Ο Γοργοπόταμος οι τουρκοκύπριοι και ο πρώτος αλεξιπτωτιστής!

 Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ο Θεμιστοκλής Μαρίνος υπήρξε ένας ήρωας του πολέμου και της Αντίστασης.

Η δράση του ήταν… μυθική.

Πέρασε στην ιστορία ως ο πρώτος Έλληνας αλεξιπτωτιστής με συμμετοχή σε πολλές αποστολές, με κορυφαία εκείνη της ανατίναξης της γέφυρας στον Γοργοποταμαμο, στην οποία όπως αποκαλύπτεται στη συνέχεια, συνεργάστηκε και με… Τουρκο κύπριους μαχητές!

Από την Αλβανία το 1940, διέφυγε με υποβρύχιο στην Μέση Ανατολή όπου εκπαιδεύτηκε στις ειδικές δυνάμεις και επέστρεψε στην κατεχόμενη Ελλάδα, πέφτοντας με αλεξίπτωτο για να οργανώσει και να εκτελέσει πολλές δολιοφθορές και σαμποτάζ στα στρατόπεδα, τις υποδομές και τις εγκαταστάσεις των κατακτητών.

Τον Σεπτέμβριο του 1942, ήταν ο μόνος Έλληνας ανάμεσα στους πρώτους 12 αλεξιπτωτιστές που έπεσαν στα ελληνικά βουνά για να ανατινάξουν την σιδηροδρομική γέφυρα κοντά στην Λαμία.

Τον Ιούλιο του 1943, με την απόβαση των συμμάχων στη Σικελία κατεύθυνε τις επιχειρήσεις παραπλανήσεως και δολιοφθοράς κατά του Άξονα στην Αιτωλο-Ακαρνανία, παίρνοντας μέρος στις ανατινάξεις των γεφυρών από το Μακρυνόρος ως την Άρτα και συγκεκριμένα τις Αννίνου, Κομποτίου, Αγ. Νικολάου και Ζούτου. 

Τον Ιανουάριο 1944, Ο Θέμης Μαρίνος επέστρεψε στην Αίγυπτο και από εκεί στα Επτάνησα. 

Εκεί ανέλαβε νέα αποστολή με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου στα νησιά του Ιονίου. Οργάνωσε και διοίκησε το μυστικό δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών μέχρι τον Νοέμβριο του 1944. 

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΙΑ… ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Αλβανία με τους Ιταλούς ήταν 20 ετών. 

Πήγε φαντάρος το 1937 και στο σπίτι του, στη Ζάκυνθο, γύρισε ύστερα από 10 χρόνια
εχοντας πολεμήσει στην Αλβανία, έχοντας ανατινάξει τη γέφυρα στον Γοργοπόταμο,
έχοντας πολεμήσει στη Μάχη της Κρήτης και έχοντας αντισταθεί κατά του Ρόμελ
προτού επιχειρήσει να εισβάλει στην Αλεξάνδρεια.

Στα χρόνια που έλειψε από τη Ζάκυνθο, επικοινώνησε μόνο τρεις φορές με τους
δικούς του, μέσω του Ερυθρού Σταυρού.

 Τη μητέρα, τον πατέρα του και τα τρία
από τα τέσσερα αδέλφια του έκανε από τότε να τα αντικρύσει. 

Μόνο τον Απρίλιο του ’44, όταν προσέγγισε την ακτή με υποβρύχιο, συναντήθηκε κρυφά με ένα από τα αδέλφια του. 

Ύστερα χάθηκαν ξανά.

«Δεν σκότωσα εχθρό μου εξ επαφής. Πολέμησα τον ναζισμό, αγαπούσα την πατρίδα
μου, βρέθηκα σε τόσο δύσκολες ώρες, πέρασα τόσα πολλά, αλλά το όπλο μπροστά σε άνθρωπο δεν το σήκωσα ποτέ». έλεγε μέχρι τον θάνατο του στα 101 του χρόνια…

Ο ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΕΛΑΣ

Για το ιστορικό σαμποτάζ έλεγε

««Πρόκειται για το πρώτο μεγάλο χτύπημα σε όλη την υπό κατοχή Ευρώπη. 

Είχε επίδραση τόσο στους έλληνες αμάχους, όσο και σε όλους τους Ευρωπαίους. 

Κατά τη γνώμη μου, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, είναι μια από τις σημαντικότερες πράξεις στην ελληνική Ιστορία, η οποία όμως μελλοντικά δεν αξιοποιήθηκε καταλλήλως».

 Εννοούσε, δεν είχε αξιοποιηθεί πολιτικά.

 Γιατί κατά τα άλλα, στην αναφορά του αυτή δεν γίνεται ούτε νύξη για την στρατιωτική σημασία της επιχείρησης.

 Η οποία ήταν μηδενική. 

Για έναν πολύ απλό λόγο.

 Οι Βρετανοί (Μάγερς, Γούντχαουζ), με την συμβολή του Μαρίνου και άλλων, επί έξι ολόκληρες εβδομάδες προσπαθούσαν να πείσουν τον Βελουχιώτη να συμμετάσχει στην επιχείρηση.

 Ήθελαν –και λογικά– τη συμμετοχή όλων των δυνάμεων της Αντίστασης και πάντως της στρατιωτικά ισχυρότερης. 

Έπειτα από κωλυσιεργίες, προφάσεις, αντιπερισπασμούς και διάφορες άλλες παραπλανητικές κινήσεις, ο ΕΛΑΣ αποφασίζει να συμμετάσχει, προκειμένου να μην έχουν όλη την δόξα ο Ζέρβας και ο ΕΔΕΣ. 

Όμως, έπειτα από όλα αυτά, η ανατίναξη γίνεται τελικά στις 25 Νοεμβρίου του 1942.

 Η μάχη του Ελ Αλαμέιν, ενόψει της οποίας έπρεπε να ανακοπεί ο ανεφοδιασμός των δυνάμεων του Ρόμελ, είχε ήδη ολοκληρωθεί μεταξύ 23 Οκτωβρίου και 3 Νοεμβρίου 1942. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ο γερμανικός ανεφοδιασμός γινόταν απρόσκοπτα από την ηπειρωτική Ελλάδα, και ενώ ο ΕΛΑΣ διαπραγματευόταν όρους και προϋποθέσεις για να συμμετάσχει στον Γοργοπόταμο»

ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟΙ ΣΑΜΠΟΤΕΡ

Στην υπόθεση του  σαμποτάζ στην σιδηροδρομική γέφυρα  υπάρχει και μια ιστορική αποκάλυψη.

Ανάμεσα στους κομάντο και αγωνιστές της Αντίστασης που πήραν μέρος στην παγίδευση με εκρηκτικά και την ανατίναξη, ήταν και Τουρκοκύπριοι δολιοφθορείς!

Ο Πέτρος Παπαπολυβιου γράφει σχετικά.

« Στην επιτυχή ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου πήραν μέρος τρεις τουλάχιστον Κύπριοι στρατιώτες, μέλη του «Κυπριακού Συντάγματος». 

Ο πρώτος, ο Γεώργιος Τριλλίδης (απεβίωσε το 1992 στη Λευκωσία) είχε ενταχθεί στην ανταρτοομάδα του Άρη Βελουχιώτη, σύμφωνα με όσα μας δήλωσε σε προσωπική συνέντευξη, και έδρασε στην περιοχή της Παρνασσίδας με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

 Οι άλλοι δύο, Τζεμάλ Νααφή και Οσμάν Σουγκλή, ήταν Τουρκοκύπριοι.

 Βρέθηκαν στην Ελλάδα με τις μονάδες του «Κυπριακού Συντάγματος» του βρετανικού στρατού και αποκόπηκαν κατά τη γερμανική προέλαση, όπως άλλοι 2.000-2500 Κύπριοι στρατιώτες (Έλληνες, κυρίως, αλλά και Τούρκοι).

 Κατάφεραν να μείνουν ασύλληπτοι, καταφεύγοντας στα ορεινά της Στερεάς, και μόλις έμαθαν για τους Βρετανούς αλεξιπτωτιστές, προσκολλήθηκαν στην ομάδα των κομάντος που έφτασε στην Ελλάδα υπό την αρχηγία των Έντυ Μάγιερς και Κρις Γουντχάουζ και πρόσφεραν μεγάλες υπηρεσίες στη συμμαχική αποστολή.

 Ως ελληνόφωνοι, συστήνονταν στον απλό κόσμο ως Έλληνες Κύπριοι και ήταν γνωστοί με τα ονόματα «Γιάννης» και «Παναγιώτης». Χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά των εκρηκτικών υλών και αργότερα ανέλαβαν και τα «οικιακά» των Βρετανών αξιωματικών στα λημέρια της Ρούμελης ενώ φρόντισαν και τον βαρύτατα ασθενήσαντα Μάγιερς.

 Η προσφορά και των δυο ήταν σημαντική στην επιτυχία της επιχείρησης Harling αν και φαίνεται ότι δεν ήταν και οι ιδανικότεροι στρατιώτες…»

Ο Θέμης Μαρίνος, γράφει και τα πραγματικά ονόματα των δύο Τουρκοκυπρίων στρατιωτών του Γοργοποτάμου και αναφέρεται με συμπάθεια σε αυτούς, στο βιβλίο του, Ο Εφιάλτης της Εθνικής Αντίστασης. Προσωπικές μαρτυρίες (1941-1944).

«Στη σπηλιά βρήκαμε τρία νέα μέλη στην ομάδα Χάρλινγκ άγνωστά μας, τον Μάικλ Κούρυ, ή Μιχάλη, όπως ήταν γνωστός στην περιοχή, χριστιανό Άραβα από την Παλαιστίνη, και τους Τζελάλ Νάαφι (Jelal Naafi) ή Γιάννη, και Οσμάν Σούγκλι (Osman Shugli) ή Παναγιώτη, Τουρκοκυπρίους. (…) 

Οι δύο Τουρκοκύπριοι ήταν αυτοί που βρέθηκαν με τον Μήταλα στο σημείο προσγειώσεως της ομάδας του Γουντχάουζ.

 Επρόκειτο για απλούς στρατιώτες του βρετανικού στρατού, είχαν δραπετεύσει από τους Γερμανούς κατά παρόμοιο τρόπο και βρήκαν καταφύγιο στο βουνό.

 Ήταν νεαροί, τελείως ανειδίκευτοι και μάλλον τεμπέληδες, ιδίως ο Παναγιώτης, αλλά ως στρατιώτες εν ενεργεία τέθηκαν αμέσως υπό τις διαταγές της Αποστολής μας. Ήταν ξαδέλφια και τους είχε προσλάβει ο Μήταλας για το άναμμα των φωτιών στο πεδίο ρίψεων Χοροστάσι της Γκιώνας, όπου περίμενε την ρίψη εφοδίων από τα συμμαχικά αεροπλάνα για την ομάδα Ψαρρού-Τσιγάντε, η οποία τελικά δεν έγινε. Πάντως οι δυο αυτοί τύποι αποδείχθηκαν χρήσιμοι στην αποστολή, παρ’ όλα τα ελαττώματά τους, γιατί μιλούσαν άπταιστα ελληνικά και χρησιμοποιήθηκαν σαν βοηθητικό προσωπικό. 

Ο Γιάννης που ήταν δεινός πεζοπόρος έγινε αγγελιαφόρος ενώ ο Παναγιώτης χρησιμοποιήθηκε ως μάγειρας και για οικιακές δουλειές.

 Γενικά, ήταν καλοί άνθρωποι και πάρα πολύ φιλέλληνες, τόσο που άλλαξαν τα μουσουλμανικά ονόματά τους  σε χριστιανικά και είχαν εκδηλωθεί υπέρ της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα».

Πληροφορίες

Στέφανος Κρίκκης

protagon