αθανάσιος που φοβήθηκαν, γιατί είχαν κλέψει και βουλιάξει ένα πλοίο.

Την επόμενη μέρα φτάσαμε στην Αλόννησο.

 Εκεί τους φιλοξένησε ο γιατρός Τσουκανάς και την άλλη μέρα περάσαμε κωπηλατώντας στη Σκιάθο, όπου εκεί πια το πλήρωμα ενώθηκε με την γερμανική φρουρά.

Ο ένας από αυτούς, υποχρεωμένος από την συμπαράσταση της οικογένειας μου κι εμένα, μου έδωσε μια φωτογραφία του, όπου έγραψε κάτι από πίσω.

 Όταν αργότερα με πιάσανε οι Γερμανοί σε μια σαρωτική επιχείρηση στις Βόρειες Σποράδες έδειξα αυτή την φωτογραφία στον υπεύθυνο αιχμαλωσίας και σώθηκα.

 Αυτός βλέποντας την φωτογραφία στάθηκε προσοχή»
(Ο Γιώργος Αγάλλου γεννηθείς το 1916 τότε ήταν 26 χρονών)

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ

Δυο άξιοι και θαρραλέοι ερευνητές, ο Βασιλης Μεντογιαννης και ο Γιάννης Γκουλελης, όχι μόνο έψαξαν και εντόπισαν το γερμανικό βομβαρδιστικό στα βάθη της θάλασσας, αλλά ανέσυραν πολύτιμα αντικείμενα του αεροσκάφους και του πληρώματος, και το κυριότερο βρήκαν τα στοιχεία της αποστολής και της μοιραίας τελευταίας πτήσης του Junkers-88 της Luftwaffe.

Σύμφωνα με τις επίσημες αναφορές

«Στις 26 Μαΐου του 1942, εννέα Junkers-88 απογειώνονται από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας στις 14:00 το μεσημέρι, με σκοπό να βομβαρδίσουν τα αεροδρόμια του Gambut και Abiar Zaid. 

Αμέσως μετά θα χτυπάγανε φάλαγγες φορτηγών που μετέφεραν πολεμοφόδια. 

Μετά από τον ανεφοδιασμό τους στο Τυμπάκιο της Κρήτης, πέντε από αυτά θα απογειώνονταν ξανά για μία ακόμα αποστολή, με σκοπό να βομβαρδίσουν φάλαγγα με φορτηγά στο δρόμο Bardia – Tobruk, περίπου στις 19:50.

 Από την πρώτη Μοίρα το πλήρωμα του σμηναγού Holst με το αεροπλάνο Β3+ΜΗ, ανέφερε πως πρέπει να προσθαλασσωθεί αφού θα έμενε από καύσιμα. 

Η επικοινωνία κόπηκε απότομα, περαιτέρω πληροφορίες δεν υπάρχουν.»

«Στις 28 Μαΐου μια αναφορά από το αγνοούμενο πλήρωμα καταφθάνει, ενημερώνει πως είναι καλά και πως βρίσκεται στο δρόμο για την επιστροφή του στη Μοίρα.»

«Στις 30 Μαΐου το πλήρωμα καταφθάνει στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας.

 Αναφέρει πως μετά από βλάβη στην πυξίδα του αεροσκάφους, ενώ επέστρεφαν από την αποστολή τους στην Αφρική, έχασαν το αεροδρόμιο της Ελευσίνας. 

Μετά από πολλές ώρες πτήσης τελείωσαν τα καύσιμα και προσθαλασσώθηκαν στις 27 Μαΐου ώρα 01:02 τα μεσάνυχτα, κοντά στη νησίδα Ψαθούρα (Βόρειες Σποράδες). Τα αεροπλάνο βυθίστηκε αλλά το πλήρωμα χρησιμοποιώντας την φουσκωτή σωστική λέμβο έφτασε στη νησίδα και σώθηκε.»

ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ

Περιγράφοντας την κατάσταση  του βυθισμένου αεροπλάνου ο Β. Μεντογιαννης αναφέρει.

«Οι φίλοι μου σφουγγαράδες Γιώργος Δροσάκης από την Αλόννησο και Λευτέρης Γλυνάτσης από την Κάλυμνο ανακάλυψαν το αεροπλάνο σε βάθος 30 μέτρων. 

Το αεροσκάφος είχε βουλιάξει αρκετά μακριά από το σημείο προσθαλάσσωσης του. 

Η κατάσταση του είναι σε γενικές γραμμές καλή, εκτός από ορισμένα τμήματα του που έχουν αποκολληθεί και είναι διάσπαρτα στο χώρο…».

( Από το βιβλίο του Κώστα Μαυρίκη «Άνω Μαγνήτων Νήσοι», Αλόννησος 1997)

Το γεγονός ότι διασώθηκε ολόκληρο το πλήρωμα επιβεβαιώνει ότι ο χώρος διακυβέρνησης διατηρήθηκε και μετά την προσθαλάσσωση. Τώρα ο λόγος που το αεροπλάνο βρίσκεται σήμερα σε αυτήν την κατάσταση παραμένει ακόμα ανεξήγητος.

 Η υπόθεση ότι τα αεροσκάφος παρασύρθηκε και καταστράφηκε από δίχτυα δεν ισχύει γιατί λόγω της μορφολογίας του βυθού, οι ψαράδες δεν «τραβάνε» εκεί. 

Να συνέβη από ψάρεμα με δυναμίτη είναι ένα μικρό ενδεχόμενο, αλλά λόγω του βάθους (32 μέτρα), προκύπτει σχεδόν αδύνατο. 

Θα μπορούσε να υποστεί πιέσεις αλλά μόνο από βόμβα βυθού, αν και πάλι το ουραίο τμήμα δείχνει να διαλύθηκε από πρόσκρουση. 

Το γεγονός έντονης θαλασσοταραχής ή υποβρύχιων ρευμάτων είναι και αυτό μια υπόθεση, αφού το εν λόγω σημείο το πιάνει πολύ ο καιρός.

Η έρευνα ωστόσο συνεχίστηκε και εμπλουτίστηκε με νέα στοιχεία.

 Η Αεροπορική Μοίρα ΚG 54, εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά το 1941 στην Ιταλία, από εκεί πήρε απόσπαση για το αεροδρόμιο της Ελευσίνας και από εκεί αποσπάστηκε ξανά για το αεροδρόμιο της Κρήτης.

 Επέστρεψε στην Ιταλία στις 21 Ιουλίου του 1942.

 Παρόλα αυτά κανένα επιπλέον στοιχείο δεν βρέθηκε για το υπόλοιπο πλήρωμα του αεροπλάνου, τον βομβαρδιστή Joachim Elsasser, τον ασυρματιστή Gerhard Richter και τον πολυβολητή Alfred John.

 Όλες οι προσπάθειες έχουν επικεντρωθεί στο να  εντοπιστεί κάποιος από αυτούς εν ζωή, και να θυμίζει την αγριότητα του πολέμου…

Πηγή

 Βασίλης Μεντόγιαννης

(πληροφορίες φωτογραφίες)

 περιοδικό «Thalassa»

wreckhistory