Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ιστορία του X-35 που έγινε F-35…Είναι ένα κείμενο που δημοσιοποιήθηκε στην πλατφόρμα Χ, μέσω 80 μηνυμάτων! Έχει ενδιαφέρον και σίγουρα αποτελεί τροφή για συζήτηση και σκέψη…
‘’Overhyped and Overestimated’’.
Dr. Dennis Kassavetis
Η απόκτηση (12) F-35 πριν το 2030 είναι ανορθολογική. Το Α/Φ σχεδιάστηκε με φιλοσοφία στρατηγικών αποστολών, ηλεκτρονικού πολεμου, συλλογής πληροφοριών, και πυρηνικού πλήγματος (βλ. παρακάτω). Η πλατφόρμα, όπως θα γνωρίζουν οι λάτρεις της τεχνολογίας, είναι ουσιαστικά μια συνέχεια των πρωτοτύπων αεροσκαφών Χ, με πιο σημαντικό, ιστορικά, το Bell-X. Για την ιστορία, σχεδόν κάθε πειραματικό Α/Φ της σειράς X έχει αποτύχει. Εκ των περισσοτέρων πρότζεκτ, σχεδόν κανένα δεν προοριζόταν για μαζική παραγωγή. Εξαίρεση αποτέλεσε το Χ-35 της Lockheed Martin, το οποίο κέρδισε το συμβόλαιο ανάπτυξης έναντι του Χ-32 της Boeing. Το Χ-35 ξεκίνησε της δοκιμές του το 2000.
Το F-35 σχεδιάστηκε ως «Joint Strike Fighter» (JSF). Το πρόγραμμα JSF ξεκίνησε το 1995. Η ιδέα πίσω από τ σχέδιο JSF ήταν να δημιουργηθεί ένας κοινός σκελετός αεροσκάφους που θα αναλάμβανε 3 διαφορετικούς ρόλους, εξοικονομώντας έτσι δις, από την χρήση 3 διαφορετικών τύπων Α/Φ. Ως εκ τούτου, μία κοινή άτρακτος Α/Φ σε τρεις ξεχωριστές εκδόσεις προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε κλάδου, πέρα από την USAF, θα μείωνε σημαντικά τις δαπάνες του Αμερικανικού στρατού. Οι διαφορές μεταξύ των αεροσκαφών περιλαμβάνουν τον τρόπο απογείωσης και προσγείωσης, τη χωρητικότητα καυσίμων και, όπως συνέβη από την ανάπτυξη των αεροπλανοφόρων και μετά, ιδιαίτερα μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, τη συμβατότητα του Α/Φ με τα αεροπλανοφόρα.
Στην έκδοση F-35A, που μας αφορά, προορίζονταν να αντικαταστήσουν -σύμφωνα με την Lockheed- τα F-16 της USAF, τα F-15 και τα A-10. Ωστόσο, το F-35A θα λειτουργούσε συμπληρωματικά με το F-22 Raptor. Με τον σχεδιασμό αυτό οι ΗΠΑ θα επιτύχουν αντικατάσταση του ‘high-low’ συνδυασμού των μαχητικών με επιδιωκόμενο μείγμα αεροπορικής υπεροχής και οικονομίας με Α/Φ διπλού ρόλου. Δηλαδή, ένας συνδυασμός Α/Φ υψηλού κόστους, υψηλής ικανότητας και Α/Φ χαμηλότερου κόστους.
Έτσι λοιπόν, όπως αναφέρεται σε εκθέσεις, επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση του ελάχιστου αριθμού ικανών τακτικών Α/Φ με τον στόχο προμήθειας Α/Φ με επαρκή συνολικό αριθμό εντός των διαθέσιμων πόρων. Με άλλα λόγια, με την εισαγωγή του F-35A επιτυγχάνεται η δημιουργία ενός Α/Φ αποδοτικότερου και πιο ‘’stealth’’ του F-16 και φθηνότερο του F-22. Ωστόσο, το πρόγραμμα του F-22 Raptor λόγω αυξανόμενου επιχειρησιακού κόστους και την είσοδο πιο προσιτών Α/Φ όπως το F-35, των ξεπερασμένων avionics του, και παρά τα 11δις$ σε εκσυγχρονισμούς θα έχει αποσυρθεί μέχρι το 2030. Αυτό που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι και το F-22 ήρθε να αντικαταστήσει, ως πιο τεχνολογικά εξελιγμένο μαχητικό, τα F-16 & F-15. Για πολλούς δε ήταν αχρείαστο λόγω της απουσίας ικανής αεράμυνας και Α/Φ αντιπάλων των ΗΠΑ. To F-22 προβλέπεται να αντικατασταθεί από το NGAD, επόμενης γενιάς Α/Φ, παρά τις ορισμένες ενστάσεις του Κογκρέσου για την μη απόσυρση του. Το εν λόγω πρόγραμμα όμως δν αποτελεί το μόνο εκ των αμυντικών προγραμμάτων των ΗΠΑ τ οποίο έχει διακοπεί. Συνεπώς υπάρχει προηγούμενο.
Παράλληλα η ΠΑ των ΗΠΑ οδηγείται σε αναβάθμιση των F-16, για την ακρίβεια, 608 F-16Viper. Όπως φαίνεται η προτεραιότητα εκσυγχρονισμού των F-16 και διατήρηση σε υπηρεσία για αρκετές δεκαετίες ακόμα δημιουργεί ερωτήματα για τον σχεδιασμό αντικατάστασης τους από F-35A. Αυτό, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη τ NGAD, προϊδεάζει για αρνητική εξέλιξη τ προγράμματος τ F-35. Η USAF έχει επιβεβαιώσει μεταξύ άλλων ότι σχεδιάζει ν μειώσει την αγορά των F-35.
Για όσους γνωρίζουν από επενδύσεις, και η γνώση τους δεν περιορίζεται στην freedom24 και στα φρουτάκια, αντιλαμβάνονται ότι η επένδυση στα F35 αποτελεί επένδυση υψηλού ρίσκου.
Eπίσης σύμφωνα με την Υπηρεσία Έρευνας του Κογκρέσου, Το F-35A δεν είναι τόσο ‘stealth’ εν συγκρίσει του F-22, ούτε τόσο ικανό σε μάχη αέρος-αέρος. Πέρα από αυτό, η μείωση αποτυπώματος ενός μαχητικού που το καθιστά ‘’αόρατο’’ τίθεται σε περιορισμούς καθώς μπορεί να ανιχνευτεί μέσω θερμότητας του κινητήρα ή ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών από το ραντάρ του μαχητικού κ.ά. Επομένως, η μείωση του αποτυπώματος δεν έρχεται χωρίς κόστος οδηγώντας σε συμβιβασμούς με την συνολική επίδοση ενός α/φ, είτε σε τακτική επίδοση, είτε στα χαρακτηριστικά του.
Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει, και σε υψηλότερο χρόνο αλλά και κόστος συντήρησης. Αυτές οι απαιτήσεις συντήρησης, λοιπόν είτε αφορούν ειδικά χρώματα και απορροφήσιμα υλικά (βλ. προβλήματα US Navy) για τη μείωση της υπογραφής του ραντάρ, είτε αφορούν συντήρηση του σκάφους, καθιστά την εκτέλεση εργασιών πιο πολύπλοκη και φυσικά κοστοβόρα. Σύμφωνα με τον GAO, η συντήρηση του F-35 παρουσιάζεται εξαιρετικά δαπανηρή λόγω ”έλλειψης ανταλλακτικών και τεχνικών δεδομένων, κακής εκπαίδευσης των συντηρητών”, ενώ η αδυναμία του αμερικανικού στρατού να αναλάβει εργασίες συντήρησης από την ανάδοχο, τους κοστίζει αρκετά δις το χρόνο.
Παράλληλα το ποσοστό ετοιμότητας (readiness rate) του Α/Φ βρίσκεται μόλις στο 55%, το οποίο σημαίνει ότι από τα 12 Α/Φ της Ελληνικής Αεροπορίας, μόλις τα 5-6 (?) θα είναι επιχειρησιακά έτοιμα. Άρα ευλόγως γεννάται το ερώτημα εάν τα δημοσιονομικά μας όρια επιτρέπουν μία δαπανηρή αγορά, η οποία θα απομυζεί το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων της ΠΑ για συντήρηση των μισών (?) Α/Φ τα οποία δεν θα είναι σε ετοιμότητα.
Ωστόσο, το F-35 αποκαλύπτει και ουσιαστικές δομικές αστοχίες, όπου αν δεν εξελιχθεί σε Block 4, τότε θα είναι ένα εντελώς προβληματικό A/F με τις συνεπαγόμενες επιβαρύνσεις σε κόστος, αλλά ακόμα και αν αναβαθμιστεί κάποια βασικά προβλήματα θα παραμείνουν ανεπίλυτα. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν άλλες μεταβλητές, όπως η ανησυχία στο αμερικανικό σύστημα σχετικά με τ πρόγραμμα κ τυχόν ενστάσεις εντός τ Κογκρέσου. Οι κυριότερες αστοχίες εντοπίζονται στο σύστημα ψύξης κ στον κινητήρα, γεγονός που ουσιαστικά μειώνει τις δυνατότητες stealth.
Το F-35, όπως κάθε εμπορική συσκευή, χρειάζεται ψύξη για να μειώσει τη θερμότητα των ηλεκτρονικών συστημάτων. Τα ηλεκτρονικά συστήματα του Α/Φ αναπτύσσουν εξαιρετικές θερμοκρασίες που αυξάνουν το θερμικό του αποτύπωμα στα ραντάρ ανίχνευσης. Ακολουθώντας τις συστάσεις του GAO, η ανάδοχος θα χρειαζόταν μέχρι και 38 δισεκατομμύρια για την επισκευή του συστήματος ψύξης. Έστω ότι το ποσό αυτό αφορά 1200 Α/Φ, τότε η εισαγωγή νέου συστήματος ανέρχεται στα 30 εκ. έκαστος. Η τιμή στο εξαγωγικό Α/Φ θα είναι λοιπόν υψηλότερη, για την ελληνική έκδοση περίπου +1,3 δις? Η ψύξη του Α/Φ επιτυγχάνεται μέσω της εκτροπής της ροής του αέρα. Τα Α/Φ εξάγουν πεπιεσμένο αέρα και τν περνούν μέσα από τη θερμική μηχανή γ να διώξουν τον αέρα από τα ηλεκτρονικά.
Μέχρι στιγμής αυτό επιτρέπει 15kW εξαγωγής. Με την εξέλιξη των συστημάτων του και λοιπές αναβαθμίσεις, σαφώς απαιτούνται και μεγαλύτερες ανάγκες ψύξης, για μείωση αποτυπώματος. Ο κινητήρας του από την άλλη παράγει τόση θερμότητα απ’όση ολα τα ηλεκτρονικά μαζί. Bάσει των συστάσεων του GAO, βέβαια, θυγατρική της Raytheon δοκίμασε ένα νέο ενισχυμένο σύστημα ισχύος και ψύξης (EPACS), το οποίο δημιουργεί έναν αποτελεσματικό θερμοδυναμικό κύκλο στο Α/Φ στα 80kW. Αυτό δημιουργεί αισιοδοξία μεν για την πορεία του πρότζεκτ, αλλά προφανώς θα επιβαρύνει την τιμή του μαχητικού.
Το F-35 είναι ουσιαστικά ένα κέντρο δεδομένων τα οποία επεξεργάζονται εξαιρετικά μεγάλο αριθμό πληροφορίας μέσω σύντηξης αισθητήρων, το οποίο συνδυάζει και ενσωματώνει πληροφορίες από ραντάρ, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και άλλα συστήματα του Α/Φ. Μέσω της σύντηξης επιτρέπεται η ανταλλαγή δεδομένων με άλλα F-35 ή φίλιες πλατφόρμες, προσφέροντας μία ολοκληρωμένη εικόνα του της κατάστασης του χώρου μάχης. Έτσι οι πιλότοι αποκτούν ένα ρόλο τακτικού λήπτη αποφάσεων, επικαιροποιώντας συνεχώς δεδομένα, μέσω του προηγμένου συστήματος διαχείρισης πληροφοριών του.
Τα δεδομένα των συστημάτων συγχωνεύονται σε Mission Data Load (MDL), που όπως εξηγήθηκε παραπάνω, περιλαμβάνουν στοιχεία αναγνώρισης απειλών, στόχων κλπ. Το ζήτημα ασφάλειας δεδομένων των MDL είναι μεγάλο.
Ως προς την Τουρκία όμως, η οποία είναι συμμαχική χώρα του ΝΑΤΟ, πρέπει να αναρωτηθούμε αν το MDL θα μπορεί να περιλαμβάνει αρχεία συμμαχικής χώρας? Θα είναι σε θέση το ελληνικό F35 να αναγνωρίσει στρατηγικούς στόχους, όπως τα ραντάρ της TuAf?
Δεδομένου ότι τα τουρκικά F16 και, ίσως μελλοντικά F35, αποτελούν συμμαχικά Α/Φ, με δικτυοκεντρικές ικανότητες εντός ΝΑΤΟ, θα μπορούμε βάσει δεδομένων MDL να αναγνωριστούν ως στόχοι, διότι οι συλλογές δεδομένων των MDL συγκεντρώνονται στο γραφείο διαχείρισης συστημάτων δεδομένων μάχης των ΗΠΑ. Δεδομένης της στάσης των ΗΠΑ, για ισορροπία και ειρήνης μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, ευλόγως, σκεφτόμαστε εάν οι ΗΠΑ θα ξεκλειδώσουν την δυνατότητα δύο χώρες να στρέψουν τα όπλα εναντίον τους
Το α/φ επιχειρεί με ενεργό και παθητικό Radar τύπου AESA AN/APG-81 και τύπου DAS AN/AAQ-37, αντίστοιχα. Η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια αφορά ένα φάσμα που εκτείνεται σε χαμηλότερες συχνότητες και μεγάλο μήκος κύματος και υψηλότερες συχνότητες και χαμηλό μήκος κύματος. Το Radar τύπου AESA σε X-Band, λειτουργεί σε υψηλότερη συχνότητα, μεταξύ 8 έως 12GHz, που λόγω μικρότερου μήκους κύματος δίδει υψηλότερη (καλύτερη) ανάλυση και επιτρέπει απαιτήσεις ακριβείας. Το Radar τύπου DAS σε S-Band λειτουργεί σε χαμηλότερη συχνότητα, μεταξύ 2 κ 4GHz, ως ραντάρ μεγάλης εμβέλειας με μεγαλύτερο μήκος κύματος και ευρύτερη κάλυψη περιοχών. Μέσω συνεργατικού συνδυασμού X-band και S-band συστημάτων το F35 έχει καλύτερη ανίχνευση, εμπλοκή στόχου και situational awareness, δηλαδή τακτική επίγνωση του πιλότου στο περιβάλλον μάχης, που τον βοηθούν να λάβει σωστές αποφάσεις βάσει απειλών, φίλιων δυνάμεων κλπ.
Μέσω υπερύθρων αισθητήρων, σε S-Band, έχει κάλυψη 360 μοιρών χωρίς να εκπέμπει ίχνη που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τη θέση του Α/Φ. Ενδεικτικά, μικρότερα μήκη κύματος μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερο Radar Cross-Section (RCS), δηλαδή ανιχνευσιμότητα.
Αυτό υποδηλώνει ότι το F35 δεν άτρωτο, αλλά με σύγχρονη αεράμυνα μπορεί να εντοπιστεί. Ήδη η Κίνα και η Ρωσία (Nebo-M) έχουν αναπτύξει ‘anti-stealth’ radar, με ότι αυτό συνεπάγεται για πιθανές εναλλακτικές της Τουρκίας. Παράδειγμα, μία γερμανική εταιρεία κατάφερε πριν χρόνια να το εντοπίσει, αν και έλαβε χώρα υπό προυποθέσεις. Για να το θέσουμε απλά. Εικάζεται ότι θα επιχειρεί μέχρι το 2060, ένα Α/Φ που θα ανιχνευτεί σήμερα στα 100χλμ, αύριο θα ανιχνεύεται στα 500χλμ.
Άλλα προβλήματα είναι ότι οι υπερηχητικές ταχύτητες μπορούν να διαβρώσουν τα stealth υλικά και τα χρώματα του ή ότι η λειτουργία stealth απενεργοποιείται με την προσθήκη ορισμένων βλημάτων.
Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως έγκειται στην δυσκολία αναβάθμισης. Η αναβάθμιση σε Block 4, προυποθέτει αναβάθμιση με το Technology Refresh 3 (TR3) το οποίο μέχρι στιγμής αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και καθυστερεί τις παραδόσεις σε πελάτες. Οι μετασκευές κοστίζουν και θέτουν το πρόγραμμα σε περαιτέρω κίνδυνο. Το TR3 αφορά νέο επεξεργαστή του Α/Φ, οθόνη πιλοτηρίου και αναβαθμίσεις λογισμικού. Σύμφωνα με τον GAO η αναβάθμιση του block 4 θα είναι έτοιμη το 2029, συνήθως όμως υπάρχουν καθυστερήσεις. Επομένως με ποιο σκεπτικό προχωρούμε σε μία αγορά ενός υποδεέστερου μοντέλου, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό μας στην συνέχεια με αναμενόμενη αναβάθμιση?
Μόνο να πούμε ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Υπηρεσιών της Βουλής των ΗΠΑ αποκάλεσε το κόστος συντήρησης ‘’brutal’’. Επομένως το Πεντάγωνο των ΗΠΑ κατευθύνεται σε μείωση των Α/Φ προκειμένου να το σώσει. Οι ΗΠΑ έχουν το μυαλό τους στον ανταγωνισμό με την Κίνα και κοιτούν εναλλακτικές. Όπως γράφεται πρέπει να αποκτήσουν NGAD πριν την Κίνα.
Αναφορικά με το κόστος, το κόστος κύκλου ζωής υπερβαίνει το κόστος απόκτησης. Σύμφωνα με στοιχεία του Καναδά, η δημοσιονομική ανάλυση δείχνει ότι το κόστος απόκτησης για 88 Α/Φ ανέρχεται σε 73,9 δις, άρα το κόστος κάθε Α/Φ είναι 500εκ., συν το κόστος υποδομών και υποστήριξης. Επομένως, ο μικρότερος αριθμός πρόσκτησης και τα προαναφερόμενα κόστη συντήρησης συνηγορούν για ένα υπέρογκο κόστος. Το ελληνικό αίτημα αφορά 12 Α/Φ, που σύμφωνα με την καθημερινή η τιμή για 20 Α/Φ ανέρχεται στα 3,2 δις, άρα τα 12 θα πρέπει να υπολογίζονται σε 20= 3.2 x12=38.4/ 20= 1,92 δις χωρίς τα όπλα και επιπρόσθετα κόστη.
Ωστόσο, το ερώτημα για την ελληνική ΠΑ είναι τι όπλα θα αποδεσμευτούν? Το F35 σχεδιάστηκε για πυρηνικούς, antiship- radiation και standoff ρόλους, άρα θα πρέπει να φέρει και τα αντίστοιχα όπλα για να δικαιολογήσει την αγορά του. Θα αποδεσμευτούν? Αν όχι, τότε ποιος ο λόγος πρόσκτησης μίας τόσο ακριβής πλατφόρμας χωρίς ικανότητα προσβολής στόχων και απουσίας επιχειρησιακού ρόλου? Η ΠΑ χρειάζεται AGM-88E, AGM-84 Harpoon, AGM-158 JASSM, που αποτελούν αναβαθμισμένες εκδόσεις στρατηγικών της πυραύλων. Αν δεν αποδεσμεύονται για τα F16 τότε γιατί να δοθούν για τα F35? Πέραν τούτου, η ΠΑ χρήζει σοβαρής αναβάθμισης. Η αγορά των F35 στο ευρωατλαντικό οπλοστάσιο μέχρι στιγμής έχει αξιοποιηθεί με ενσωμάτωση στην στρατηγική πυρηνικής αποτροπής, το ζήτημα είναι μεγάλο λόγω της διττής τεχνολογικής φύσης του Α/Φ, συνοπτικά όμως, μετά την εισβολή στην Ουκρανία παρατηρείται αναδιάρθρωση των αμυντικών/πυρηνικών δογμάτων. Ο ΝΑΤΟικός σχεδιασμός βασίζεται στην ανταλλαγή πυρηνικής τεχνογνωσιας/υλικών, την ανάπτυξη βομβών βαρύτητας B61 με πλατφόρμες B-2A Spirit stealth βομβαρδιστικά και F-35A στην Ευρώπη, και την δυνατότητα ανάπτυξης πυρηνικών κεφαλών χαμηλής απόδοσης από SLBMs. Το Block 4, όπως έχει λεχθεί θα σχεδιαστεί για απειλές στην Α. Ευρώπη. Παρόμοια στρατηγική ακολουθείται και στην Κορεατική Χερσόνησο έναντι της Β. Κορέας.
Άρα, το F35 αποκλείεται να εξυπηρετεί σχεδιασμούς κατά της Τουρκίας. Αυτό θα συνέβαινε μόνο εάν σε περίπτωση ολοκληρωτικού πολέμου, οι ΗΠΑ αποφάσιζαν να πάρουν το μέρος μας. Εκτός αυτού, το παράδειγμα του Ισραήλ και των ΗΑΕ δείχνουν ότι το Α/Φ ενδεχομένως να υπόκειται σε πολιτικούς περιορισμούς, το οποίο πρέπει να ληφθεί σοβαρά. Όπως είπαν Εμιρατιανοί αξιωματούχοι η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για τα F35 αφορά “technical requirements” και “sovereign operational restrictions’’. Για αυτό το λόγο προχώρησαν σε αγορά 80 Raphale. Παράλληλα το Ισραήλ, έπειτα από πολλές διαπραγματεύσεις, πέτυχε να βάλει ισραηλινά συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και επικοινωνιών στο Α/Φ, μαζί με υψηλά διαβαθμισμένα οπλικά συστήματα. Επομένως η προσπάθεια υποβάθμισης του παράγοντα λογισμικό-ασφαλείας από πολλούς δεν γίνεται εύκολα κατανοητή.
Το F35 τουλάχιστον για την έκδοση Α, φαίνεται υποσχόμενο. Ωστόσο, πρέπει να συμπεριληφθούν και οι πολιτικοί παράγοντες. Κατά πόσο θα επηρεάσει η εκλογή Τραμπ το πρόγραμμα? Να θυμίσουμε ότι είχε γράψει πως το κόστος του ‘’είναι εκτός ελέγχου’’ και είχε ασκήσει μεγάλη κριτική. Kατά πόσο θα ανεχθούν οι ΗΠΑ πολλά χρόνια έρευνας και ανάπτυξης ακόμη στο ίδιο πρόγραμμα, όταν τελικώς, αντί για low-cost καταλήγει εξαιρετικά κοστοβόρο και αναξιόπιστο? Όπως είπε επί λέξη ο Αρχηγός Επιτελείου Αεροπορίας των ΗΠΑ Τ. Μπράουν ”You don’t drive your Ferrari to work every day, you only drive it on Sundays.” Για αυτό, οι αξιωματούχοι του Πενταγώνου υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται νέο μαχητικό γ να λύσει το πρόβλημα με τα F-35. Η Νational Interest επίσης σε δημοσίευμα της με τίτλο ‘’Τι θα συνέβαινε αν το πρόγραμμα του F-35 ακυρωνόταν?’’ μας θυμίζει ότι πριν σταματήσει το πρόγραμμα των F-22 το 2011 παραδόθηκαν 186 Α/Φ. Προφανώς, η μη ανάδειξη του προβλήματος υποδηλώνει προσπάθεια για να μην τεθούν σε κίνδυνο οι εξαγωγές, πριν τον τερματισμό του προγράμματος.
Επομένως αναδεικνύεται ένα σοβαρότατο ερωτηματικό σχετικά με το πρόγραμμα του F35, το οποίο βρίσκεται ακόμα εν εξελίξει. Η ωρίμανση του προγράμματος αναμένεται εκτός απροόπτου το 2030 με τις αναβαθμίσεις και προσδοκώμενες λύσεις σε σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Α/Φ, τα οποία σε συνδυασμό με τους περιορισμούς, τα κόστη συντήρησης, τους τακτικούς συμβιβασμούς, την μη-αποδέσμευση όπλων και τις υπάρχουσες ανάγκες της ΠΑ, καθιστούν την αγορά του παντελώς ανορθολογική και όπως φαίνεται δεν θα συνέβαλε στην αποτροπή έναντι της Τουρκίας.
Οι οικονομικοί δείκτες για την δημοσιονομική πορεία της χώρας μέχρι το 2030 δεν είναι αρκετά ευοίωνοι και όπως γνωρίζουμε στην οικονομία όλα είναι σχετικά, ποσώς δε σε ασταθές γεωπολιτικά περιβάλλον. Η χώρα έχει 161% ποσοστό χρέους επί της οικονομικής απόδοσης. Ωστόσο, αν και βιώσιμο δεν αποπληρώνονται ακόμα οι τόκοι των δανείων. Αν και γίνονται σημαντικά βήματα, με εξοικονόμηση 15δις, το 2032 οι τόκοι των δανείων θα συνυπολογιστούν στο χρέος, το οποίο θα σημαίνει και απότομη αύξησή του.
Θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε ξένα επενδυτικά κεφάλαια? Φωνάζουμε για την διαφθορά, αλλά εκλαμβάνεται ως προσπάθεια ‘’ανατροπής’’ του ηγέτη. Οι επενδύσεις όμως χρειάζονται μεταρρυθμίσεις σε βασικούς δείκτες όπως η εκπαίδευση, το κράτος δικαίου, η δημόσια διοίκηση. Κανείς δεν θέλει να επενδύσει σε προβληματική χώρα. Κυρίως όμως θα καταφέρει η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την αναντιστοιχία της εργασιακής προσφοράς-ζήτησης?
Στο μεταξύ, η Τουρκία το 2030, θ έχει αναβαθμισμένα περίπου 200 Α/Φ F-16 έτοιμα με data link και νέα ραντάρ AESA, ενώ ο εκσυγχρονισμός της ΠΑ θα βρίσκεται πίσω. Άρα, το 2030 η TuAf αναμένεται ή θα ήταν έτοιμη να εισάγει τύπο F35A στην ΠΑ για δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις, ενώ η Ελλάδα θα είχε έναν τύπο που θα αδυνατούσε να αξιοποιήσει συνεργατικά στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Ως εκ τούτου, προέχει ο εκσυγχρονισμούς του στόλου των F16, καθώς και η αναβάθμιση των όπλων του και πρωτίστως της αεράμυνας. Για να το θέσω απλά, δεν γίνεται να έχεις μαχητικό 5ης γενιάς στο στόλο σου, και ο κορμός της αεράμυνας να βασίζεται σε σχεδόν σοβιετικά συστήματα.
Συνεπώς, η Ελλάδα χρειάζεται φθηνές και ποιοτικές λύσεις που θα διασφαλίζουν το αξιόμαχο έναντι της Τουρκίας. Οι δαπάνες πρέπει να κατευθυνθούν σε λύσεις που θα αναβαθμίσουν συνολικά τις ΕΔ και την αποτρεπτική ισχύ. Το F-35 μπορεί να περιμένει. Αποτελεί ακόμα ένα ριψοκίνδυνο και αναξιόπιστο, για εμάς, ως προς τις δυνατότητες εμπλοκής μας με την Τουρκική Αεροπορία, πρόγραμμα. Μεταξύ άλλων, η μη-απόκτηση του θα καθορίσει εν πολλοίς και τις δυνατότητες απόκτησης του από την Τουρκία, κάτι το οποίο έπρεπε να ληφθεί υπόψη στις διαπραγματεύσεις για τα F-16. Μαζί με τα υπέρογκα κόστη συντήρησης και τα δημοσιονομικά μας όρια, η αγορά του καθίσταται ανορθολογική.
