Η “μάχη” της Κωνσταντινούπολης που ανησυχεί τον Ερντογάν

Της Χριστίνας Σ. Φλάσκου⃰

Την 1^η Ιανουαρίου ξεκίνησε και επίσημα η εκλογική περίοδος για τις επερχόμενες τοπικές εκλογές μεσούσης των έντονων αντιδράσεων από τη μη παραίτηση του Binali Yıldırım από τη θέση του προέδρου του Κοινοβουλίου, αλλά και των καταγγελιών της αντιπολίτευσης για ενδεχόμενες νοθείες. Την ίδια στιγμή οι δημοσκοπήσεις του Ιανουαρίου δείχνουν επικράτηση του Yıldırım στην Κων/πολη, ακόμη και στο photo finish, ενώ αξιωματούχοι του AKP και δημοσκόποι εκφράζουν τον προβληματισμό τους για ορισμένες μεγάλες μητροπόλεις, μεταξύ των οποίων και η Άγκυρα.

Η άρνηση του Yıldırım να παραιτηθεί από τη θέση του προέδρου του τουρκικού Κοινοβουλίου μετά από την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του για το μητροπολιτικό δήμο της Κων/πολης (29/12) έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με τον Δικηγορικό Σύλλογο της Άγκυρας να κάνει λόγο για προφανή παραβίαση του Συντάγματος. Σύμφωνα με το άρθρο 94 απαγορεύεται ρητά η συμμετοχή του προέδρου και των αντιπροέδρων σε δραστηριότητες του κόμματός τους (σ.σ. εφόσον κατέρχονται ως υποψήφιοι), καθώς τίθεται υπό αμφισβήτηση η ουδετερότητα και η αμεροληψία τους.

Στην αρχική φάση ο Yıldırım προσπάθησε να αντικρούσει τους ανωτέρω ισχυρισμούς με αναφορές όπως ότι «οι τοπικές εκλογές δεν αποτελούν πολιτική δραστηριότητα» και ότι οι νόμοι δεν είναι σαφείς για το ζήτημα. Παρ’ όλα αυτά και σύμφωνα με νεότερη δήλωσή του θα παραιτηθεί στις 18 Φεβρουαρίου, μια κίνηση που μπορεί να ερμηνευθεί ως προσπάθεια ανατροπής του σχετικά αρνητικού κλίματος που έχει προκαλέσει το όλο ζήτημα και το οποίο αντικατοπτρίζεται και σε δημοσκοπήσεις. 

Παράλληλα, ο πρόεδρος του CHP Kemal Kılıçdaroğlu, κατηγόρησε ευθέως το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK) για μεροληπτική στάση. «Το YSK έχει γίνει φιλοκυβερνητικό. Δεν λαμβάνει αποφάσεις σύμφωνα με το νόμο. Δεν μπορεί, επειδή δεν έχει την εξουσία. Η εξουσία βρίσκεται στο [προεδρικό] παλάτι», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για διαβλητά αποτελέσματα χωρίς να υπάρχει ουσιαστική δυνατότητα για ενστάσεις. Εκτός των ανωτέρω, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι αναφορές του CHP για ύπαρξη 6.389 ψηφοφόρων άνω των 100 ετών, ακόμη και των 120, μερικοί από τους οποίους εμφανίζονται στους εκλογικούς καταλόγους χωρίς επίθετο. Η πιο τρανταχτή, μάλιστα, περίπτωση είναι της Ayşe Ekici, 165  ετών,  στην επαρχία Kayseri, που εμφανίζεται ως ψηφοφόρος για πρώτη φορά φέτος.   

Μπορεί το AKP να χάσει την Άγκυρα;

Δύο αξιωματούχοι του AKP ανέφεραν στο Reuters ότι προς το παρόν το κόμμα δεν έχει καταφέρει να φτάσει στα προσδοκώμενα ποσοστά, καθώς σύμφωνα με εσωτερικές δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι στο σύνολο κινείται μεταξύ 32-35%, χωρίς την αναγωγή των αναποφάσιστων (περίπου 30%), γεγονός που αποδίδεται στις αρνητικές εξελίξεις στην οικονομία και στο ότι οι υποψήφιοι δεν έχουν την αναμενόμενη δυναμική. Παράλληλα, τονίζουν τον κίνδυνο να χάσει το κόμμα μερικές μεγάλες πόλεις, μεταξύ των οποίων και την Άγκυρα.

Όπως ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος του AKP «η κατάσταση στην Άγκυρα δεν είναι τόσο καλή. Μπορεί να αντιμετωπίσουμε παρόμοιες προκλήσεις και σε άλλες μεγάλες πόλεις», ενώ πρόσθεσε ότι πάνε σχετικά καλά στην Κων/πολη. Ο Binali Yıldırım αντιμετωπίζει μια σκληρή πρόκληση από τον σχετικά άγνωστο υποψήφιο του CHP,  Ekrem İmamoğlu. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της δημοσκοπικής εταιρείας Konsensus, Murat Sarı, ο νικητής στην Κων/πολη είναι πιθανό να αναδειχθεί με μικρή διαφορά. Επιπλέον και σύμφωνα με τον ίδιο «το CHP προηγείται κατά 1% στην Άγκυρα. Αν και υπάρχουν πολλοί που δεν έχουν αποφασίσει ακόμη, το AKP μπορεί να χάσει την Άγκυρα».

Το AKP ανήλθε στην εξουσία το 2002 βασιζόμενο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, στην ενίσχυση της οικονομίας και στη βοήθεια εκατομμυρίων φτωχών, πιστών Τούρκων που αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την κοσμική ελίτ. Οι οικονομολόγοι είχαν προβλέψει ότι η μεγάλη οικονομική άνθηση που παρουσιάστηκε και που τροφοδοτείτο κυρίως από χρέη και κατασκευές, δεν θα ήταν βιώσιμη. Τα προβλήματα στην οικονομία έγιναν εμφανή το περασμένο έτος με τη νομισματική κρίση που ξέσπασε και που οδήγησε τον πληθωρισμό στο 25%, υπονομεύοντας συγχρόνως την ανάπτυξη. Το AKP προωθεί τώρα μέτρα τόνωσης για τους φτωχότερους ψηφοφόρους, αλλά ο αντίκτυπος φαίνεται περιορισμένος και η οικονομία κατευθύνεται προς ύφεση.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Τούρκο αναλυτή, Gareth Jenkins, το μήνυμα του Erdoğan δεν βρήκε την απήχηση του παρελθόντος. «Έχει πουλήσει με επιτυχία στην κοινωνία την ελπίδα ότι θα γίνει πλουσιότερη. Προς το παρόν, δεν περιμένουμε ότι θα επιστρέψουμε σύντομα σε υψηλά ποσοστά ανάπτυξης, οπότε δεν είναι πλέον σε θέση να πουλήσει αυτή την ελπίδα».

Ακόμη και ξένοι διπλωμάτες, όμως, που διαπιστώνουν μείωση της λαϊκής υποστήριξης για το AKP την περίοδο μετά τις εκλογές της 24^ης Ιουνίου, θεωρούν ότι ο Yıldırım έχει μεγαλύτερες πιθανότητες στην Κων/πολη, ενώ υπάρχει μεγάλη ευκαιρία για τον υποψήφιο του CHP, Mansur Yavaş, να κερδίσει την Άγκυρα.

Εντούτοις, υπάρχει και η άποψη ότι οι τοπικές εκλογές του Μαρτίου δεν πρόκειται να οδηγήσουν σε καμία σημαντική αλλαγή, πολύ δε περισσότερο  θεωρείται απίθανο το AKP να χάσει Κων/πολη και Άγκυρα. Οι λόγοι, σύμφωνα με τον Abdullah Aydogan, είναι οι ακόλουθοι:

1) Η απόλυτη συγκέντρωση της εξουσίας στον πρόεδρο,

2) Η πελατειακή συμπεριφορά του AKP που θεωρείται ένας από τους παράγοντες της εκλογικής του επιτυχίας,

3) Οι αυξανόμενες οικονομικές δυσκολίες που  αναγκάζουν την κυβέρνηση να λάβει μέτρα για την προστασία της δομής των πελατειακών σχέσεων. Το νομοσχέδιο για τη χρηματοδότηση των δήμων ουσιαστικά αποσκοπεί στο να «ανοίξει» το δρόμο στον Erdoğan για να διαθέσει όσα θέλει επιπλέον κεφάλαια σε όποιους δήμους προτιμά. Βασικός στόχος του είναι να εξασφαλίσει τη ροή μετρητών από την κεντρική κυβέρνηση στους δήμους και στη συνέχεια στους εργολάβους και στους ατομικούς υποστηρικτές του κόμματος,

4) Η επικράτηση του CHP σε μεγάλους μητροπολιτικούς δήμους, όπως Κω/πολη και Άγκυρα, σημαίνει και πρόσβαση στα αρχεία των δήμων και επομένως δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσει ως απόδειξη διαφθοράς εναντίον της κυβέρνησης,

5) Οι εκλογικές παρατυπίες και νοθείες και

6) Ακόμη και αν το ΑΚΡ χάσει την Άγκυρα ή την Κων/πολη, έχει δικαστική εξουσία να ανατρέψει ή ακόμα και να φυλακίσει τους εκλεγμένους δημάρχους.

Δημοσκοπήσεις

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του YSK, Sadi Guven, στις εκλογές θα λάβουν μέρος 13 κόμματα, ενώ ο αριθμός των ψηφοφόρων ανέρχεται σε  57.970.985. Αν και υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι τις εκλογές, η γενική εικόνα των δημοσκοπήσεων δείχνει υψηλά ποσοστά αναποφάσιστων, αλλά και ότι η οικονομία είναι το νούμερο ένα πρόβλημα των ψηφοφόρων.

ORC: Τηλεφωνική έρευνα μεταξύ 17 – 21 Ιανουαρίου 2019, με ερώτημα «ποιον υποψήφιο/κόμμα προτίθεστε να ψηφίσετε για το μητροπολιτικό δήμο».

Προύσα (Δείγμα 2180) Mustafa Bozbey (Εθνική Συμμαχία) 36,5% / Alinur Aktaş (Λαϊκή Συμμαχία) 35,2% / Αναποφάσιστοι 25,5% / Άλλος 2,8%

Μπαλίκεσιρ (Δείγμα 1420) Yücel Yilmaz (Λαϊκή Συμμαχία) 30,9% / İsmail OK (Εθνική Συμμαχία) 29,7% / Αναποφάσιστοι 36,3% / Άλλο 3,1%

Ντενιζλί (Δείγμα 1351)  Osman Zolan (Λαϊκή Συμμαχία) 38,7% / Ümit Bahtiyar (Εθνική Συμμαχία) 37% / Αναποφάσιστοι 22,5% / Άλλο 1,8%

Εσκίσεχιρ (Δείγμα 1206)  Burhan Sakallı (Λαϊκή Συμμαχία) 40,2% / Yılmaz Büyükerşen (Εθνική Συμμαχία) 39,8% / Αναποφάσιστοι 18,4% / Άλλο 1,6%

Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών του 2014 σε αυτούς τους μητροπολιτικούς δήμους ήταν τα ακόλουθα:

Προύσα  AKP 49.6%, CHP 28.7%, MHP 15.3%, Saadet Partisi 2.1%

Μπαλίκεσιρ  AKP 39.8%, MHP 31.6%, CHP 25.3%, Saadet Partisi 1.1%

Ντενιζλί  AKP: 45.3%, CHP 38.7%, MHP 11.9%, HDP 1.1%

Εσκίσεχιρ   CHP 45.3%,  AKP 39.1%, MHP 11.2%, Saadet Partisi 0.9%

Από την έρευνα φαίνεται ότι οι μητροπολιτικοί δήμοι Προύσα και Εσκίσεχιρ αλλάζουν χέρια, με τον υποψήφιο της Εθνικής Συμμαχίας να επικρατεί στον πρώτο και τον υποψήφιο της Λαϊκής Συμμαχίας να επικρατεί στον δεύτερο. Επιπρόσθετα φαίνεται ότι  σε Μπαλίκεσιρ και Ντενιζλί η μάχη των υποψηφίων των δύο Συμμαχιών είναι στήθος με στήθος. Ο Γενικός Συντονιστής της ORC, Mehmet Pösteki, επισήμανε παράλληλα ότι οι διακυμάνσεις στην οικονομία μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των εκλογών και ότι ακόμη μπορεί να υπάρξουν και εκπλήξεις. Αναφερόμενος δε στο AKP δήλωσε ότι  «για πρώτη φορά από την ίδρυσή του ξεκινά σε πολλά μέρη μένοντας πίσω, η δουλειά είναι πολύ δύσκολη». Σχετικά με το πρόβλημα αναγνωρισιμότητας του Ekrem İmamoğlu στην Κων/πολη, ο Pösteki βλέπει να μειώνεται μέρα με τη μέρα, ενώ από την άλλη πλευρά η μη παραίτηση του Yıldırım από την προεδρία του Κοινοβουλίου άρχισε να δημιουργεί προβλήματα.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν και τα ακόλουθα αποτελέσματα από την ORC :

Κων/πολη, η έρευνα διεξήχθη με προσωπικές συναντήσεις 5950 ατόμων από 28/1 – 2/2.

Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών στην Κων/πολη του 2014 ήταν: AKP 47,92%, CHP 40,08%, HDP 4,83%, MHP 3,97%, SP 1,44%. 

Άγκυρα, η έρευνα διεξήχθη από 25 – 30 Ιανουαρίου σε 4130 άτομα με προσωπικές συναντήσεις.

Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών του 2014 για την Άγκυρα ήταν: AKP 44,80% , CHP 43,78% , MHP 7,77%, BBP 1,33%, HDP 0,89%.

Αττάλεια, η έρευνα διεξήχθη με προσωπικές συναντήσεις 3042 ατόμων από 19 – 24 Ιανουαρίου.

Τα αποτελέσματα του 2014 για την Αττάλεια ήταν: AKP 36,40%, CHP 34,61%, MHP 24,29%, HDP 2,32%, BBP 0,55%.

Ισπάρτα, η έρευνα διεξήχθη με προσωπικές συναντήσεις 2721 ατόμων από 22 – 27 Ιανουαρίου.

Τα αποτελέσματα του 2014 για την Ισπάρτα ήταν: MHP 44,51%, AKP 39,90%, CHP 9,96%, SP 2,97%, BBP 0,66%.

Ζονγκουλντάκ, η έρευνα διεξήχθη τηλεφωνικά από 29 – 31 Ιανουαρίου σε 1.302 άτομα.

Το 2014 τα αποτελέσματα για το Ζονγκουλντάκ ήταν τα ακόλουθα: CHP 39,86%,  AKP 38,59, MHP 17,70%, SP 1,83%, BBP 0,57%.

Μπαρτίν, η έρευνα διεξήχθη με προσωπικές συναντήσεις 1521 ατόμων από 24 – 27 Ιανουαρίου.

 

Τα αποτελέσματα του 2014 για την Μπαρτίν ήταν: MHP 45,86%, AKP 26,67%, CHP 24,56%, SP 2,31%, BBP 0,28%.

Τσανκιρί, η έρευνα διεξήχθη τηλεφωνικά από 30 – 31 Ιανουαρίου σε 920 άτομα.

Τα αποτελέσματα του Τσανκιρί για το 2014 ήταν: AKP 54,30% , MHP 41,68%, BBP 1,37% , CHP 1,29%, SP 1,00%

Επιπρόσθετα, δημοσιεύθηκε συνολικός χάρτης για τους 6 μητροπολιτικούς δήμους (Άγκυρα, Αττάλεια, Προύσα, Ντενιζλί, Μπαλίκεσιρ,  Εσκίσεχιρ)  και τις 4 επαρχίες (Ισπάρτα, Ζονγκουλντάκ, Μπαρτίν, Τσανκιρί).

 

AVRASYA: Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στις 17/1, έλαβε χώρα σε δέκα μητροπόλεις και αφορούσε μόνο τους υποψήφιους των δύο συμμαχιών.

	AKP	CHP	MHP	İYİ Parti	Αναποφ.
Κων/πολη	44% (Binali Yıldırım)	42% (Ekrem İmamoğlu)			14%
Άγκυρα	40% (Mehmet Özhaseki)	49% (Mansur Yavaş)			11%
Σμύρνη	24% (Nihat Zeybekci)	63% (δεν είχε οριστεί)			13%
Προύσα	36% (Alinur Aktaş)	34% (Mustafa Bozbey)			30%
Αττάλεια	38% (Menderes Türel)	52% (Muhittin Böcek)			10%
Άδανα		36% (Zeydan Karalar)	38% (Hüseyin Sözlü)		26%
Αϊδίνιο	36% (Mustafa Savaş)	54% (Özlem Çerçioğlu)			10%
Μπαλίκεσιρ	38% (Yücel Yılmaz)			42% (İsmail Ok)	20%
Χατάι	36% (İbrahim Güler)	48% (Lütfü Savaş)			16%
Ντενιζλί	38% (Osman Zolan)			46% (Ümit Bahtiyar)	16%

Σύμφωνα με την έρευνα οι υποψήφιοι του HDP και του SP θα καθορίσουν το αποτέλεσμα των εκλογών σε Κων/πολη, ενώ οι πρώτοι θα παίξουν ρόλο και στα  Άδανα. Στις 28/1, όμως, το HDP ανακοίνωσε ότι δεν θα ορίσει υποψηφίους σε 7 μητροπολιτικούς δήμους: Κων/πολη, Άγκυρα, Σμύρνη, Γκαζιαντέπ, Σανλιούρφα, Άδανα και Μερσίνη).

Στην Άγκυρα αξιοσημείωτη είναι η υπεροχή του υποψήφιου του CHP με 9 μονάδες.

Στη Σμύρνη το CHP φαίνεται να κερδίζει με πάνω από 70% (σ.σ. όταν διεξήχθη η έρευνα δεν είχε ακόμη ανακοινωθεί από το CHP υποψήφιος. Στις 28/1 ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα του Tunç Soyer)

Η Προύσα είναι ο μητροπολιτικός δήμος με το μεγαλύτερο αριθμό αναποφάσιστων.

Στην Αττάλεια εκτιμάται ότι θα επικρατήσει ο Burada Böcek του CHP με 55%.

PIAR: Από 19 – 22 Δεκεμβρίου 2018 έρευνα για Κων/πολη (3.120) και Άγκυρα (1.950), με περιθώριο σφάλματος +/- 1,8%

	AKP	CHP
Κων/πολη	36,5%	33%
Άγκυρα	35,2%	41,9%

 

⃰ Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές, μέλος της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, επικεφαλής της έρευνας «Τουρκία και Συριακή κρίση» στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Αρθρογράφος έντυπου και διαδικτυακού Τύπου