Του Γιώργου Μπαλάφα*
Με τη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς να κρατάει από το 2007 αλλά να μην παρατηρείται μέχρι πρόσφατα κλιμάκωση, και με τις Συμφωνίες του Αβραάμ να διαμορφώνουν θεωρητικά ένα νέο περιβάλλον στη Μέση Ανατολή, πολλοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι οι δύο πλευρές δεν θα προχωρούσαν σε καμία επιθετική ενέργεια.
Αντίθετα με αυτές τις εκτιμήσεις, η σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών κορυφώθηκε μετά την επίθεση της Χαμάς σε Ισραηλινούς αμάχους, με την απάντηση από την πλευρά του Τελ Αβίβ και έρχεται άμεσα και να κρατάει μέχρι σήμερα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έχει ενδιαφέρον να δούμε το ρόλο της Τουρκίας και πως κινήθηκε τόσο σε σχέση με τη Χαμάς, όσο και στη βάση των διμερών της σχέσεων με το Ισραήλ.
Από το 2007 μέχρι και σήμερα, σταδιακά η Άγκυρα κατηγορήθηκε ότι χρηματοδοτούσε τη Χαμάς μέσω της Τουρκικής Υπηρεσίας Συνεργασίας και Συντονισμού. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι εντάσεις Ισραήλ-Τουρκίας αυξήθηκαν, με μία από τις πλέον χαρακτηριστικές εκφράσεις αυτής της σύγκρουσης να αποτελεί η ομιλία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2009, όπου είπε στον Σιμόν Πέρες το περίφημο «one minute», όπως επίσης και το περιστατικό με το Mavi Marmara, παρόλο που οι οικονομικές σχέσεις και οι σχέσεις ασφάλειας μεταξύ των δύο χωρών δεν είχαν διαρρηθχεί πλήρως.
Την ίδια στιγμή, η ισραηλινή πλευρά ζητούσε επίμονα την απέλαση αξιωματούχων της Χαμάς από την Τουρκία, με την Άγκυρα να προχωράει τελικά, το 2015, στην απέλαση του Σαλέχ αλ Αρούρι, ενός εξόριστου ανώτερου ηγέτη της Χαμάς. Οι διμερείς σχέσεις έκτοτε βελτιώθηκαν και το 2022, μόλις πριν ένα χρόνο, Τουρκία και Ισραήλ αντάλλαξαν πρεσβευτές. Οι σχέσεις μεταξύ της γείτονας χώρας και της Χαμάς πέρασαν από διάφορα κύματα, με τον τότε υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου να επαναλαμβάνει ωστόσο ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν βλέπει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η Άγκυρα συνεχίζει να παίζει το ρόλο της περιφερειακής δύναμης και του προστάτη των Αράβων.
Σε ένα ευαίσθητο και εύθραυστο σκηνικό στη Μέση Ανατολή, τέτοιες εξελίξεις απαιτούν πολλές «αναγνώσεις» και σε καμία περίπτωση ένα γεγονός δεν σημαίνει ότι οδηγεί απαραίτητα σε συγκεκριμένα συμπεράσματα τα οποία δεν μπορεί να ανατραπούν την αμέσως επόμενη στιγμή. Το τοπίο σχετικά με την μελλοντική σχέση της Τουρκίας με τη Χαμάς παραμένει θολό, αναμένοντας πρώτα τα αποτελέσματα και τη νέα «εξίσωση» που θα προκύψει στην περιοχή από τη σύρραξη που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, ωστόσο είναι σαφές ότι επιδιώξη της Άγκυρας είναι ο τερματισμός της σύγκρουσης και όχι η διεύρυνση του στρατιωτικού μετώπου που προκαλεί ασφυξία και τον θάνατο χιλιάδων Παλαιστίνιων.
Τα αραβικά κράτη, και η Τουρκία επίσης, χωρίς να ανήκει στην ομάδα των αραβικών κρατών, οφείλουν να επιδιώξουν την κατάπαυση του πυρός και να κινηθούν διπλωματικά για τη διασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή, μακριά από ακρότητες και μίση που βασανίζουν τους πολίτες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.
Απέναντι σε όσα εκτυλίσσονται στη Γάζα, δεν χρειάζεται ούτε ψυχρή εκλογίκευση της κατάστασης, ούτε όμως και πόλεμος προπαγάνδας. Τόσο οι ενέργειες της Χαμάς, όσο και η επίμονη παραμονή στη λύση μέσω του πολέμου δεν οδηγούν πουθενά, αντίθετα τροφοδοτούν το μίσος. Η αποκατάσταση των Συμφωνιών του Αβραάμ και η λύση των δύο κρατών στην περιοχή αποτελεί τη μοναδική διέξοδο από το σημερινό αδιέξοδο και όλες οι περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, αλλά και η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της, οφείλουν να την επιδιώξουν με μεθοδικότητα και επιμονή.
*Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι συντονιστής του τμήματος Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών
