Rafale: Δεχτήκαμε να τοποθετηθούν μεταχειρισμένα υποσυστήματα ακόμη και στα νέα αεροσκάφη

Η συζήτηση που έγινε στη Βουλή για τη προμήθεια των Rafale ήταν “εξπρές” και γι΄ αυτό υπήρξαν “παράπονα” της αντιπολίτευσης, ειδικά της αξιωματικής, χωρίς όμως ιδιαίτερη ένταση. Υπάρχουν όντως “μαύρες τρύπες” στη συμφωνία;

Δυστυχώς η απάντηση είναι ναι! Και είναι “μαύρες τρύπες” που έχουν να κάνουν με την ακατανόητη αδυναμία μιας ακόμη ελληνικής κυβέρνησης να εφαρμόσει το γνωστό ρητό: “Ο πελάτης έχει ΠΑΝΤΑ δίκιο”.

Όπως πολλές φορές έχουμε γράψει και ξαναγράψει η Ελλάδα είναι από τους καλύτερους αν όχι ο καλύτερος πελάτης των αμυντικών βιομηχανιών του πλανήτη και δικαιούται να ΄χει προνομιακή μεταχείριση.

Γι΄ αυτό και δεν μπορεί να γίνει κατανοητό πως δεχθήκαμε ακόμη και στα καινούργια Rafale που θα παραλάβουμε ,να τοποθετηθούν μεταχειρισμένα υποσυγκροτήματα, με τη δικαιολογία της “επιτάχυνσης του χρόνου κατασκευής και παράδοσης”! 

Και δεν είναι μόνο αυτό! Η “ακτινογραφία” της σύμβασης, οι προβλέψεις αλλά και τα “στραβά” της :

• Καλύπτονται η προμήθεια αεροσκαφών & συναφούς εξοπλισμού, η εν συνεχεία υποστήριξη τους για 4 χρόνια, η προμήθεια και η επανεργοποίηση όπλων & η εν συνεχεία υποστήριξη τους
• Η σύμβαση αεροσκαφών αποτελεί μια πιο light εκδοχή της σύμβασης των Μ-2000-5. Η διαφορά είναι ότι αυτή ήταν μια καθαρά εμπορική σύμβαση, ενώ αυτή υβριδική γιατί περιλαμβάνει καινούργια & μεταχειρισμένα αεροσκάφη της γαλλικής αεροπορίας (FAF). Μοιάζει σαν αντίστροφη FMS σύμβαση όπου εδώ τον ενδιάμεσο μεταξύ FAF & ΠΑ παίζει η Dassault
• Στα κείμενα που δημοσιεύτηκαν λείπουν βασικά άρθρα όπως όροι πληρωμής, χρονοδιαγράμματα παραδόσεων, εγγυήσεις, συνέπειες για καθυστερημένες παραδόσεις κ.α. Πολλά απ τα παραπάνω θα μπορούσαν να δημοσιευτούν χωρίς να υπάρχει κίνδυνος διαρροής απόρρητων δεδομένων
• Το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει 12 μεταχειρισμένα αεροσκάφη ( 2 διθέσια) 6 καινούργια (2 διθέσια) , εξομοιωτή πτήσης, εξοπλισμό αποστολής (εξωτερικές δεξαμενές κ.α), ανταλλακτικά αρχικής υποστήριξης, δοκιμαστικές συσκευές και εργαλεία, εκπαίδευση, βιβλιογραφία και διάφορες υπηρεσίες
• Στα μεταχειρισμένα είδη δεν περιλαμβάνονται μόνο τα αεροσκάφη αλλά και υποσυγκροτήματα (πχ radar), εξοπλισμός αποστολής, ανταλλακτικά και συσκευές υποστήριξης από την FAF

• Μεταχειρισμένα υποσυγκροτήματα θα τοποθετηθούν και στα καινούργια αεροσκάφη επιταχύνοντας έτσι τον χρόνο κατασκευής που λογικά όμως θα πρέπει να επηρεάσουν προς τα κάτω τις τιμές των καινούργιων αεροσκαφών, που θεωρούνται πλέον μερικώς καινούργια, ενώ ερώτημα τίθεται για τις παρεχόμενες εγγυήσεις γι αυτά, θα είναι πλήρεις ή μερικές;

• Από την εισηγητική έκθεση φαίνεται ότι το 61% των 3 συμβάσεων θα καταβληθεί μέσα στο 2021. Επειδή δεν  δημοσιεύτηκε το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων και οι τιμές είναι αδύνατον να εκτιμηθεί πόσο εμπροσθοβαρείς είναι αυτές οι πληρωμές. Στην σύμβαση αναφέρεται ότι οι τιμές των μεταχειρισμένων ειδών είναι ίδιες με τις τιμές που αυτά αγοράστηκαν από την FAF, κάτι που καλό θα ήταν να ελέγξει η Ελληνική πλευρά. Σε ότι αφορά τα καινούργια αεροσκάφη στα οποία θα τοποθετηθούν μεταχειρισμένα υποσυγκροτήματα λογικά η τιμή τους πρέπει να διαμορφώνεται ανά αεροσκάφος με βάση τον αριθμό και τις τιμές αγοράς των μεταχειρισμένων αυτών υποσυγκροτημάτων. Ισχύει αυτό ή συμφωνήθηκε μια ενιαία τιμή για τα μερικώς καινούργια αυτά αεροσκάφη;
• Σε ότι αφορά τις αποκλίσεις από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι στην σύμβαση των Μ-2000-5 η Γαλλική πλευρά είχε αποδεχτεί κάποιες απαιτήσεις μας που τώρα αρνείται. Για παράδειγμα είχε αποδεχτεί την καταβολή εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης της σύμβασης ίσης με το 10% του συνόλου του τιμήματος ενώ τώρα 5%. Σίγουρα η αύξηση του ποσοστού της εγγυητικής επηρεάζει προς τα πάνω το ύψος της σύμβασης αλλά από την άλλη μειώνει τα ρίσκα του προμηθευτή και αντίθετα αυξάνει αυτά του αγοραστή, ο οποίος πρέπει να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους μείωσης τους. Δύο απ αυτούς είναι η εμπλοκή των Γαλλικών κυβερνητικών υπηρεσιών (DGA)  στον ποιοτικό και γενικά έλεγχο του προγράμματος και η παρουσία εκπροσώπων μας στις εγκαταστάσεις της εταιρίας για να παρακολουθούν την σωστή υλοποίηση της σύμβασης, να παρεμβαίνουν όπου χρειάζεται και να ενημερώνουν έγκαιρα την Αθήνα. Η κυβερνητική εμπλοκή είχε προβλεφθεί τόσο στην σύμβαση του 1985, όσο και στην σύμβαση του 2000 και είχε αποδειχθεί χρήσιμη σε αρκετές περιπτώσεις. Στη συγκεκριμένη σύμβαση απουσιάζει, απορίας άξιον δεδομένης της πολύ καλής συνεργασίας των 2 κρατών στον αμυντικό τομέα. Επισημαίνεται ότι αυτή η συνδρομή στις προηγούμενες συμβάσεις παρασχέθηκε δωρεάν στην Ελληνική πλευρά. Επίσης εκ του αποτελέσματος ιδιαίτερα χρήσιμη αποδείχτηκε η μόνιμη παρουσία εκπροσώπων μας στους κατασκευαστές κατά την διάρκεια της σύμβασης. Εδώ αυτή η δυνατότητα δεν προβλέφτηκε παρά μόνο η περιστασιακή παρουσία κατά την διάρκεια παραλαβής των συμβατικών ειδών
• Στην σύμβαση των Μ-2000-5 είχε καθοριστεί αρκετά λεπτομερής διαδικασία για την περίπτωση απόρριψης αποδοχής συμβατικού είδους. Εδώ οι διαδικασίες είναι πιο light. Σημαντική είναι η πρόβλεψη ότι σε περίπτωση μη έγκαιρης παράδοσης των μεταχειρισμένων ειδών από την FAF στην Dassault που προφανώς θα επηρεάσει το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων αυτό θεωρείται γεγονός ανωτέρας βίας και δεν συνεπάγεται καμιά συνέπεια για την Dassault. Άλλος ένας λόγος για την στενή συνεργασία Ελληνικής και Γαλλικής αεροπορίας. Αναφέρεται επίσης ότι τα πρώτα αεροσκάφη θα παραδοθούν στην Ελληνική πλευρά και θα παραμείνουν στην Γαλλία για εκπαίδευση Αυτό ακούγεται πιο λογικό από την εκδοχή που κυκλοφορεί ευρέως ότι τα πρώτα αεροσκάφη θα προσγειωθούν στην Τανάγρα το καλοκαίρι του 2021. Τα αεροσκάφη άμα έρθουν εδώ θα πρέπει να πετούν εντατικά καθημερινά προκειμένου να εκπαιδευτούν τα πληρώματα και να αξιοποιηθούν το ταχύτερο δυνατό. Για να γίνει αυτό θα πρέπει όλο το τεχνικό προσωπικό να έχει εκπαιδευτεί πριν από το καλοκαίρι, να έχει παραληφθεί το μεγαλύτερο ποσοστό των ανταλλακτικών, να έχουν παραληφθεί, εγκατασταθεί και λειτουργεί όλος ο εξοπλισμός συντήρησης , πράγμα δύσκολο μέσα σ αυτά τα ασφυχτικά χρονικά πλαίσια
• Η σύμβαση προβλέπει ότι έχουν ενσωματωθεί σ αυτήν  όλα τα απαραίτητα για την απόκτηση πλήρους δυνατότητας συντήρησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Μια πρόβλεψη που με πολύ κόπο επιτεύχθηκε στην σύμβαση των Μ-2000-5 φοβάμαι ότι απουσιάζει τόσο στην σύμβαση προμήθειας όσο και στην σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης, η εγγύηση διαθεσιμότητας των αεροσκαφών και του εξομοιωτή πτήσης. Στην προηγούμενη σύμβαση οι κατασκευαστές με βάση συγκεκριμένες παραμέτρους είχαν δεσμευτεί για Χ% διαθεσιμότητα των αεροσκαφών και Υ% διαθεσιμότητα του εξομοιωτή. Μάλιστα είχαν προβλεφτεί και ποινικές ρήτρες σε περίπτωση που η διαθεσιμότητα έπεφτε κάτω από την συμφωνημένη τιμή με ευθύνη τους.  Όλοι αντιλαμβανόμαστε πόσο κρίσιμο είναι το ποσοστό διαθεσιμότητας για ένα στόλο 18 μόνο αεροσκαφών που θα αποτελέσουν την αιχμή της λόγχης της ΠΑ
• Εγγυήσεις: λείπει οποιαδήποτε αναφορά στα δημοσιευθέντα κείμενα , πολύ κρίσιμη παράμετρος λαμβάνοντας υπόψη το μίγμα καινούργιων και μεταχειρισμένων συμβατικών ειδών

• Παντελής απουσία πρόβλεψης ή έστω μελλοντικής δέσμευσης συμμετοχής της Ελληνικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα. Μια μεγάλη πολιτική απόφαση που δεν λήφθηκε ποτέ μέχρι τώρα είναι η συμμετοχή μας στο πρόγραμμα ανάπτυξης του νέου μαχητικού συστήματος 6^ης γενιάς FCAS στο οποίο κύριος μέτοχος είναι η Γαλλική πλευρά. Ποιοτική υπεροχή για το μέλλον, τεχνογνωσία , ποσοτικό και ποιοτικό έργο για την αμυντική μας βιομηχανία αλλά και ρίσκα όπως για κάθε αναπτυξιακό πρόγραμμα. Είναι γνωστό όμως ότι ο τολμών νικά. Εντύπωση κάνει από τα πρακτικά της βουλής ότι κανένας εκπρόσωπος κόμματος δεν έθιξε το θέμα στην συζήτηση. Είναι και ο Θείος Σαμ που έχει μεγάλη πειθώ στο μεγαλύτερο φάσμα του πολιτικού και υπηρεσιακού συστήματος που ξορκίζει αυτό το κακό, F-35 γαρ 

• Σε ότι αφορά την σύμβαση FOS αυτή υπογράφεται από τους 3 κατασκευαστές του αεροσκάφους σαν κοινοπραξία. Αποτελεί κοινή πρακτική τα μέλη μιας κοινοπραξίας να έχουν ευθύνη για το σύνολο της σύμβασης και όχι μόνο για τον τομέα αρμοδιότητας τους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτό δεν ισχύει με πιθανό αποτέλεσμα δυσλειτουργίες. Επειδή τα υποσυγκροτήματα των διαφόρων κατασκευαστών των αεροσκαφών συνεργάζονται είναι πιθανόν σε μια δυσλειτουργία που απαιτεί την συνεργασία όλων, ο ένας κατασκευαστής να ρίχνει την ευθύνη στον άλλον με συνέπεια το πρόβλημα να παραμένει ή να καθυστερήσει  η επίλυση του. Έχει συμβεί και φοβάμαι ότι μ αυτές τις προβλέψεις θα ξανασυμβεί
• Η λογική του συστήματος υποστήριξης πατάει στα καθιερωμένα μια άλλης εποχής που έχει αποδειχτεί όχι τόσο αποτελεσματικό. Δηλαδή η Ελληνική πλευρά κάνει αίτημα προμήθειας (RFQ), η Γαλλική απαντά, η Ελληνική επεξεργάζεται την απάντηση και αν συμφωνεί θέτει την παραγγελία, η οποία θέλει τον χρόνο της να ικανοποιηθεί και να φτάσει το υλικό στην Ελλάδα. Όλο αυτό συνεπάγεται καθυστερήσεις και γραφειοκρατία που επηρεάζουν την διαθεσιμότητα των αεροσκαφών αλλά και το κόστος. Μ αυτό το σύστημα αν θέλουμε την επιθυμητή διαθεσιμότητα χρειαζόμαστε μεγάλο stock ανταλλακτικών άρα επιπλέον χρήματα. Έχουν αναπτυχθεί παγκοσμίως πιο σύγχρονα συστήματα εφοδιαστικής υποστήριξης που δίνουν καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερο κόστος. Δεν είναι τυχαίο ότι η Γαλλική αεροπορία και το Γαλλικό ναυτικό έχουν συνάψει 10ετή σύμβαση με τους κατασκευαστές του Rafale για ένα σύγχρονο σύστημα υποστήριξης (RAVEL) στο οποίο οι κατασκευαστές εγγυώνται το επιθυμητό επίπεδο διαθεσιμότητας. Από δημοσιεύματα του διαδικτύου φαίνεται μάλιστα ότι τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι καλύτερα του απαιτούμενου. Ένας ακόμα σοβαρός λόγος για την στενή συνεργασία των αντίστοιχων κρατικών υπηρεσιών και ευκαιρία για συνέργειες 
• Η σύμβαση FOS διαρκεί μόνο ως το 2025, πολύ μικρό διάστημα, η προηγούμενη που έληξε το 2010 είχε διάρκεια 20 ετών
• Σε ότι αφορά τα όπλα διαφαίνεται ότι το μόνο καινούργιο είναι ο πύραυλος Meteor. Τα υπόλοιπα αφορούν την επαναδιάθεση των πυραύλων Mica, Scalp & Exocet. Υπενθυμίζεται ότι για τα 2 πρώτα οι ποσότητες είχαν υπολογιστεί για τις ανάγκες 25 αεροσκαφών Μ-2000-5. Τώρα θα καλύπτουν τις ανάγκες 42 αεροσκαφών

• Στην αιτιολογική έκθεση για την σύμβαση των όπλων αναφέρεται  ότι η άρνηση εξαγωγής από κρατικές αρχές αποτελεί λόγο ανωτέρας βίας για τη  εταιρία, που θεωρείται αποδεκτό γεγονός γιατί η πιθανότητα άρνησης εξαγωγής θεωρείται αρκετά μεγάλη λόγω των πολλών ξένων υπηρεσιών που εμπλέκονται. Εδώ θέτει κάποιες αμφιβολίες για την προμήθεια των Meteor δεδομένου ότι στην κατασκευή του εμπλέκονται τουλάχιστον και οι Άγγλοι. Ελπίζουμε ότι μεταξύ Ελληνικής και Γαλλικής κυβέρνησης έχουν υπάρξει συζητήσεις για το θέμα και η παροχή διαβεβαιώσεων ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα εξαγωγής όπως ακριβώς είχε γίνει και με τους Scalp το 1999

• Στις συμβάσεις δεν έχει υπάρξει καμιά δέσμευση για την επαναγορά των παλαιών Μ-2000. Αν αυτό γίνει ελπίζουμε να μην δοθούν αντί πινακίου φακής. Υπάρχουν βεβαίως και εναλλακτικές λύσεις. Είναι γνωστό ότι τα παλαιά Μ-2000 σε σχέση με τα -5 έχουν ομοιοτυπία 100% στους κινητήρες, περί το 70% στην άτρακτο και περί το 10% στα ηλεκτρονικά. Αν αποδειχθεί ασύμφορη η πώληση της κάλλιστα θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σαν πηγή ανταλλακτικών για Μ-2000-5 αυξάνοντας την διαθεσιμότητα τους και μειώνοντας το κόστος υποστήριξης τους
• Γενικά μιλώντας η προμήθεια των Rafale αυξάνει σ ένα ποσοστό την αμυντική μας ισχύ αλλά είναι προφανές ότι η δημιουργία υποδομής για ένα τόσο μικρό αριθμό αεροσκαφών είναι ασύμφορη απ όποια πλευρά και να ειδωθεί. ΄Αρα από  τώρα πρέπει να σχεδιάσουμε το μέλλον. Αν μείνουμε με τα 18 αυτά αεροσκάφη χωρίς πρόβλεψη εμπλουτισμού του αριθμού, χωρίς αναπλήρωση απωλειών, χωρίς αναβαθμίσεις, χωρίς αποτελεσματικό τρόπο υποστήριξης είναι δεδομένου ότι θα έχουν την τύχη των F-1και των παλαιών Μ-2000 με την πρόωρη απόσυρση τους χωρίς να αποσβεστεί το  κόστος επένδυσης. Ήδη στην Γαλλία αναπτύσσεται το επόμενο πρότυπο του αεροσκάφους το F-4 που στόχο έχει να αυξήσει τις δυνατότητες του αεροσκάφους, να αυξήσει την αξιοπιστία του και να μειώσει το κόστος συντήρησης. Κατά πάσα πιθανότητα οι βελτιώσεις αυτές μπορούν να ενσωματωθούν στο υφιστάμενο πρότυπο χωρίς χρονοβόρες μετατροπές. Άλλος ένας λόγος για την στενή συνεργασία με τις Γαλλικές αρχές, όπως και να εξεταστούν οι συνέργειες με φιλικές χώρες όπως η Αίγυπτος και η Ινδία που διαθέτουν και ήδη λειτουργούν τον τύπο