Εφιαλτικό μέλλον βλέπει ο  Νουριέλ Ρουμπινί

Του Μιχάλη Ψύλου
από την εφημερίδα Δημοκρατίας

«Φοβάμαι ότι η καταστροφή  και οι τεράστιες απώλειες θα σηματοδοτήσουν τη δεκαετία του `20. Ίσως η παγκόσμια οικονομία να είναι πιο βιώσιμη μετά. Αλλά για τώρα, η κατάσταση θα είναι ζοφερή»!Ο διάσημος αμερικανός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί δεν κρύβει την απαισιοδοξία του για τις επώδυνες επιπτώσεις της πανδημιας στην παγκόσμια οικονομία,μιλώντας  στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel Ο αποκαλούμενος και «δρ.Αποκάλυψη» οικονομολόγος -αν και ο ίδιος προτιμά το «δρ.Ρεαλιστής» -που είχε προβλέψει την φούσκα των ακινήτων και την  μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 -δεν βλέπει ελπίδα για ταχεία ανάκαμψη στην παγκόσμια οικονομία.

Ο 62χρονος καθηγητής στο Stern School of Business στη Νέα Υόρκη ήταν άλλωστε  μεταξύ εκείνων των οικονομολόγων  που προειδοποίησαν νωρίς ότι ο κορονοϊός  θα παραλύσει την οικονομία.

«Η σημερινή κρίση είναι ακόμη μεγαλύτερη από την Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930»λέει. «Χρειάστηκαν χρόνια από το 1929 μέχρι να γίνει ορατή όλη η έκταση της κρίσης. Σε σύγκριση με τη σημερινή κρίση ,ήταν σαν  ένας εκτροχιασμός αμαξοστοιχίας σε αργή κίνηση. Τώρα, η παγκόσμια οικονομία έχει καταρρεύσει μέσα σε λίγες εβδομάδες και μόνο στις ΗΠΑ, περισσότερα από 40 εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι. Πολλοί πιστεύουν ότι η οικονομία θα ανακάμψει και πάλι εξίσου γρήγορα, αλλά αυτό είναι λάθος» εκτιμά ο Νουριέλ Ρουμπινί.

«Φυσικά, θα δούμε μια ανοδική πορεία στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Αλλά δεν θα είναι πραγματική, απλώς θα είναι μια αυταπάτη. Η οικονομία έχει πέσει τόσο απότομα που είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι θα ανακάμψει κάπως κάποια στιγμή. Αλλά αυτό δεν θα αντισταθμίσει με κανέναν τρόπο τη συντριβή».

Ο γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη αμερικανός καθηγητής θεωρεί ακόμη ότι μπορεί «οι επενδυτές να στοιχηματίζουν ότι θα υπάρξουν περαιτέρω πακέτα οικονομικής τόνωσης και ανάκτησης κερδών ,πιστεύοντας ότι η οικονομία θα ανακάμψει σε σχήμα V»,αλλά -όπως λέει -για τους απλούς ανθρώπους αυτό δεν σημαίνει τίποτα. « Η Γουόλ Στρητ ,οι μεγάλες εταιρίες ,οι τράπεζες και οι εταιρείες τεχνολογίας ειδικότερα,θα επιβιώσουν από την κρίση γιατί το κράτος δεν θα τους αφήσει ποτέ κάτω. Θα απολύσουν ανθρώπους, θα μειώσουν το κόστος και στο τέλος, θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη ισχύ στην αγορά από πριν. Αλλά αυτό που αποκαλούμε Main Street, δηλαδή οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις , δεν μπορούν να το κάνουν αυτό. Απλώς χρεοκοπούν. Εκτιμώ ότι κάθε δεύτερο εστιατόριο στη Νέα Υόρκη θα πρέπει να κλείσει, αλλά τα McDonald’s θα επιβιώσουν. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει μια μελέτη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας ,σύμφωνα με την οποία το 40% των Αμερικανών δεν έχουν 400 δολάρια σε μετρητά για να προετοιμαστούν για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ζούμε αυτήν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης τώρα. Το σύστημα είναι άρρωστο και για τον λόγο αυτό οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους».

Ο Ρουμπινί είναι απαισιόδοξος και για τις προοπτικές της ευρωπαικής οικονομίας. Δηλώνει πως δεν επλήσσεται με το πακέτο των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ που εξήγγειλε η Κομισιόν για την αντιμετώπιση της κρίσης από την πανδημία. «Σε τελική ανάλυση, έχει να κάνει με την ίδια  την ύπαρξη της ευρωζώνης. Χωρίς μια πράξη αλληλεγγύης, η Ιταλία ειδικότερα, θα καταρρεύσει και θα εγκαταλείψει την κοινή ζώνη νομίσματος. Τότε όλα θα τελείωναν».

Σύμφωνα με τον Ρουμπινί,το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σωστή ιδέα ,αλλά; Λείπουν δύο κρίσιμες προϋποθέσεις : «Πρώτον, η κοινοτικοποίηση των χρεών  – το χρέος της Ιταλίας εξακολουθεί να είναι χρέος της Ιταλίας. Και δεύτερον, ένας κοινός προϋπολογισμός της ΕΕ σημαντικού μεγέθους, δηλαδή 20 ή 30% του ευρωπαικού ΑΕΠ  και όχι, όπως συμβαίνει τώρα, μόλις 2%».

Απλές αλήθειες που δεν χρειάζεται να έχει κανείς το βεληνεκές ενός Ρουμπινί για να καταλάβει ,αλλά όταν διατυπώνονται από τα χείλη ενός έκ των πιο σημαντικών οικονομολόγων στον κόσμο αποκτούν άλλη διάσταση. Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί όχι μόνο θα επιβιώσουν της κρίσης,αλλά θα γιγαντωθούν περισσότερο ,ενώ οι μικρομεσαίες εταιρίες κινδυνεύουν με συντριβή! Αν η ζήτηση δεν αυξηθεί γρήγορα, υπάρχει κίνδυνος να παρατηρηθεί ένα κύμα πτώχευσης και απολύσεων Οσο δε για τους εργαζόμενους ; Ολα τα βάρη στις πλάτες τους.Οπως λέει στην El Pais ο Χοσέ Γκαρθία -Μοντάλβο,καθηγητής στη Μεταπτυχιακή Σχολή Οικονομικών της Βαρκελώνης , αυτό που συμβαίνει στις αρχές του  21ου  αιώνα θα καταγράφεται στο μέλλον  στα βιβλία της οικονομικής ιστορίας ως μια ιδιαίτερα ταραχώδης περίοδος. «Ο φόβος του dot com  με την αλλαγή του αιώνα το 2000 και οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου το 2001 ήταν το…ορεκτικό για αυτά που ακολούθησαν. Η κρίση του 2008 έπληξε τα θεμέλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα.Από το  2010 η ​​οικονομική κατάρρευση της νότιας Ευρώπης που οδήγησε στη «διάσωση» της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας και σχεδόν εκτροχίασε  το ενιαίο νόμισμα . Και σε αυτά ήρθε να προστεθεί ο κοροναϊός, ο οποίος έχει ωθήσει τα δημοσιονομικά ελλείμματα σε πρωτοφανή επίπεδα σε εποχή ειρήνης» . Και για πολλούς ηγέτες σε όλον τον κόσμο η πανδημία αποτελεί δυστυχώς μια μεγάλη ευκαιρία για να αφαιρεθούν και μάλιστα βιαίως κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες…

Την ίδια ώρα στην ταινία τρόμου που ζούμε με την πανδημία και την μεγάλη υποχώρηση του ΑΕΠ , ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα …Εβερεστ δημοσίου χρέους ,που γιγαντώνεται όλο και περισσότερο .Οπως εκτιμά το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών Μελετών «το παγκόσμιο ποσό δημόσιου και ιδιωτικού χρέους θα αυξηθεί από 255 σε 325 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025.

Φυσικά, η αύξηση του χρέους για την αντιμετώπιση των πληγών που θα αφήσει η πανδημία ώστε να μην εξελιχθεί σε μια θανατηφόρα ύφεση , φαίνεται, πιο δικαιολογημένη από ποτέ. Ποιος μπορεί να αντιταχθεί στην έξοδο στις αγορές αν πρόκειται για την προστασία των εισοδημάτων των εργαζομένων ή την αποτροπή της καταστροφής του παραγωγικού ιστού; Αλλωστε ,βοηθάει επίσης πολύ η πολιτική της ΕΚΤ και της Κριστίν Λαγκάρντ που όχι μόνο αγοράζει ομόλογα ,αλλά διατηρεί και τα  επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. “Γιατί αν το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο ή όχι εξαρτάται από το κόστος αναχρηματοδότησης και όχι από την εξαιρετικά υποθετική ικανότητα των κυβερνήσεων να το αποπληρώσουν, κάτι που στην πράξη σπάνια συμβαίνει» λέει ο οικονομολόγος Ιβ Μπονζόν του ομίλου Julius Baer .
Μόνο που αν  επαληθευθεί ο Ρουμπινί για τις διαστάσεις της κρίσης,τότε τα φαντάσματα μιας ακόμη πιο σκληρής λιτότητας θα επιστρέψουν στην Γηραιά Ηπειρο ,λέει ο καθηγητής Πολ ντε Γκράου του London School of Economics. «Σε αυτό το σενάριο, προσθέτει , “οι επενδυτές θα μπορούσαν να απαλλαγούν από τα ομόλογα τους αναζητώντας ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία και θα αντιμετωπίσουμε μια δεύτερη κρίση δημοσίου χρέους όπως αυτή του 2010 -2012».
Με το ελληνικό δημόσιο χρέος να εκτινάσσεται έως και το 200% ,θα πρέπει να ανεβούμε δηλαδή σε άλλο ένα …Εβερεστ και  ενδεχομένως  χωρίς σχοινί…