Τι πρέπει να γίνει για την ανάταξη της ΕΑΒ τις πρώτες 100 μέρες  του νέου Διοικητικού Συμβουλίου ;

Γράφει ο

Δρ. Δημήτρης Λαμπόβας*

Η αλήθεια είναι πως η λέξη ανάταξη είναι δανεισμένη από την ομιλία του κ. Υπουργού Εθνικής Άμυνας Ν.Γ Δένδια την ημέρα διορισμού του νέου ΔΣ της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ ΑΕ). Επίσης η αλήθεια είναι πως μας ξένισε λίγο, καθώς κάτι καθυστερούσε επτά χρόνια την κυβέρνηση να λάβει εκείνες τις πρωτοβουλίες ανάταξης της εταιρείας.

    Καλόπιστοι και με θετικό πρόσημο για την νέα πρωτοβουλία έχουμε να σημειώσουμε τα κάτωθι:

Υφιστάμενη κατάσταση – Προοπτική

Δεν απαιτείται κάποια εξειδικευμένη μελέτη για να διαπιστωθεί το που ακριβώς βρίσκεται η ΕΑΒ, να εξαλείψει τα μειονεκτήματα και να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της. Η ΕΑΒ έχει και αντιμετωπίζει τις παθογένειες μιας κρατικής επιχείρησης παρόλο που έχει καταφέρει ως ένα βαθμό να μετριάσει τις επιπτώσεις αυτών των παθογενειών στην λειτουργία της, σε σχέση με άλλες αντίστοιχες κρατικές επιχειρήσεις. Αυτό ίσως συμβαίνει καθώς η συντήρηση των αεροπορικών μέσων απαιτεί υψηλά ποιοτικά πρότυπα, αγάπη για το αεροπορικό αντικείμενο  και πίστη στην πατρίδα. Ίσως μοιάζει υπερβολή αλλά αποδείχτηκε αυτό κατά την κρίση του 2020, με ποσοτικά – αριθμητικά χαρακτηριστικά επισκευών, για να υποστηριχθούν έκτακτα οι μονάδες των Ε.Δ..

Το μεγαλύτερο επιχειρησιακά επίκαιρο πρόβλημα της ΕΑΒ, είναι οι καθυστερήσεις στην παράδοση έργου, που έχουν αντίκτυπο περισσότερο στην διαθεσιμότητα των μέσων της Πολεμικής Αεροπορίας. Βέβαια οι καθυστερήσεις στην Ελλάδα είναι συνυφασμένες με την λειτουργία των δημόσιων φορέων. Είναι γενικά καθεστώς στην Ελλάδα, έως εν πολλοίς σύνηθες να υφίστανται οι καθυστερήσεις εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων. Καθυστερήσεις παραδείγματος χάρη συναντάμε μέχρι και στην απονομή της δικαιοσύνης – σε έναν τομέα από τους υγιέστερους κατά τα άλλα. Η ΕΑΒ είναι υποχρεωμένη να εφαρμόζει στην λειτουργία της το νομικό πλαίσιο των δημοσίων υπηρεσιών με δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία αλλά να παραδίδει έργο με όρους ιδιωτικής οικονομίας. Για αυτό δεν έχουν ευθύνη φυσικά οι εκάστοτε διοικήσεις ή ο καλώς εννοούμενος συνδικαλισμός. Σε συνδυασμό με τις αλόγιστες δαπάνες του παρελθόντος και την μη ορθολογική χρήση των πόρων της εταιρείας η σημερινή κατάσταση δείχνει αδιέξοδη.

Η αλήθεια είναι ότι σε οποιαδήποτε αεροπορική εταιρεία διεθνώς στα πρότυπα της Lockheed Martin ή της Boeing της επιβληθεί το νομικό καθεστώς προσλήψεων, προμήθειων και το δημοσιοϋπαλληλικό πλαίσιο, μέσα σε ένα περιορισμένο χρονικό περιθώριο θα διαλυθεί ή θα χρεοκοπήσει ή θα παράγει συνεχώς ελλείματα. Για να γίνει καλυτέρα αντιληπτό, θα μεταφερθώ σε μια άλλη δραστηριότητα που πολλοί εκθειάζουν, την εξέλιξη του έργου και την διαφαινόμενη εμπρόθεσμη παράδοση των Γαλλικών ναυπηγείων που ναυπηγούνται οι νέες φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού. Εάν με έναν τρόπο επιβάλλονταν στα ιδία ναυπηγεία το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των δημοσίων επιχειρήσεων της Ελλάδας εκτιμούμε ότι ίδιες καθυστερήσεις θα επιβάρυναν και τις παραδόσεις των Ελληνικών φρεγατών. Κατά πολλούς το συγκεκριμένο ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο των δημοσιών επιχειρήσεων έχει καταρτιστεί για λόγους καταπολέμησης της διαφθοράς. Όμως ουδέποτε αξιολογήθηκε στην πράξη η αποτελεσματικότητα του, και οι επιπτώσεις του στην παραγωγικότητα και στην ανάπτυξη των ιδίων των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα να τις καθιστά σε πολλές περιπτώσεις φαύλες χωρίς απαραίτητα να τις καθιστά απαραίτητα «αδιάφθορες».

Ένα ακόμη «σκανδαλώδες» παράδοξο του νομικού πλαισίου που διέπει την ΕΑΒ είναι ο καθορισμός τιμής της εργατοώρας της εταιρείας. Όπως οι περισσότεροι γνωρίζουν ο μεγαλύτερος πελάτης της ΕΑΒ διαχρονικά είναι το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η ΕΑΒ πρακτικά διαθέτει εργατοώρες ως μορφή αποδιδόμενου έργου. Ο πελάτης δηλαδή το ΥΕΘΑ ως αγοραστής κάθε χρόνο καθορίζει την τιμή της εργατοώρας της ΕΑΒ με αποτέλεσμα να καθορίζει εν τοις πράγμασι την τιμή του έργου, που του διαθέτει η ΕΑΒ. Διεθνώς αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία ο πελάτης  να ορίζει μονομερώς της αξία του αγοραζόμενου προϊόντος.

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα της ΕΑΒ με μακροπρόθεσμες ολέθριες επιπτώσεις στον δημόσιο χαρακτήρα της είναι οι αθρόες παραιτήσεις ικανών και έμπειρων τεχνικών στελεχών. Σε συνδυασμό με τις συνταξιοδοτήσεις, η ΕΑΒ οδηγείται μαθηματικά σε λύσεις εξωτερικών αναθέσεων (outsourcing) που θα εκτοξεύσουν το κόστος λειτουργίας της, εις βάρος των ΕΔ και του δημοσίου. Υφίσταται γενικευμένη η απώλεια τεχνογνωσίας και ικανοτήτων της εταιρείας, που οδηγούν σε συρρίκνωση και μεγαλύτερη εξάρτηση της χώρας από επιχειρήσεις του εξωτερικού. Σε συνδυασμό με την απαξία του προσωπικού και την απογοήτευση του, υφίσταται η συνεχόμενη εκροή προς ιδιωτικές επιχειρήσεις του εσωτερικού και του εξωτερικού με υψηλότερες αποδοχές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στο μέλλον η ΕΑΒ να τείνει προς σμίκρυνση και γενικότερα να φθίνει, επιβαρύνοντας με ελλείματα το κράτος και λειτουργώντας ως τροχοπέδη για τις Ε.Δ.

Θετικά επιχείρησης

• Ποιοτικά πρότυπα – Πιστοποιήσεις
• Υποδομές (εγκαταστάσεις, εργαλειακό εξοπλισμό)
• Τεχνογνωσία, Εξειδικευμένο προσωπικό (περιορισμένου αριθμού) ανώτερων τεχνικών δυνατοτήτων
• Πυρήνες ευσυνείδητου προσωπικού
• Ικανότητα επισκευών παρωχημένων συστημάτων (F4, P3) (μοναδικότητα πανευρωπαϊκά)
• Υψηλές δυνατότητες παροχής εκπαιδευτικού προϊόντος

Αρνητικά επιχείρησης

  Εξωγενή

• Αναχρονιστικός Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας (Σύστημα Παραγωγής)
• Θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας δημοσίων υπηρεσιών
• Οπισθοδρομική νοοτροπία του ανωτέρου στελεχιακού δυναμικού στα πρότυπα της κακής εννοούμενης δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας
• Αναχρονιστικό σύστημα αξιολόγησης του προσωπικού
• Εισχώρηση κομματικών παρατάξεων και άγονες αντιπαραθέσεις μεταξύ ομάδων – Εξωτερικές παρεμβάσεις ικανοποίησης αιτημάτων με «ρουσφετολογικά κριτήρια»
• Ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο προσλήψεων
• Χαμηλά κοστολογούμενη εργατοώρα

Ενδογενή

• Έλλειψη Στρατηγικής – Οράματος – Στοχοθεσίας
• Αντιπαραγωγικό οργανόγραμμα – Οργανωτικές Αστοχίες -Έλλειψη εσωτερικής επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ τμημάτων – Αναχρονιστική αντίληψη λειτουργίας των τομέων της εταιρείας
• Ανορθολογικές δαπάνες
• Ζημιογόνες Συμβάσεις με εταιρείες εξωτερικού και εσωτερικού
• Ανενεργό προσωπικό
• Ανεκμετάλλευτες υποδομές

Απαραίτητες ενέργειες του νέου ΔΣ τις πρώτες 100 μέρες 

• Κατάρτιση γραπτού Στρατηγικού οράματος και θέσπιση κινήτρων για την επίτευξη του συλλογικά μέσω πρακτικών στόχων.
• Αναμόρφωση οργανογράμματος,(στα πλαίσια λιτής επιχείρησης)
• Κατάρτιση και υποβολή στον κ. ΥΕΘΑ πρότασης νέου πιλοτικού ειδικού θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της ΕΑΒ (Οργάνωση – Λειτουργία- Σκοποί- Προσλήψεις- Αξιολογήσεις – Προμήθειες – Κόστος Ε.Ω κλπ.).
• Θέσπιση διοίκησης μέσω υλοποιουμένων στόχων για κάθε τομέα της εταιρείας. Λειτουργία με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
• Θέσπιση κινήτρων ανακοπής παραιτήσεων
• Εθελούσια έξοδος (μετάταξη ή μετακίνηση) αρνητικά αξιολογούμενων ανωτέρων στελεχών. Κατάργηση αναξιοκρατικών κομματικών διορισμών
• Επαναξιολόγηση προσωπικού και σύνδεση ειδικοτήτων -διοικητικών καθηκόντων
• Επαναξιολόγηση συμβάσεων «αποικιακού» χαρακτήρα
• Εξορθολογισμός εξόδων

     Κλείνοντας την παρέμβαση αυτή, θα ανέφερα ότι,

Η ανάταξη της εταιρείας ίσως μείνει σε επίπεδο ευχών και καλών προθέσεων τόσο της κυβέρνησης αλλά και του νέου ΔΣ. Μπορεί όμως να επιτευχθεί με βούληση και σχέδιο. Οι εργαζόμενοι είναι έτοιμοι να σηκώσουν το βάρος και να υποστηρίξουν την νέα διοίκηση, ανταποκρινόμενη με τη σειρά της, στην  δημιουργία ενός εργασιακού περιβάλλοντος, με ευτυχείς υπαλλήλους. Ο νέος ΥΕΘΑ έχει την βούληση να πέτυχει το ακατόρθωτο. Οργάνωση- Σχέδιο- Νέα υγιή νοοτροπία, αξιοποίηση των έμψυχων και άψυχων πόρων της εταιρίας είναι η απλή συνταγή επιτυχίας. Η ΕΑΒ μπορεί να γίνει πρότυπο χρηστής διοίκησης και αξιοκρατίας. Η ΕΑΒ μπορεί να γίνει το παράδειγμα ανάταξης όλης της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας που οι καιροί επιτάσσουν.

Εύχομαι στην νέα διοίκηση να επιτύχει τους στόχους της ώστε να καταστήσει την ΕΑΒ παράδειγμα για τις άλλες αμυντικές βιομηχανίες με απώτερο σκοπό την υποστήριξη των ΕΔ, την ασφάλεια της χώρας και της Εθνικής της οικονομίας.

*Μηχανικός Επιχειρησιακής Διοίκησης &

       Βιομηχανικών Συστημάτων