Οι εκλογές που δίχασαν της ΗΠΑ

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ενώ η Αμερική συγκλονίζεται από χθες μετά τα βίαια επεισόδια στην Ουάσιγκτον και την εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, οι οποίοι αρνούνται να δεχθούν το αποτέλεσμα των εκλογών και τη νίκη του Μπάιντεν, ας θυμηθούμε τις δυο προηγούμενες φορές που τέθηκε υπό αμφισβήτηση η εγκυρότητα και η γνησιότητα Προεδρικής εκλογής.
Οι ΗΠΑ αν και υποστηρίζουν ότι είναι η «μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο», η ιστορία τους έχει αρκετές προβληματικές εκλογικές διαδικασίες και απουσία σαφών κανόνων για την επίλυση διαφωνιών για εκλογικά αποτελέσματα.
Στο παρελθόν το 2000 και την αντιπαράθεση ανάμεσα στον Τζορτζ Μπους τον νεότερο και τον Αλ Γκόρ, αλλά στις προεδρικές εκλογές του 1876 που συνέπεσαν με την εκατονταετηρίδα της αμερικανικής επανάστασης.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΡΟΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ

Τότε η αντιπαράθεση για το ποιος είναι ο νικητής των εκλογών έφτασε μέχρι τις 2 Μαρτίου 1877, τέσσερις μήνες μετά τις εκλογές και δύο μέρες πριν την ανάληψη καθηκόντων του νέου προέδρου, όταν το Κογκρέσο ανακήρυξε τελικά τον Ρεπουμπλικάνο Ράδερφοντ Μπ. Χέις ως πρόεδρο αντί του Δημοκρατικού Σάμιουελ Τίλντεν.
Κατά σύμπτωση, η κρίσιμη Πολιτεία ήταν η Φλόριντα όπου η Ρεπουμπλικάνικη πλειοψηφία της εκλογικής επιτροπής διαμόρφωσε ένα αποτέλεσμα που τελικά ευνόησε τον Χέις.
Οι εκλογές τότε είχαν ένα διπλό πρόβλημα.
Από τη μια, οι Δημοκρατικοί είχαν δίκιο να ζητούν μια δίκαιη ανακαταμέτρηση των ψήφων, την ίδια στιγμή οι Αφροαμερικανοί που λίγα χρόνια μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, συναντούσαν μεγάλα εμπόδια στο να ασκούν το δικαίωμα της ψήφου, είχαν δίκιο να ζητούν δίκαιες εκλογές.
Το 1876 – έντεκα χρόνια μετά τον αμερικανικό Εμφύλιο – οι θέσεις των δύο κομμάτων ήταν οι αντίθετες από τις σημερινές.
Οι Ρεπουμπλικάνοι ήταν πιο δυνατοί στον νικητήριο Βορρά και στις περιοχές του Νότου με πλειοψηφία Αφρο-Αμερικανών, ενώ οι Δημοκρατικοί συσπειρώνονταν στις περιοχές του Βορρά που αντιτάχθηκαν στον εμφύλιο και στον Λευκό Νότο.
Τη χρονιά εκείνη, οι υποψήφιοι ήταν ο κυβερνήτης του Οχάιο Ράδερφορντ Μπ. Χέιζ για τους Ρεπουμπλικάνους και ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Σάμιουελ Τίλντεν για τους Δημοκρατικούς.
Σε μια αναμέτρηση που σημαδεύτηκε από ευρύ εκφοβισμό των Αφρο-Αμερικανών ψηφοφόρων στον Νότο, οι εκλογικές επιτροπές τριών Νότιων πολιτειών που ελέγχονταν από τους Ρεπουμπλικάνους – Φλόριντα, Λουιζιάνα και Νότια Καρολίνα – αποφάσισαν λόγω των καταγγελιών εκφοβισμού να ακυρώσουν αρκετές ψήφους ώστε να δώσουν στον Ρεπουμπλικανό Χέιζ οριακή πλειοψηφία εκλεκτόρων, 185-184.
Δύο διαφορετικές εκδοχές αποτελεσμάτων και εκλεκτορικών ψήφων στάλθηκαν στο Κογκρέσο τον Ιανουάριο του 1877 και αποφασίστηκε πως τη λύση θα έδινε 15μελής επιτροπή Γερουσιαστών και Ανώτατων Δικαστών, με 7 Δημοκρατικούς, 7 Ρεπουμπλικανούς και έναν ανεξάρτητο, τον δικαστή Ντέιβιντ Ντέιβις.
Οι Δημοκρατικοί προσπάθησαν να προσεταιρισθούν τον ανεξάρτητο Ντέιβις, επιλέγοντάς τον ως Γερουσιαστή για την πολιτεία του Ιλινόι (σε μια εποχή που οι Γερουσιαστές δεν επιλέγονταν από τους ψηφοφόρους).
Όμως αντί να τους στηρίξει στην εκλογική επιτροπή, ο Ντέιβις παραιτήθηκε από τη θέση του εκεί και αντικαταστάθηκε από τον Ρεπουμπλικανό δικαστή Τζόζεφ Μπράντλεϊ, που έδωσε έτσι τις αμφισβητούμενες εκλεκτορικές ψήφους στον Χέιζ.
Οι Δημοκρατικοί αποφάσισαν να μην αμφισβητήσουν εκ νέου το αποτέλεσμα, συμφωνώντας στον «Συμβιβασμό του 1877», σύμφωνα με τον οποίο ο Χέιζ θα έπαιρνε τον Λευκό Οίκο, αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι θα τερμάτιζαν τη μετεμφυλιακή Ανοικοδόμηση και τη στρατιωτική κατοχή του Νότου.
Ο Χέιζ είχε μία άκαρπη προεδρία μίας θητείας, όμως ο Συμβιβασμός κατέστρεψε κάθε ψήγμα πολιτικής δύναμης των Αφρο-Αμερικανών στον Νότο.
Για τα επόμενα 100 χρόνια οι Νότιες πολιτείες, ελεύθερες από την επίβλεψη του Βορρά, θα νομοθετούσαν διακρίσεις κατά των μαύρων και θα περιόριζαν το δικαίωμα ψήφου τους.

ΤΟ ΘΡΙΛΕΡ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ

Το 2000 οι ΗΠΑ έζησαν ένα θρίλερ τη μάχη του αντιπροέδρου Αλ Γκορ και του κυβερνήτη του Τέξας Τζορτζ Μπους να παίρνει τον χαρακτηρισμό «ο πόλεμος του αιώνα».
Όλα ξεκίνησαν λίγο πριν από τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου, όταν οι δημοσκοπήσεις ήθελαν πρακτικά ισοδύναμους τους δύο αντιπάλους, τον υποψήφιο των Δημοκρατικών, Αλ Γκορ, και τον ηγέτη των Ρεπουμπλικανών, Τζορτζ Μπους. Και τότε ήταν που θα έπαιρνε τον λόγο η ηλεκτρονική δημοκρατία των ΗΠΑ (το ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας δηλαδή) γελοιοποιώντας άπαντες, από δημοσκοπικές εταιρίες και τηλεοπτικούς σταθμούς μέχρι και επιτελεία κομμάτων. Τα Μέσα ανακήρυξαν νικητή τον Μπους, μετά τον Αλ Γκορ, μετά πάλι τον Μπους κ.ο.κ., σε μια αναμέτρηση που λίγο έλειψε να καταβαραθρωθεί το κύρος των ΗΠΑ, καθώς η «ισχυρότερη δημοκρατία του κόσμου» -όπως θέλει αυτάρεσκα να ονομάζεται- και η μοναδική πια υπερδύναμη φάνηκε ανίκανη να κάνει αυτό που κάνουν ακόμη και τα κράτη του αναπτυσσόμενου κόσμου: να εκλέξει τον νέο ηγέτη της χώρας έγκυρα και έγκαιρα! Για εβδομάδες, στρατιές δικηγόρων, αξιωματούχων και διαδηλωτών ενεπλάκησαν σε μια θλιβερή διαδικασία αντιπαραθέσεων, καταμετρήσεων και ανακαταμετρήσεων, τόσο με μηχανές όσο και με το χέρι.
Πήρε λοιπόν στους Αμερικανούς πέντε ολόκληρες εβδομάδες για να δουν τελικά στις 12 Δεκεμβρίου όχι τους ψηφοφόρους αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ -όπου είχε φτάσει εν τω μεταξύ η υπόθεση- να στέφει πρόεδρο τον Μπους, καταλήγοντας σε ετυμηγορία μόνο και μόνο επειδή δεν υπήρχε πλέον άλλος χρόνος για ανακαταμετρήσεις!
Η προεδρική εκλογή του 2000 κρίθηκε στην πολιτεία Φλόριντα, κάνοντας άλλους να μιλούν για σωστή νοθεία και άλλους πάλι να καταδεικνύουν την αχίλλειο πτέρνα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ως τον Νο 1 υπαίτιο για τις κωμικοτραγικές καταστάσεις που έζησε το αμερικανικό έθνος.
Ο Τζορτζ Μπους ορκίστηκε τελικά 43ος πρόεδρος των ΗΠΑ στις 20 Ιανουαρίου έχοντας κερδίσει στους εκλέκτορες, αν και στο σύνολο των ψήφων έπεται του Γκορ κατά 300.000 περίπου…

ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑΚΙΑ ΧΑΡΤΙ

Το 2000, πολλές Πολιτείες χρησιμοποιούσαν ακόμα ψηφοδέλτια διάτρητης καρτέλας, μια τεχνολογία της δεκαετίας του ’60.
Αν και αυτού του είδους τα ψηφοδέλτια είχαν μακρά ιστορία δυσλειτουργίας και χαμένων ψήφων, ελάχιστοι νοιάζονταν — μέχρι που δημιουργήθηκε ένα πρόβλημα στη Φλόριντα.
Την ημέρα των εκλογών, τα ΜΜΕ ανακάλυψαν το «ψηφοδέλτιο πεταλούδα», ένα ψηφοδέλτιο διάτρητης καρτέλας με σχέδιο που παραβίαζε τη νομοθεσία της Φλόριντα και είχε μπερδέψει τους ψηφοφόρους της Κομητείας Παλμ Μπιτς.
Πολλοί που πίστευαν ότι είχαν ψηφίσει τον Δημοκρατικό Αλ Γκορ, είχαν εν αγνοία τους ψηφίσει για άλλον υποψήφιο ή για δύο υποψήφιους.
Ο Γκορ κατέληξε να χάσει την πολιτεία της Φλόριντα για 537 ψήφους και μ’ αυτήν, να χάσει και την προεδρία.
Εν τέλει, η πολύμηνη διαδικασία καθορισμού του νικητή των προεδρικών εκλογών κατέληξε να κριθεί από «κρεμάμενα κομματάκια χαρτί».
Περισσότερα από 60.000 ψηφοδέλτια στη Φλόριντα, τα περισσότερα σε διάτρητη καρτέλα, δεν είχαν καταγράψει ψήφο για πρόεδρο.
Σε πολλά όμως από τα ψηφοδέλτια διάτρητης καρτέλας, τα μικρά κομματάκια χαρτί από τις τρύπες που δημιουργούνται όταν κάποιος ψηφίζει – γνωστά στις ΗΠΑ ως «chads» – κρέμονταν ακόμα από μία, δύο ή τρεις γωνίες στο ψηφοδέλτιο και δεν είχαν καταγραφεί από τα μηχανήματα.
Ο Γκορ πήγε στα δικαστήρια ώστε να μετρηθούν αυτές οι ψήφοι δια χειρός, κάτι που επιτρεπόταν από τους πολιτειακούς νόμους.
Ο αντίπαλός του, Τζορτζ Γ. Μπους, αντιτάχθηκε στο αίτημα του Γκορ. Ενώ ο Γκορ κέρδισε στο Ανώτατο Πολιτειακό Δικαστήριο της Φλόριντα, το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο έκρινε στις 10 μμ. την 12η Δεκεμβρίου ότι το Κογκρέσο είχε θέσει εκείνη την ημερομηνία ως καταληκτική για τις πολιτείες να επιλέξουν εκλέκτορες, και διέταξε την παύση της καταμέτρησης.
Ο Γκορ παραδέχτηκε την ήττα του την επόμενη ημέρα.

Πηγές

The Conversation
In. gr

Newsbeast