Η Διακήρυξη των Αθηνών, η κινητικότητα της Λιβύης, η αδράνεια της Ελλάδας- Στ. Φενέκος

Γράφει ο

Πολλές φορές έχω αναφερθεί στα σφάλματα της εξωτερικής μας πολιτικής ως προς την Λιβύη καθώς και στην ελλιπή και εσφαλμένη πολλές φορές πληροφόρηση που προβάλλεται για την Λιβύη στον δημόσιο λόγο.

Ας δούμε τα σημαντικότερα σημεία ως προς την αναστάτωση που μας προκάλεσε η ανακήρυξη της συνορεύουσας ζώνης ΜΟΝΟ (στην ουσία -όλα τα άλλα είναι πολύ παλιότερα) από την Λιβύη, που αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο της τον Οκτώβριο του 2023. Τότε δηλαδή σχεδόν πήρε την απόφαση το Υπουργικό Συμβούλιο της Λιβύης κι εμείς το μάθαμε και πεταχτήκαμε από τον λήθαργο μετά από 2 σχεδόν μήνες, επειδή έστειλε επιστολή στον ΟΗΕ.

1) Η Λιβύη έχει εγκαθιδρύσει επίσημα χωρική θάλασσα 12 νμλ από τον Φεβρουάριο του 1959 και δεν ανακήρυξε προχθές, όπως ακούγεται εσφαλμένα στα δημόσιο λόγο.

2) Ο Κόλπος της Σύρτης έχει κλείσει με γραμμή βάσεως από το 1973. Στις 19 Οκτωβρίου 1973, με την Ελλάδα υπό την χούντα, η Λιβύη με ρηματική διακοίνωση ανακοίνωσε ότι «κλείνει» τον Κόλπο της Σύρτης με γραμμή βάσεως 306 νμλ (η UNCLOS προβλέπει μέγιστο άνοιγμα 24 νμλ) χαρακτηρίζοντας τον κόλπο ως εσωτερικά ύδατα, επικαλούμενη την ιστορικότητα του κόλπου (υπάρχει πρόβλεψη για ιστορικούς κόλπους στην UNCLOS) και για λόγους ασφαλείας της Λιβύης.

3) Η Ελλάδα δεν αναγνώρισε την ανακήρυξη αυτή, με ρηματική διακοίνωση προς την Λιβύη στις 22 Φεβρουαρίου 1974, όπως έκαναν και άλλες χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, και αργότερα η τότε ΕΟΚ).

Πλην όμως έκτοτε δεν κάναμε τίποτε, ούτε καν προς τον ΟΗΕ.

4) Το 1983 η Λιβύη (Jamahiriya) με την Μάλτα προσφεύγουν στο ΔΔΧ για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (δεν υπήρχε τότε η έννοια της ΑΟΖ) επί Καντάφι.

Το 1984 δεν δόθηκε δικαίωμα παρέμβασης στην προσφυγή και στην Ιταλία που το αιτήθηκε από το ΔΔΧ.

Εμείς σε κάθε περίπτωση αδρανήσαμε για ανάλογη προσφυγή, παρά τις καλές σχέσεις της τότε κυβέρνησης με τον Καντάφι (δεν θέλαμε τότε προσφυγή στο ΔΔΧ, παρά το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών είχαν αποτύχει).

5) Τον Σεπτέμβριο του 2004 (και στη συνέχεια τον Μάιο του 2005), η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (National Oil Corporation – NOC) της Λιβύης υπό τον Καντάφι έκανε παραχωρήσεις περιοχών για την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση χερσαίων και υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.

Σε αυτά περιλαμβανόταν και τμήματα που ξεπερνούσαν την μέση γραμμή με την Ελλάδα κι έφθαναν μέχρι τη Γαύδο και την Κρήτη, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

6) Τον Οκτώβριο του 2004 η Ελλάδα έκανε ρηματική διακοίνωση προς την Λιβύη (όχι στον ΟΗΕ), η οποία δεν απαντήθηκε ποτέ.

7) Tον Mάρτιο του 2005, η Λιβύη του Καντάφι ανακήρυξε ζώνη προστασίας της αλιείας και προστασίας της θάλασσας από pollution, μέχρι τα 62 νμλ από τις γραμμές βάσεως (με κλειστό τον κόλπο της Σύρτης).

8 ) Στην συνέχεια το 2019 (μετά από 15 χρόνια ουσιαστικής απραξίας), είχαμε όλες τις διακηρύξεις με τα μνημόνια μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης (για τα οποία ευθύς εξ αρχής υποστήριζα και συγκρούσθηκα στον δημόσιο λόγο με όσους υποστήριζαν την ανυπαρξία και ακυρότητα τους, και εξηγούσα με τεκμήρια γιατί είναι δύσκολο να απαλλαγούμε από αυτά) και τις ρηματικές μας διακοινώσεις στον ΟΗΕ.

Δυστυχώς όπως είχα επισημάνει, οι διαμαρτυρίες μας περί ακυρότητας δεν έτυχαν ευρείας υποστήριξης, ούτε καν από την ΕΕ (που της έχουμε εκχωρήσει την εκπροσώπησή μας για την UNCLOS για θέματα ΑΟΖ όσον αφορά την αλιεία και την ενέργεια).

Μόνο η Αίγυπτος τοποθετήθηκε ξεκάθαρα και με επιχειρήματα για την ακυρότητα τους.

9) ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ: Στις 24 Απριλίου ο πρέσβης μας στον ΟΗΕ κ. Ευάγγελος ΣΕΚΕΡΗΣ, τοποθετείται εξαιρετικά, με επίσημη ρηματική διακοίνωση όχι μόνο για την παράνομη διακήρυξη της Λιβύης για την ΑΟΖ της, που παραβιάζει αφενός την μέση γραμμή αφετέρου και την δική μας συμφωνία με την Αίγυπτο, αλλά αρνείται και την αποδοχή του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης (από το μακρινό 1974 πρώτη φορά το λέμε), καθώς και ότι αφορά το Τουρκολυβικό μνημόνιο.

Ακόμη, διαμαρτύρεται για τον τρόπο που εγκαθιδρύθηκε η ζώνη προστασίας της αλιείας των 62 νμλ και παραβιάζει την UNCLOS (από τις γραμμές βάσεως με κλειστό τον κόλπο της Σύρτης, που ως κλειστός επηρεάζει τις δικές μας οριοθετήσεις – που έγινε το επίσης μακρινό 2005 και χωρίς καμία αντίδρασή μας έκτοτε).

Επίσης μιλάει ξεκάθαρα και για παράνομες αποφάσεις της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης, γιατί σε θέματα διεθνών θεμάτων και συμφωνιών δεν έχει την έγκριση του Λιβυκού Κοινοβουλίου (όπως προβλέπεται και από την συνδιάσκεψη της Γενεύης).

1. Ας μελετήσουν όσοι έχουν δημόσιο λόγο καλά τα στοιχεία (ημερομηνίες, διακηρύξεις, διακοινώσεις και αντιδράσεις) ώστε να ακουστούν τα πραγματικά γεγονότα και να γίνουν οι σωστές εκτιμήσεις και επιλογές εξωτερικής πολιτικής και να μην παραπλανάται ο Ελληνικός λαός με ανακρίβειες.

2. Η ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης (24 νμλ) αλλά και προστασίας της αλιείας και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ως πρακτική που εφαρμόζεται και από άλλες χώρες (όχι φυσικά με γραμμή βάσεως από τον κλειστό κόλπο της Σύρτης) μας συμφέρει, διότι αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε κι εμείς να κάνουμε (μαζί με επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 νμλ), τουλάχιστον όσον αφορά τις νότιες και δυτικές περιοχές της χώρας (όπου δεν είναι 12 η χωρική μας θάλασσα και δεν έχει οριοθετηθεί ΑΟΖ).

Πολύ φοβάμαι ότι δεν θα εκμεταλλευθούμε την ευκαιρία για να δράσουμε ανάλογα με σωστά σχεδιασμένες ενέργειες σε όλα τα επίπεδα (εσωτερικό-εξωτερικό-υποστήριξη-ΕΕ κλπ).

Και αυτό, γιατί η κάκιστη παράγραφος που υπάρχει στην πρόσφατη διακήρυξη των Αθηνών, μαζί με την ιδιότυπη αντίληψη που διακατέχει την εξωτερική μας πολιτική (που θεωρεί ότι τα όριά της είναι η διπλωματία), μας καθηλώνει από κάθε πρωτοβουλία, η οποία θα δημιουργούσε τον κίνδυνο να εκληφθεί από την Τουρκία ότι παραβιάζει την διακήρυξη αυτή.

Και πολύ φοβάμαι ότι θα περιοριστούμε μόνο σε ρηματικές ανώδυνες διακοινώσεις, για μία ακόμη φορά.