Χημικά όπλα και τοξικά ψέμματα!

Του Luc Mathieu (*)

Ο ανώτατος γάλλος αξιωματούχος αναστενάζει και δεν κρύβει την απελπισία του: «Πραγματικά δεν ξέρω πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη ρωσική παραπληροφόρηση για τη Συρία. Η στρατηγική τους για να σπέρνουν αμφιβολίες είναι τρομακτική. Είναι χειρότερα κι από τον Ψυχρό Πόλεμο. Δεν αναγνωρίζουν καν την έννοια των γεγονότων».

Η στρατηγική αυτή ακολουθείται και πάλι σε όλο της το εύρος μετά την επίθεση της 8ης Απριλίου στην Ντούμα, έναν από τους τελευταίους θύλακες των ανταρτών στα περίχωρα της Δαμασκού. Σύμφωνα με την Ενωση οργανώσεων αρωγής και ιατρικής βοήθειας, μια γαλλική ΜΚΟ, από την επίθεση έχασαν τη ζωή τους 60 άτομα. Τα θύματα παρουσίαζαν τα χαρακτηριστικά συμπτώματα μιας χημικής επίθεσης, πιθανότατα με ένα μίγμα χλωρίου και μιας νευροτοξικής ουσίας τύπου σαρίν.

Από εκείνη την ημέρα, όμως, η Μόσχα δεν έχει σταματήσει να καταγγέλλει μια «σκηνοθεσία». Οι ισχυρισμοί της αλληνοαναιρούνται. Στις 11 Απριλίου, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δηλώνει ότι «η χρήση χημικών όπλων είναι κατασκευασμένη και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την προσφυγή σε βία στη Συρία», ενώ η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα τονίζει ότι «οι αμερικανικές επιδρομές θα καταστρέψουν τις αποδείξεις της χημικής επίθεσης στην Ντούμα».

Η Μόσχα δεν έχει πρόβλημα να αυτοδιαψεύδεται, επισημαίνει ο γάλλος αξιωματούχος. «Αυτό που έχει σημασία γι’αυτούς είναι να δημιουργούν σύγχυση και να διχάζουν τις δυτικές κοινωνίες. Θέλουν ο κόσμος να λέει `δεν ξέρουμε τι συνέβη, μας λένε ψέματα`. Δεν θέλουν να παρουσιάσουν ένα αντίθετο αφήγημα, να πουν για παράδειγμα ότι `οι αντάρτες είναι εκείνοι που χρησιμοποίησαν χημικά όπλα`, αλλά να πολλαπλασιάσουν τις δηλώσεις, να δημιουργήσουν μια ομίχλη μέσα στην οποία εξαφανίζεται η αλήθεια.»

Και το πετυχαίνουν: στη Γαλλία, είναι πολλοί εκείνοι που εξέφρασαν τις αμφιβολίες τους μετά τις επιθέσεις της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Βρετανίας στις 14 Απριλίου. Ηθελαν «αποδείξεις».

Απέναντι στις ρωσικές δηλώσεις, η Γαλλία αντέδρασε όπως τον Αύγουστο του 2013, μετά τη χημική επίθεση που σκότωσε πάνω από 1.300 ανθρώπους στη Γούτα, και τον Απρίλιο του 2017, μετά τον βομβαρδισμό με χημικά όπλα του Χαν Σεϊχούν, στην επαρχία Ιντλίμπ (τουλάχιστον 83 νεκροί): έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση των μυστικών της υπηρεσιών. Η οκτασέλιδη έκθεση, η οποία στηρίχθηκε στην εξέταση φωτογραφιών που τράβηξαν τοπικές πηγές και μαρτυριών που συνέλεξαν οι υπηρεσίες, συμπεραίνει ότι «υπάρχει δέσμη αποδείξεων για να τεκμηριωθεί η ευθύνη του συριακού καθεστώτος στις χημικές επιθέσεις της 7ης Απριλίου».

Από στρατηγική άποψη, η Δαμασκός νίκησε. Οι αντάρτες παραδόθηκαν αμέσως μετά τον βομβαρδισμό, οι άμαχοι τιμωρήθηκαν και όσοι εξακολουθούν να αντιστέκονται προειδοποιήθηκαν για μια ακόμη φορά ότι κάθε αντίσταση είναι μάταιη.

Η γαλλική έκθεση βρίσκεται στον αντίποδα της εικόνας του Κόλιν Πάουελ που κράδαινε ένα μπουκαλάκι στον ΟΗΕ για να δικαιολογήσει την εισβολή στο Ιράκ, τονίζει ο ανώτατος γάλλος αξιωματούχος. «Κάθε κόμμα επαληθεύεται δεκάδες φορές, όλοι συμφωνούν με τα πορίσματα και κανείς δεν προσπαθεί να μαγειρέψει αυτά που δεν ξέρει.»

Η Μόσχα απέρριψε φυσικά αμέσως την έκθεση και ζήτησε μια «διεθνή έρευνα». Αυτό που δεν λέει όμως είναι ότι κατέστρεψε η ίδια τον περασμένο Νοέμβριο τον μοναδικό μηχανισμό που ήταν εξουσιοδοτημένος να ερευνά και να ταυτοποιεί τους δράστες των χημικών επιθέσεων: τον JIM (Joint Investigative Mechanism). Ο μηχανισμός αυτός δημιουργήθηκε το 2015 ύστερα από ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας και μέλη του ήταν ειδικοί του ΟΗΕ και του Διεθνούς Οργανισμού για την απαγόρευση των χημικών όπλων. Για να αποτραπεί οποιαδήποτε υποψία υποκειμενικότητας, κανένα μέλος του δεν προερχόταν από κάποιο μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Επικεφαλής του JIM ήταν ο Εντμοντ Μουλέτ από τη Γουατεμάλα. Τον Σεπτέμβριο του 2016, ο οργανισμός ανακοίνωσε ότι η Δαμασκός είχε πραγματοποιήσει τουλάχιστον δύο επιθέσεις με χλώριο στο Ταλμάνες και το Σαρμίν και ότι το Ισλαμικό Κράτος ήταν υπεύθυνο για μια επίθεση με αέριο μουστάρδας. Έναν χρόνο αργότερα, ο ίδιος μηχανισμός διαπίστωσε ότι το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Ασαντ είχε διατάξει μια επίθεση με σαρίν στο Χαν Σεϊχούν. Αλλά η Μόσχα απέρριψε τα πορίσματα αυτά και έβαλε βέτο στην ανανέωση της θητείας των ειδικών. Ετσι, ο μοναδικός μηχανισμός που μπορούσε να ερευνά τις επιθέσεις διαλύθηκε.

Μετά τις 7 Απριλίου εστάλη λοιπόν στη Δαμασκό μόνο μια ομάδα ειδικών της Διεθνούς οργάνωσης για την απαγόρευση των χημικών όπλων. Οι ειδικοί αυτοί δεν είναι εξουσιοδοτημένοι να εντοπίσουν τον δράστη της επίθεσης, παρά μόνο να προσδιορίσουν τον χημικό ή μη χαρακτήρα της. Επί δύο εβδομάδες, οι συριακές αρχές εμπόδιζαν την πρόσβασή της στον τόπο της επίθεσης επικαλούμενες λόγους ασφαλείας, παρόλο που βρίσκονταν εκεί πολλά τηλεοπτικά συνεργεία. Οι ειδικοί μπόρεσαν τελικά να φτάσουν στις 21 Απριλίου και να συλλέξουν 100 δείγματα που έστειλαν στο εργαστήριο του οργανισμού στη Χάγη. Όμως το είδος αυτό των ουσιών αποσυντίθεται πολύ γρήγορα. Οι ειδικοί σκοπεύουν λοιπόν τώρα να προχωρήσουν σε εκταφή των θυμάτων.

(*) Ο Λικ Ματιέ είναι δημοσιογράφος της Liberation