Τα ελληνικά υποβρύχια στη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

(τρίτο μέρος)

Το πρώτο μέρος ΕΔΩ

Το δεύτερο ΕΔΩ

Ο Ελληνικός Στόλος δεν υπέστειλε ποτέ την σημαία του!

Λίγο πριν η χώρα καταληφθεί από τους Γερμανούς, τα πλοία σήκωσαν αγκυρα, έβαλαν πλώρη προς νότον και μεθόρμισαν στην Αλεξάνδρεια, απ όπου συμμετείχαν μέχρι το τέλος του πολέμου, σε πλήθος αποστολών σε θάλασσες και ωκεανούς στο πλευρό των Βρετανών.

Τα γέρικα υποβρύχια, έγραψαν σελίδες δόξας, με βαρύ ωστόσο τίμημα μεταξύ των στελεχών του.

Μετά την απελευθέρωση αρκετοί από τους αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και ναύτες τους δεν επέστρεψαν στην πατρίδα, αφού έμειναν για πάντα στον υγρό τους τάφο…

ΧΑΘΗΚΑΝ Ο «ΓΛΑΥΚΟΣ» ΚΑΙ Ο «ΤΡΙΤΩΝ»

Στις 4 Απριλίου 1942 τα ελληνικά υποβρύχια θα μειωθούν κατά ένα. Την ημέρα

εκείνη βυθίστηκε στη Μάλτα, χτυπημένο από γερμανικές βόμβες, το «Γλαύκος».

Βρισκόταν εκεί από τις 19 Νοεμβρίου 1941 για επισκευές.

Είχε προηγηθεί, στις 27 Φεβρουαρίου 1942, ο θάνατος, σε έναν από τους πολλούς και συνεχείς βομβαρδισμούς, του κυβερνήτη του Πλωτάρχη Βασιλείου Αρσλάνογλου και του

Ανθυποπλοιάρχου Κωνσταντίνου Κωστάκου. Είχε προηγηθεί, την 1η Δεκεμβρίου

1941, ο χαμός του Υποπλοιάρχου Βασιλείου Μέρλιν.

Επέβαινε, για να εκπαιδευτεί, στο βρετανικό υποβρύχιο HMS «Ρerseus» που βυθίστηκε αύτανδρο κατά την περιπολία του στην περιοχή έξω από τον Τάραντα.

Στις 10 Νοεμβρίου θα αποπλεύσει από το Port Said το «Τρίτων» για να

αποβιβάσει πέντε άτομα στη ΝΑ ακτή της Εύβοιας και να εκτελέσει περιπολία

στο Αιγαίο. Το απόγευμα της 16ης Νοεμβρίου ενώ ήταν έξω από τον Κάβο Ντόρο

(ΣΗΜ. 16), στο περισκόπιό του πρόβαλε μια νηοπομπή.

Την αποτελούσαν το MT

«Cereno», το SS «Αlba Julia», τα γερμανικά καταδιωκτικά «UJ-2101» και

«UJ-2102» καθώς και το αντιτορπιλικό ZG-3 «Ηermes». Αυτό το τελευταίο δεν

ήταν άλλο από το ελληνικό «Βασιλεύς Γεώργιος», αδελφό του «Βασ. Όλγα», που

είχε εγκαταλειφθεί με ζημιές στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας τον Απρίλιο του 41. Οι Γερμανοί το επισκεύασαν και άρχισαν να το χρησιμοποιούν από τον

Αύγουστο του 1942.

Ο κυβερνήτης του «Τρίτων» δε δίστασε καθόλου και επιτέθηκε, ήταν 1630, κατά της νηοπομπής χωρίς επιτυχία. Οι Γερμανοί

απάντησαν με βόμβες βάθους που όμως δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

Στην περιοχή έμεινε μόνο το «UJ-2102» που συνέχισε την έρευνα

Γύρω στις 2000 εντοπίζει και πάλι το «Τρίτων» και εξαπολύει 13 βόμβες βάθους,

που προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο υποβρύχιο.

Προσπαθώντας να προσανατολιστεί, είχε χαλάσει η πυξίδα του, με το περισκόπιό του, γίνεται και πάλι αντιληπτό από το «UJ-2102». Εκτοξεύει εναντίον του μια τορπίλη που

δεν βρίσκει το στόχο της, ενώ δέχεται νέα δέσμη βομβών βάθους. Νέες βλάβες

προκλήθηκαν που ουσιαστικά αχρηστεύουν το υποβρύχιο. Ο κυβερνήτης του,

Υποπλοίαρχος Επαμεινώνδας Κοντογιάννης, δεν έχει άλλη επιλογή από το να

αναδυθεί και να δώσει την εσχάτη μάχη με το πυροβόλο του.

Η ώρα είναι 2200 και το «UJ-2102» σαρώνει με τα πυρά του το λαβωμένο υποβρύχιο. Στις 2206 το εμβολίζει.

Το «Τρίτων» όμως δε λέει να βυθιστεί.  Το πλήρωμά του το εγκαταλείπει, ενώ Γερμανοί επιβιβάζονται και ψάχνουν να βρουν κώδικες και άλλα πολύτιμα έγγραφα. Δε θα βρούν τίποτα γιατί τα είχαν καταστρέψει εγκαίρως.

Θα πάρουν μόνο τη σημαία του ως λάφυρο. Στις 2214 το εμβολίζουν

ξανά. Τελικά το «Τρίτων» θα βυθιστεί στις 2235, της 16η Νοεμβρίου 1942, στο

στίγμα 38.37Ν και 24.39Ε.

Από το πλήρωμά του χάθηκαν 19 άτομα.

Ο κυβερνήτης του και άλλοι 29 πίαστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Αρχικελευστής Νικόλαος Μαρουλάς και ο Δίοπος Δημήτριος Παπαδημητρίου κατάφεραν κολυμπώντας να φτάσουν στην

Εύβοια. Από εκεί στην Αθήνα και τελικά θα διαφύγουν και θα πάνε στη Βυρητό!.

Τη λύπη διαδέχτηκε η χαρά. Η χαρά για την απόκτηση ενός νέου υποβρυχίου από

το Ναυτικό.

Τώρα αυτό το «νέο» δεν ήταν και καινούργιο, ήταν όμως κάτι.

Το βρετανικό ναυτικό μας είχε παραχωρήσει το ιταλικό υποβρύχιο «Ρerla» που

είχε αιχμαλωτίσει η κορβέτα HMS «Ηyacinth» , ανοιχτά της Βηρυτού,

στις 9.7.42. Η Ελληνική σημαία υψώθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1942 και πήρε το

όνομα «Ματρώζος» και αριθμό «Υ-7»

Ο «ΚΑΤΣΩΝΗΣ» ΚΑΙ Ο ΛΑΣΚΟΣ

Εννέα μήνες αργότερα, στις 5 Σεπτεμβρίου 1943, αναχωρούσε από τη Βηρυτό το

«Κατσώνης» για περιπολία στο Αιγαίο. Στις 14 του μήνα το «Κατσώνης»

περιπολούσε στο δίαυλο της Σκιάθου.

Είχε αρχίσει να σουρουπώνει όταν στο

περισκόπιό του εμφανίστηκε ένα καϊκι. Σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε

αναδύθηκε για να το ελέγξει.

Την ώρα που έπεφτε δίπλα του στον ορίζοντα

φάνηκε καπνός και η σιλουέτα ενός πλοίου. Αφησαν το καϊκι να συνεχίσει το

ταξίδι του και όλοι στράφηκαν προς το μυστηριώδες πλοίο.

Όλες οι πληροφορίες έλεγαν ότι έπρεπε να ήταν το SS «Simfra», ένα γαλλικό επιβατικό

γεμάτο Γερμανούς στρατιώτες.

Ο ιδεώδης στόχος! Το πλοίο πλησίαζε, το

μυστήριο παρέμενε και η αγωνία ανέβαινε κατακόρυφα. Ξαφνικά το μυστηριώδες

πλοίο έστειλε, με τον οπτικό τηλέγραφο, σήμα αναγνώρησης.

Στο «Κατσώνης» δόθηκε αμέσως η εντολή για κατάδυση. Για να ζητά αναγνώριση το πλοίο αυτό

δε μπορεί παρά να ήταν γερμανικό πολεμικό. Και, δυστυχώς, είχαν δίκιο. Ήταν

το καταδιωκτικό υποβρυχίων «UJ-2101», ένα μετασκευασμένο αλιευτικό. Ερχόταν

από τη Θεσσαλονίκη είδοποιημένο από το γερμανικό σηματοφορικό σταθμό του

Τρίκερι, ότι στην περιοχή κυκλοφορούσε εχθρικό υποβρύχιο.

Ενώ καταδυόταν το «Κατσώνης» δέχτηκε επίθεση με βόμβες βάθους. Αμέσως σημειώθηκαν βλάβες.

Το σκάφος κατακλύστηκε από νερά.

Περίπτωση διαφυγής δεν υπήρχε και το μόνο που απέμενε στο υποβρύχιο ήταν να αναδυθεί και να δώσει μια άνιση μάχη με το

πυροβόλο του.

Αυτό και έγινε.

Όμως τα γερμανικά πυρά είναι σαρωτικά. Από την ομοχειρία του πυροβόλου σκοτώθηκαν όλοι πολύ γρήγορα.

Ανάμεσά τους και ο κυβερνήτης, ο Αντιπλοίαρχος Βασίλειος Λάσκος, που είχε πάει να βοηθήσει γεμίζοντας το πυροβόλο.

Το «UJ-2101» εμβολίζει το «Κατσώνης» πράγμα που αναγκάζει τον ύπαρχο του να δώσει τη διαταγή για την εγκατάλειψη.

Από το πλήρωμα του «Κατσώνης» χάθηκαν 32 και αιχμαλωτίστηκαν 17.

Διέφυγαν ο ύπαρχος Υποπλοίαρχος Ηλίας Τσουκαλάς και οι Υποκελευστές Α’ Αντώνιος

Αντωνίου και Αναστάσιος Τσίγκρος.

Και αυτοί θα καταφέρουν να φτάσουν στη

Βυρητό!

Στις 13 Οκτωβρίου του 1943 εντάχθηκε στη δύναμη της «Διοίκησης Υποβρυχίων» ένα

ολοκαίνουργιο υποβρύχιο.

Ήταν το «Υ-8» που έφερε το όνομα «Πιπίνος» καιήταν κλάσης «V» (πρώην HMS «Veldt»). Στις 10 Μαρτίου του 44 η έδρα του «1st

Submarine Flotilla», και της ΔΥ, μεταφέρθηκε από τη Βηρυτό στη Μάλτα.

Η επόμενη ημερομηνία που πρέπει να αναφερθεί είναι η 17η Οκτωβρίου1944.

Η ημέρα που ο Ελληνικός Στόλος αγκυροβόλησε στα ανοιχτά του Πειραιά.

Είχαν περάσει 2.5 δύσκολα χρόνια.

ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ ΝΕΑ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ

Λίγο μετά την επιστροφή στην πατρίδα παροπλίστηκε το «Παπανικολής».

Ακολούθησε το «Ματρώζος» και στις 3.5.1947 το «Νηρεύς». Μέσα στο 1945 είχαν

παραληφθεί, στις 9 Μαρτίου, το «Αμφιτρίτη» που ήταν κλάσης «U» και έφερε

αριθμό «Υ-11» (πρώην HMS «Upstart»). Το «Δελφίν» που ήταν κλάσης «V», με

αριθμό «Υ-9» (πρώην HMS «Vengeful»), στις 23 Απριλίου και το «Υ-10», που

ήταν επίσης κλάσης «U» και λεγόταν «Ξιφίας» (πρώην HMS «Untiring»), στις 25

Ιουλίου. Την επόμενη χρονιά, το 1946, είχαμε την ταυτόχρονη παραλαβή δύο

ακόμα υποβρυχίων. Ήσαν τα «Τρίαινα» και «Αργοναύτης», και τα δύο κλάσης

«V», με αριθμούς αντίστοιχα «Υ-14» και «Υ-15» (πρώην HMS «Volatile» και HMS

«Virulent»).

Υπήρχαν λοιπόν και κάποιοι προληπτικοί που απέφευγαν το 13…

Τα χρόνια περνούσαν, η Ελλάδα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, τα στρατιωτικά δόγματα

άλλαξαν. Πίστευαν ότι η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη υποβρυχίων επειδή την

κάλυπταν αυτά του 6ου Στόλου και του ΝΑΤΟ γενικώτερα.

Έτσι ο αριθμός των ελληνικών υποβρυχίων μειωνώταν καθώς τα πρώην βρετανικά επίστρέφονταν.

Το«Πιπίνος» το 1959, το «Δελφίν» το 1957, το «Ξιφίας» και το «Αμφιτρίτη»

στις 29.5.1952, το «Τρίαινα» στις 2.10.58 και το «Αργοναύτης» στις 2.5.1958.

Τη θέση τους άρχισαν να παίρνουν αμερικάνικα.

Πρώτο ήταν το «Ποσειδών» (πρώην USS «Lapon», SS-260) που ήταν κλάσσης «Gato» και παραλήφθηκε στις 8 Αυγούστου του 1957. Στην αρχή είχε τον αριθμό «Υ-16»

όμως όταν παροπλίστηκε, στις 11.4.1975, έφερε τον αριθμό «S-78». Δεν

ξέρουμε πως προέκυψε αυτό το «78» αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι κάποια

στιγμή στις αρχές της δεκαετία του 60 τα ελληνικά υποβρύχια έπαψαν να

φέρουν ως χαρακτηριστικό γράμμα το «Υ» που το αντικαταστήσανε με το «S».

Τον αριθμό «Υ-19» θα πάρει το πρώην USS «Jack», και αυτό κλάσσης «Gato»,

που θα ονομαστεί «Αμφιτρίτη» και θα παραληφθεί στις 21 Απριλίου 1958. Αυτό

θα γίνει «S-09». Για τα επόμενα έξι χρόνια το Ναυτικό θα μείνει με αυτά τα δύο υποβρύχια.

Ένα τρίτο, κλάσης «Βalao», θα προστεθεί στις 26 Φεβρουαρίου1964.

Ήταν το πρώην USS «Scabbardfish» (SS-397) που θα ονομαστεί «Τρίαινα»

και ως αριθμό θα φέρει το «S-86». To «Τρίαινα» έχει και μία ιδιαιτερότητα.

Υπήρξε το πλοίο που ο κυβερνήτης του άρχισε την αντίσταση κατά της

Δικτατορίας από την ίδια ημέρα της εκδήλωσής της, όταν το απόγευμα της 21ης

Απριλίου 1967 υπέβαλε την παραίτησή του!

Τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα το ΠΝ, απέκτησε και άλλα σύγχρονα υποβρύχια που αναβάθμισαν τον «σιωπηλό» στόλο και τον κατέστησαν ανίκητο στις ελληνικές θάλασσες…

Πληροφορίες

Πτήση και Διάστημα

Ηλίας Νταλούμης