Πυρκαγιές και πλημμύρες: «Μην προσπαθείς να καλύψεις τα λάθη σου με λόγια»

Γράφει ο Βασίλης Κουμπάκης

Μηχανολόγος Μηχανικός     

Η Ελλάδα είναι μία υπέροχη χώρα, με εύκρατο κλήμα, ούτε πολύ ζέστη ούτε πολύ κρύο, με βουνά, κάμπους, λίμνες, ποτάμια, θάλασσες και ένδοξη ιστορία. Όμως καλό είναι σε αυτή την υπέροχη χώρα μας να μην έχεις σπίτι κοντά σε δάσος διότι μπορεί να καεί στις καλοκαιρινές δασικές πυρκαγιές, να μην έχεις σπίτι κοντά σε ποτάμι ή ρέμα διότι σε μία βροχή μπορεί να φουσκώσουν τα νερά και να σου το πάρουν, να μην έχεις σπίτι σε κάμπο διότι εάν βρέξει θα πλημμυρίσει ο κάμπος και θα περιμένεις εβδομάδες να φύγουν τα νερά από το σαλόνι σου, ούτε σε βουνό να έχεις σπίτι διότι με χιονόπτωση 10εκ. θα αποκλειστείς, μένοντας χωρίς ψωμί για ημέρες. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις είναι μια υπέροχη χώρα.

Οι συχνές δοκιμασίες πυρκαγιές, πλημμύρες, παγωνιές κλπ φαίνονται ως φυσικά φαινόμενα, όμως με μία ανάλυση γίνεται αντιληπτό ότι η φύση αντιδρά στις ανθρώπινες ενέργειες μας. Αναθέτοντας οι αρμόδιοι φορείς την ευθύνη τους στη φύση, απαλλάσσουν το εαυτό τους από αυτές. Οι θέσεις εξουσίας υπουργός, περιφερειάρχης, δήμαρχος κλπ είναι θέσεις ευθύνης και όχι γνώσης για να προσπαθούν να εξηγήσουν και να μας πείσουν για το πόσο σωστά πράξανε, ‘’αλλά βλέπεις η φύση….‘’. Μια  πρακτική φυγής από τις ευθύνες που τους αναλογούν. Οι ίδιοι τους παραδέχονται ότι αυτοί δεν είναι για την αντιμετώπιση τέτοιων μεγάλων πυρκαγιών και πλημυρών και των συνεπειών τους. Αναγνωρίζουν δηλαδή ότι είναι λύγοι, αυτοί είναι μόνο για τα μικρά προβλήματα και το πολύ-πολύ να πωλήσουν κανένα ιστορικό όνομα ή να δώσουν τα όπλα μας σε κάποιον φασίστα. Δεν είναι για να αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, το λένε μόνοι τους.

Εύλογα τίθεται το ερώτημα τι θα γίνει εάν έχουμε πολεμική επίθεση κάποιου σύμμαχου μας στο ΝΑΤΟ κανένα βράδυ; Θα είναι οι εξουσίες αντάξιοι τον προγόνων μας ή ξανά λίγοι;

Στη διάρκεια της 10ετους κρίσης, πολίτες επιχείρησαν να συμβάλλουν στην επίλυση προβλημάτων που πλήττανε την χώρα, προσπάθειες που έπεφταν στο κενό. Τον Σεπτέμβρη του 2016 μελετητής στέλνει τεκμηριωμένη ‘’Κριτική Κατάσβεσης Δασικών Πυρκαγιών’’ στην Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και το Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος με κοινοποίηση στους συνδικαλιστικούς τους φορείς.

Σκοπός της κριτικής είναι η επιστημονική συμβολή στο φαινόμενο (δασικές πυρκαγιές) το οποίο συχνά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν οι επιφορτισμένοι με αυτό. Η κριτική εστίαζε σε θέματα που δεν είχε αγγίξει η νομοθεσία όπως η προστασία κοινοτήτων και οικισμών πλησίον δασών, την προστασία των ίδιων των πυροσβεστών κατά τη διάρκεια της κατάσβεσης και όχι μόνο της μονάδας, επιχείρησης, κτίριο, εγκατάσταση στα οποία εστίαζε η ισχύουσα νομοθεσία πυροπροστασίας.

Το Δεκέμβρη του 2016 το Πυροσβεστικό σώμα απαντά με τον αριθμό πρωτοκόλλου 65087Φ.702.15/22-12-2016 έγγραφο του στον συντάκτη της κριτικής, εξηγώντας του με ύφος παντογνώστη ότι το πυροσβεστικό σώμα όλα τα κάνει σωστά.

Όμως τον Ιούλιο του 2018 καίγεται ο οικισμός Μάτι με πάνω από 100 νεκρούς παρά του όπως λέει η επιστολή του πυροσβεστικού σώματος ‘’αυτοί τα κάνουν όλα σωστά’’. Ακολουθούν ανελλιπώς οι ετήσιες δασικές πυρκαγιές μέχρι και τη φετινή τραγωδία με την πυρκαγιά στον ακριτικό Έβρο, (εθνικά ευαίσθητη περιοχή), την καρβουνοποίηση του πνεύμονα πρασίνου Δαδιάς και σημαντικός τόπος αναπαραγωγής σπάνιων πτηνών στην Ευρώπη με κίνδυνο εξαφάνισης τους. Έμπρακτη απόδειξη της αναποτελεσματικότητας του Πυροσβεστικού Σώματος στο συγκεκριμένο πεδίο, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των πυροσβεστών στα όρια των δυνατοτήτων τους.

Για την Δαδιά, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ενημέρωσε με δημοσιεύσεις του την ανησυχητική μείωση της υγρασίας του δάσους, χωρίς οι αρμόδιοι να το λάβουν υπόψη τους. Τον Μάιο του 2023 εκδίδεται ο ‘’Κανονισμός Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων’’ με το ΦΕΚ 3475/2023, σχεδόν 7 χρόνια μετά την κριτική του 2016 που επιδείκνυε τα τρωτά σημεία της νομοθεσίας πυρόσβεσης δασικών εκτάσεων. Ο Κανονισμός του 2023 είναι σε κατεύθυνση παραπλήσια της κριτικής του 2016, χωρίς όμως να αναλαμβάνει το κράτος δέσμευση για πρόληψη πυρκαγιάς ή προστασία ανθρώπων, ζώα, περιουσίες από αυτήν. Πιθανών η πυροπροστασία σήμερα να ήταν διαφορετική εάν ελάμβαναν υπόψη την κριτική του 2016.

Το παράδειγμα δείχνει τη σύνηθη μη έγκαιρη λήψη αποφάσεων και γενικευμένη άρνηση των δημοσίων υπηρεσιών να αποδεχτούν ότι δεν ικανοποιούν τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του δημοσίου, το οποίο αντί να αρπάξει την ευκαιρία που του προσφέρεται, προσπαθεί να πείσει για το πόσο σωστά πράττει όταν δεν πράττει. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ελλιπή ελληνική παιδεία αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Τα αρχαία ελληνικά κείμενα διδάσκουν τα λόγια σοφών που προέτρεπαν τους πολίτες να γίνουν καλύτεροι. Ο Πυθαγόρας δίδασκε τους μαθητές του ‘’Μην προσπαθείς να καλύψεις τα λάθη σου με λόγια αλλά προσπάθησε να τα διορθώσεις ελέγχοντας το εαυτό σου’’. Ο Ιπποκράτης δίδασκε ‘’το προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν’’, βασική αρχή που ακολουθούσαν οι αρχαίοι έλληνες αφήνοντας με τα έργα τους άφωνο τον κόσμο εδώ και  χιλιάδες χρόνια. Διδασκαλίες που αποδεικνύεται ότι δεν έφτασαν στα αυτιά των αρμόδιων των εξουσιών.

Κάθε υλική καταστροφή οικισμών της υπαίθρου μειώνει πληθυσμιακά τη χώρα μας. Οι νέοι που μένουν χωρίς σπίτι και εργασία, με κατεστραμμένες τις αγροτικές και κτηνοτροφικές επενδύσεις της οικογενείας τους, με καμένο το δάσος τους, με πλημμυρισμένα τα χωράφια, μαντριά και επιχειρήσεις τους, κατεστραμμένο των αγροτικό εξοπλισμό τους, χωρίς προοπτική για το αυριανό εισόδημα τους εύκολα μπορεί να επιλέξουν τον δρόμο της ξενιτιάς. Αυτό όμως δεν είναι φυσικό φαινόμενο, είναι η πολιτική της εξουσίας, που δεν μπορεί να απαντήσει στην ερώτηση ‘’Ποιος θα υπερασπίσει την πατρίδα μας από ενδεχόμενη εισβολή των γειτόνων ένα βράδυ, εάν απουσιάζουν οι νέοι μας ;    Οι λαθρομετανάστες;’’.   

Η ανάγκη της κυβέρνησης να δείξει έργο μέσο της αύξησης του ΑΕΠ οδηγεί στην λογική ότι όσο πιο μεγάλη είναι μία καταστροφή ακόμα και η μικρή αποκατάσταση δείχνει μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ. Την εποχή μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο η Ελλάδα που ήταν η πιο κατεστραμμένη χώρα πέτυχε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης ίσους με αυτούς της Ιαπωνίας. Βέβαια Ιαπωνία δεν γίναμε, αλλά έμαθαν οι κυβερνήσεις να παραπλανούν με τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ. Αφήνουν τα θέματα να χρονίζουν ώστε στην επόμενη καταστροφή, συνέπεια της λεγόμενη κλιματικής αλλαγής να απαιτηθούν έργα ανόρθωσης. Τότε με μικρά έργα φαίνεται μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ, διότι υπολογίζεται σε χαμηλή βάση. Η ανάθεση έργων αποκατάστασης σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, όπως μετά από πυρκαγιές, πλημμύρες κλπ ακολουθεί νόμιμα την λογική της απευθείας ανάθεσης, με ελλιπής προδιαγραφές που συνήθως καταλήγουν τα έργα στους ημέτερους της εκάστοτε εξουσία. Έτσι με τη δικαιολογία ότι ‘’δεν υπάρχουν χρήματα’’ δεν γίνονται προληπτικά έργα και με την επόμενη δασική πυρκαγιά ή πλημμύρα τα αναγκαία έργα αποκατάστασης πηγαίνουν στους ημετέρους. Απλό; Ε;

Ο Έβρος και ο Θεσσαλικός κάμπος φέτος θα έχουν μειωμένη συμβολή στο μειωμένο ΑΕΠ της χώρας, όμως το επόμενο έτος 2024 ακόμα και η μικρή παραγωγή που θα επιτευχθεί από τους κατοίκους τους που θα παραμείνουν στον τόπου τους με πολύ υπομονή και κόπο θα δείξει μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ την οποία θα καρπωθεί ως επίτευγμα της η κυβέρνηση. Για τις κατεστραμμένες περιουσίες των κατοίκων και την ποιότητα ζωής που τους επιφύλαξε η εξουσία, δεν θα αναφέρει κανείς. Αυτή η συμπεριφορά της εξουσίας μπορεί να γίνει κατανοητή από το ρητό ‘’Το σκυλί δεν δαγκώνει το χέρι που το ταΐζει’’. Άρα εάν ‘’δαγκωμένοι είναι οι Έλληνες πολίτες’’ τότε άλλο είναι το χέρι που ταΐζει την εξουσία.

Ως αφορά την κλιματική αλλαγή, αυτή είναι η ‘’κότα που γεννά τα χρυσά αυγά’’. Με τον λεγόμενο κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής σημαντικό μέρος της παραγωγής ενέργειας πέρασε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κυρίως φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες), εγκαταλείποντας τα ορυκτά καύσιμα με τον ‘’κακό’’ άνθρακα τους. Σε μικρό χρονικό διάστημα έγιναν μεγάλες επενδύσεις στην ενέργεια μειώνοντας συνεχώς το ποσοστό συμμετοχής των ορυκτών καυσίμων με τον άνθρακα τους στο ενεργειακό ισοζύγιο, φτάνοντας σήμερα η συμμετοχή του λιγνίτη να είναι 5% σύμφωνα με την ανάλυση στο λογαριασμό ρεύματος. Παρά τη μείωση του ποσοστού των ορυκτών καυσίμων οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται εκθετικά, ενώ αναμενόταν η μείωση τους σύμφωνα με τις προσδοκίες. Αυτό συμβαίνει διότι η λεγόμενη κλιματική αλλαγή είναι συνέπεια των ενεργειών μας τον τελευταίων ετών. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα περιβάλλοντος, αυξάνεται με τις κυβερνητικές αποφάσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η παραγωγή 1000 MWh ηλεκτρική ενέργεια με ατμοηλεκτρικό σταθμό και μέσο βαθμό απόδοσης 38% αποβάλλει στην ατμόσφαιρα 1000 x (1-38%) / 38% = 1631MWh θερμότητα.

Η παραγωγή 1000 MWh ηλεκτρική ενέργεια με φωτοβολταϊκό σταθμό με υψηλό βαθμό απόδοσης 18% αποβάλλει στην ατμόσφαιρα 1000 x (1-18%) / 18% = 4555MWh θερμότητα.

Δηλαδή οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί αποβάλλουν 4555 / 1631 = 2,8 φορές περισσότερο θερμότητα στον αέρα, ενώ γίνονται για να μειωθεί η υπερθέρμανση του περιβάλλοντος.

Οι άνω υπολογισμοί έχουν δημοσιευθεί σε άρθρα σε Ελλάδα και εξωτερικό στις διευθύνσεις https://www.militaire.gr/empros-olotachos-pros-to-gkremo-v-koympakis/,   https://www.peekpemagazine.gr/article/κλιματική-αλλαγή-και-το-διοξείδιο-του-άνθρακα-CO2, https://energypress.gr/news/kritiki-stis-efarmoges-ton-ape-i-periptosi-ton-egkatastaseon-anemogennitrion,

https://ijsmr.in/vol-5-issue-3/climate-change-and-CO2-carbon-dioxide/

Οι ανεμογεννήτριες είναι ακόμα χειρότερες για το περιβάλλον διότι ενώ ο άνεμος που όφειλε να εξισορροπεί τις θερμοκρασιακές διαφορές που προκαλεί η διαφορετική πρόσληψη ηλιακής ακτινοβολίας σε διάφορες περιοχές της γήινυης επιφάνειας συναντά στην πορεία του την αντίσταση από τα πάρκα ανεμογεννητριών. Αντίσταση που είναι κατά  2,5 φορές μεγαλύτερη από την ενέργεια που αποσπούν αυτές από την ενέργεια του ανέμου. Αυτή η αντίσταση συμβάλει στην διατήρηση των θερμοκρασιακών διαφορών και των ατμοσφαιρικών πιέσεων στις περιοχές που δημιουργήθηκαν. Διατηρώντας τις διαφορές αυτές, δεν εκτονώνονται, συσσωρεύονται, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έντονα καιρικά φαινόμενα, δοκιμάζοντας τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες όπως και τη δική μας. Όσο για τα πουλιά που επιχειρούν να διασχίσουν πάρκο ανεμογεννητριών, αυτά έχουν μικρή πιθανότητα επιβίωσης περνώντας έλικα που το άκρο του πτερύγιο του κινείται με ταχύτητα 300 m/sec.

Ενώ με τον ‘’κακό άνθρακα’’ των ορυκτών καυσίμων υπήρχε η δυνατότητα εξισορρόπησης  της ανόδου του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα με την υψηλότερη κατανάλωση του, επιδιώκοντας μεγαλύτερη φυτική παραγωγή, με δενδροφυτεύσεις που δεν έγιναν ποτέ. Η αντικατάσταση της παραγωγής ενέργειας με φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες για να αποφευχθούν οι υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δεν προσφέρει τη δυνατότητα εξισορρόπησης της αύξησης της θερμοκρασίας και την ισοκατανομή της στην γήινη επιφάνεια. Προσφέρει όμως υψηλά κέρδη στις εμπλεκόμενες με την παραγωγή και εγκατάσταση τους εταιρίες.

Η μείωση του διοξειδίου του άνθρακα που επιτυγχάνει η αλλαγή τεχνολογίας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας φέρνει αυξημένη τιμή των φυτικών τροφίμων λόγου μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής τους, ενώ η αύξηση του ποσοστού του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρά ήταν ένας από τους παράγοντες αυξημένης στρεμματικής απόδοσης της φυτικής παραγωγής. Το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας είναι η Α’ ύλη για την φωτοσύνθεση που το απορροφά και αποθηκεύει σε μορφή υδρογονάνθρακες στο φυτό. Μειωμένη η Α’ ύλη με την αλλαγή της τεχνολογίας παραγωγής ενέργειας μειώνεται και η παραγωγή φυτικών προϊόντων.

Π.χ. Στα βουνά ανεβαίνοντας παρατηρείται η μείωση του ύψους των φυτών και πάνω από ένα όριο δεν υπάρχει καθόλου βλάστηση, διότι το βαρύτερο του αέρα διοξείδιο του άνθρακα προτιμά τα πεδινά αντί να σκαρφαλώνει στις υψηλές κορυφές.   

Από τις μεταβολές στο ενεργειακό τομέα ωφελημένοι βγαίνουν οι παραγωγοί και εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών πάρκων και ανεμογεννητριών, με υψηλά και το βασικότερα εξασφαλισμένη κέρδη που νομοθέτησε η κυβέρνηση. Το εάν κάηκαν μερικά εκατομμύρια στρέμματα δάσος, αγροτικές καλλιέργειες, μερικές δεκάδες χιλιάδες ζώα και πουλιά, εάν πλημμύρισε ένας κάμπος (ο μεγαλύτερος της χώρας) και πνίγηκαν μερικοί χωρικοί ενώ έμειναν άστεγοι χιλιάδες φορολογούμενοι πολίτες της χώρας, καταστράφηκαν οι περιουσίες τους, αυτά μάλλον δεν μπορεί να είναι αιτία να αλλάξει ο σχεδιασμός της εξουσίας να κερδίζουν αυτοί που προετοίμασαν μία από τις μεγαλύτερες απάτες παγκοσμίως. Θα χρηματοδοτηθούν τα Μέσα Μαζικής Παραπληροφόρησης με μερικά εκατομμύρια και θα ‘’ενημερώνουν’’ τον κόσμο τις ‘’τεχνολογικές εξελίξεις’’ για να συνεχίσουν οι συγκεκριμένες εταιρίες να κερδίζουν.

Επειδή τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες δεν αρκούν να ικανοποιηθούν οι ορέξεις για εξασφαλισμένα κέρδη, στην αγορά εισήχθησαν οι εξωτερικές κτιριακές θερμομονώσεις. Ένα πολύ καλό εργαλείο για τη μείωση των ενεργειακών αναγκών στις χώρες της Β. Ευρώπης και Β. Αμερικής όπου ο ενεργός ήλιος εμφανίζεται μόνο μερικές ημέρες το χρόνο. Στην Μεσόγειο όμως και τη χώρα μας ο θεός του ήλιου Απόλλωνας, είναι δραστήριος και το χειμώνα. Με τις εξωτερικές θερμομονώσεις οι ηλιακές ακτίνες μετατρέπονται σε θερμότητα που άμεσα διαχέεται στον αέρα του περιβάλλοντος, (λόγο της μικρής μάζας της επιφάνειας στην οποία προσκρούουν οι ηλιαχτίδες) ζεσταίνοντας τον αέρα του αντί να αποθηκεύεται στους τοίχους του κτιρίου όπως συνέβαινε χιλιάδες χρόνια στις κτιριακές κατασκευές. Σε αρχαιολογικές ανασκαφές βρέθηκαν κατασκευές σπιτιών με διαφορετικά πάχη στους τοίχους διαφορετικού προσανατολισμού, που σημαίνει ότι οι πρόγονοι μας χειρίζονταν αριστοτεχνικά την ηλιακή ακτινοβολία χειμώνα – καλοκαίρι εξασφαλίζοντας δωρεάν τη θερμική τους άνεση εντός της οικίας τους. Ενώ με τις σημερινές ‘’μοντέρνες’’ εξωτερικές θερμομονώσεις η θερμική άνεση μας εξασφαλίζεται μόνο από την αγορασμένη ενέργεια που καταναλώνουμε στην οικία μας αφού με τις εξωτερικές θερμομονώσεις απορρίπτεται στο περιβάλλον η συμβολή της ηλιακής ενέργειας που δωρεάν διανέμει πλουσιοπάροχα σε όλους ο ήλιος μας, με συνέπεια την αυξημένη θερμοκρασία του αέρα του περιβάλλοντος. Έτσι με επιδοτούμενα προγράμματα η εξουσία θέτει τους πολίτες να συμμετέχουν καθημερινά στην υπερθέρμανση του αέρα του περιβάλλοντος που το ονομάζουν κλιματική αλλαγή, για την οποία όπως λένε φταίνε τα ορυκτά καύσιμα. Με τα επιδοτούμενα προγράμματα για τις εξωτερικές θερμομονώσεις όμως ταΐζουν ικανοποιητικά τους εμπόρους ενέργειας και τους παραγωγούς και εγκαταστάτες μονωτικών προϊόντων.

Οι πυρκαγιές και οι πλημύρες με των οποίων συνεπειών οφείλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε είναι αποτέλεσμα της απληστίας για εξασφαλισμένα κέρδη και δεν είναι δημιούργημα της φύσης, είναι η απάντηση της φύσης στην συμπεριφορά μας προς αυτήν.

Για ότι αναφέρεται στο πάνω κείμενο υπάρχουν τα στοιχεία που είναι στην διάθεση του militaire.gr

Φωτογραφία ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ / EUROKINISSI