Ο «ζωτικός χώρος» της Τουρκίας, επανάληψη της ιστορίας ;
Γράφει ο
ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΖΟΥΜΗΣ
Αντιστράτηγος ε.α
Το 1937 ο Χίτλερ ανέπτυξε τα σχέδιά του για την απόκτηση του περίφημου «ζωτικού χώρου» (Lebensraum). Με την έννοια αυτή επισήμανε την ανάγκη της Γερμανίας να επεκτείνει τα σύνορά της, προκειμένου να μπορούν να ζήσουν με άνεση οι Γερμανοί. Το 2001 ο πρώην Τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου εισήγαγε τον όρο «ζωτικός χώρος» στα νέο-θωμανικά οράματα που διατύπωσε στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος». Όπως έγραψε, σε 30 περίπου χρόνια, η Τουρκία θα έχει διπλασιάσει τον πληθυσμό της φτάνοντας τα 150 εκατομμύρια, οπότε ως οργανικό μόρφωμα θα προκύψει θέμα «ζωτικού χώρου».
Η προσλαμβάνουσα που έχει η Άγκυρα απέναντι στη χώρα μας και την Κύπρο τόσο διαχρονικά όσο και στη σημερινή συγκυρία, είναι ότι οι δυο χώρες παρεμβαίνουν στο «ζωτικό της χώρο». Η έννοια αυτή για την Τουρκία δεν είναι στατική. Αντίθετα, το περιεχόμενό της διευρύνεται συνεχώς και αναβαθμίζεται ποιοτικά. Διαχρονική επιδίωξη της Άγκυρας είναι να ελέγξει αυτό το «ζωτικό χώρο» Ελλάδας και Κύπρου με σκοπό να αυξήσει τον δικό της μέσα από τον περιορισμό της άσκησης των δικαιωμάτων των δύο χωρών.
Αρχικά, επί δεκαετίες, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις περιστρέφονταν αποκλειστικά γύρω από τις νομικές και πολιτικές διαφορές των δύο χωρών. Η πάγια τουρκική τακτική ήταν και είναι η δημιουργία ζητημάτων, συχνά στερούμενων νομικής βάσης, με σκοπό τον εμπλουτισμό του καταλόγου των διμερών διαφορών, θεωρώντας κάποια από αυτά ως διαπραγματευτικά χαρτιά ή μέσα άσκησης πίεσης όπως είναι π.χ. η έκταση του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, η δικαιοδοσία FIR, η περιοχή ευθύνης έρευνας και διάσωσης, η θεωρία των γκρίζων ζωνών, κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, Ελλάδα και Κύπρος θεωρήθηκαν από τους γείτονες ότι εμπλέκονται και σε ένα ακόμα θέμα, στην υλοποίηση των σχεδιασμών τους σε πιθανή ανεύρεση και διαχείριση ενεργειακών κοιτασμάτων στην Ν.Α Μεσόγειο.
Σε δηλώσεις του στο πρόσφατο παρελθόν ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν έχει αναφερθεί κατ επανάληψη στην ανάγκη αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάννης και έχει δηλώσει : «Δεν γεννηθήκαμε σε 780 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα (σημερινή έκταση της Τουρκίας) αλλά σε 18 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα», παραπέμποντας στα περί «ζωτικού χώρου» αναγραφόμενα στο βιβλίο «Στρατηγικό Βάθος» του ιδεολογικού του μέντορα Αχμέτ Νταβούτογλου.
Η Άγκυρα με σκοπό την απόκτηση του «ζωτικού» αυτού χώρου έχει υιοθετήσει απέναντι στη χώρα μας τη στρατηγική του εξαναγκασμού, με στόχο την υλοποίηση των αντικειμενικών της σκοπών, χωρίς να προβληθεί αντίσταση. Επιδίωξη της είναι να μας φέρει σε μια κατάσταση που θα πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ δύο «άσχημων» εξελίξεων, ενός πολέμου ή ενός συμβιβασμού που ενδεχομένως θα είναι επιζήμιος για τα εθνικά μας συμφέροντα. Η στρατηγική που ακολουθεί επί σειρά ετών η Ελλάδα στην άκρως εχθρική και επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας βασίζεται σε αποσπασματική αντιμετώπιση και κατευναστικές συμπεριφορές που εκλαμβάνονται από την απέναντι πλευρά ως αδυναμία. Ο κατευνασμός όμως είναι μια στρατηγική που μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο βραχυχρόνια, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες ισορροπίας ισχύος και υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να αποθρασύνει τον αντίπαλο, οδηγώντας σε διαδοχικές υποχωρήσεις και τελικά σε πολεμική σύγκρουση.
Αν επιχειρήσουμε μια ιστορική αναδρομή στην πολιτική κατευνασμού που επιχείρησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής απέναντι στα ναζιστικά οράματα περί «ζωτικού χώρου», θα διαπιστώσουμε την αναποτελεσματικότητα της, γεγονός που οδήγησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η λανθασμένη αυτή συνταγή απαιτείται να μας προβληματίσει για τη στρατηγική που έχουμε υιοθετήσει απέναντι στην Τουρκία, αναφορικά με τα νέο-θωμανικά οράματα περί «ζωτικού χώρου» αντίστοιχα με αυτά του Χίτλερ.
