Το Ισραήλ και η παλαιστινιακή ομάδα Χαμάς βρίσκονται σε πόλεμο από τις αρχές Οκτωβρίου. Ξεκίνησε όταν ένοπλοι της Χαμάς εξαπέλυσαν μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο Ισραήλ από τη Γάζα – την πιο θανατηφόρα στην ιστορία του Ισραήλ.
Ακολούθησε μια ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία, η οποία σκότωσε χιλιάδες στο παλαιστινιακό έδαφος. Το BBC επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήσεις «κλειδιά» για τη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς.
Τι συνέβη κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της Χαμάς στο Ισραήλ;
Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου, ένοπλοι της Χαμάς εισέβαλαν στα σύνορα της Γάζας προς το Ισραήλ, σκοτώνοντας περίπου 1.200 ανθρώπους. Η Χαμάς εκτόξευσε επίσης χιλιάδες ρουκέτες.
Στους νεκρούς περιλαμβάνονται παιδιά, ηλικιωμένοι και 364 νέοι σε ένα μουσικό φεστιβάλ.
Η Χαμάς πήρε περισσότερους από 250 στη Γάζα ως ομήρους.
Το BBC έχει δει επίσης στοιχεία βιασμού και σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της Χαμάς.
Τι είναι η Χαμάς και γιατί πολεμά το Ισραήλ;
Η Χαμάς έγινε ο μοναδικός κυρίαρχος της Γάζας μετά τη βίαια εκδίωξη πολιτικών αντιπάλων το 2007.
Έχει ένοπλη πτέρυγα και πιστεύεται ότι είχε περίπου 30.000 μαχητές πριν από την έναρξη του πολέμου.
Η ομάδα, της οποίας το όνομα σημαίνει Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης, θέλει να δημιουργήσει ένα ισλαμικό κράτος στη θέση του Ισραήλ. Η Χαμάς απορρίπτει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ και δεσμεύεται για την καταστροφή του.
Η Χαμάς δικαιολόγησε την επίθεσή της ως απάντηση στα ισραηλινά εγκλήματα κατά του παλαιστινιακού λαού.
Περιλαμβάνουν επιδρομές στον τρίτο πιο ιερό χώρο του Ισλάμ – το Τζαμί al-Aqsa, στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ – και δραστηριότητα εβραϊκών εποικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Η Χαμάς θέλει επίσης να απελευθερωθούν χιλιάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι στο Ισραήλ και να τερματιστεί ο αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ και την Αίγυπτο – κάτι που λένε και οι δύο χώρες ότι γίνεται για την ασφάλεια.
Έχει κάνει πολλές επιθέσεις στο Ισραήλ από τότε που ανέλαβε την εξουσία, εκτόξευσε χιλιάδες ρουκέτες και πραγματοποίησε πολλές ακόμη φονικές επιθέσεις.
Το Ισραήλ έχει επανειλημμένα επιτεθεί στη Χαμάς με αεροπορικές επιδρομές και έχει στείλει στρατεύματα στη Γάζα το 2008 και το 2014.
Η Χαμάς, ή σε ορισμένες περιπτώσεις μόνο η ένοπλη πτέρυγά της, θεωρείται τρομοκρατική ομάδα από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων.
Το Ιράν υποστηρίζει τη Χαμάς με χρηματοδότηση, όπλα και εκπαίδευση.
Γιατί το Ισραήλ πολεμά στη Γάζα;
Το Ισραήλ ξεκίνησε αμέσως μια μαζική εκστρατεία αεροπορικών επιδρομών σε στόχους στη Γάζα, ως απάντηση στην επίθεση της Χαμάς.
Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε ότι οι στόχοι του Ισραήλ ήταν η καταστροφή της Χαμάς και η επιστροφή των ομήρων.
Το Ισραήλ εξαπέλυσε χερσαία εισβολή τρεις εβδομάδες αργότερα. Έχει επίσης βομβαρδίσει τη Γάζα από τη θάλασσα.
Οι επιθέσεις αρχικά επικεντρώθηκαν στη βόρεια Γάζα, ιδιαίτερα στην πόλη της Γάζας και στις σήραγγες κάτω από αυτήν, που το Ισραήλ είπε ότι ήταν το κέντρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Χαμάς.
Και το 1,1 εκατομμύριο άνθρωποι που ζουν στο βορρά έλαβαν εντολή από το Ισραήλ να εκκενώσουν νότια για την ασφάλειά τους.
Μετά από μια προσωρινή εκεχειρία στα τέλη Νοεμβρίου, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) επέκτεισαν τις χερσαίες επιχειρήσεις στη νότια Γάζα.
Οι στρατιώτες έφτασαν στην καρδιά της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης, του Χαν Γιουνίς, όπου ο Ισραηλινός Στρατός πίστευε ότι κρύβονταν κορυφαίοι διοικητές της Χαμάς. Ο Ισραηλινός Στρατός πίεσε επίσης σε καταυλισμούς προσφύγων στο κέντρο της Γάζας.
Περισσότεροι από 33.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί και δεκάδες χιλιάδες τραυματίστηκαν από ισραηλινά χτυπήματα από την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας που διοικείται από τη Χαμάς. Όπως αναφέρει, οι περισσότεροι ήταν γυναίκες και παιδιά.
Ο κ. Νετανιάχου είπε τον Μάρτιο ότι 13.000 Παλαιστίνιοι μαχητές σκοτώθηκαν, ενώ περίπου ένα μήνα νωρίτερα ο Ισραηλινός Στρατός είπε ότι είχε σκοτώσει περίπου 9.000 μαχητές της Χαμάς, εκτός από περισσότερους από 1.000 από τους επιτιθέμενους μέσα στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Δεν έχει πει πώς έφτασε σε αυτό το νούμερο.
Το Ισραήλ λέει ότι περισσότεροι από 250 στρατιώτες του έχουν σκοτωθεί στη Γάζα.
Σπίτια και άλλα κτίρια στη Γάζα έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές και καταστροφές.
Ποιοι είναι όμηροι και πόσοι έχουν απελευθερωθεί;
Οι περισσότεροι από τους 253 άνδρες, γυναίκες και παιδιά που απήχθησαν από τη Χαμάς ήταν άμαχοι.
Περιλάμβαναν ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες και ιατρικές παθήσεις. Ο μικρότερος ήταν εννέα μηνών.
Στη Γάζα, η Χαμάς τους έκρυψε σε σήραγγες και σπίτια μαχητών. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι κάποιοι κρατήθηκαν από άλλες ένοπλες ομάδες.
Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας του Νοεμβρίου, 105 όμηροι (81 Ισραηλινοί και διπλής υπηκοότητας, και 24 αλλοδαποί) αφέθηκαν ελεύθεροι με αντάλλαγμα 240 Παλαιστίνιους που κρατούνταν στις ισραηλινές φυλακές.
Τέσσερις όμηρους είχαν προηγουμένως απελευθερωθεί από τη Χαμάς και τρεις είχαν διασωθεί από τον Ισραηλινό Στρατό – ένας στις 29 Οκτωβρίου και δύο στις 12 Φεβρουαρίου .
Τρεις όμηροι σκοτώθηκαν κατά λάθος από ισραηλινά στρατεύματα που τους μπέρδεψαν με μαχητές της Χαμάς.
Ποια είναι η κατάσταση για τους αμάχους στη Γάζα;
Ο ΟΗΕ και οι υπηρεσίες ανθρωπιστικής βοήθειας λένε ότι η Γάζα αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις τροφίμων και άλλων βασικών ειδών, συμπεριλαμβανομένων καυσίμων και φαρμάκων. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στη βόρεια Γάζα, όπου είναι ιδιαίτερα δύσκολο να παραδοθεί βοήθεια που εισέρχεται στο έδαφος από το νότο.
Μια έκθεση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ αναφέρει ότι η κατάσταση στη Γάζα μετατρέπεται σε ανθρωπογενή λιμό. Ορισμένα παιδιά έχουν πεθάνει από την πείνα στη βόρεια Γάζα, αναφέρει ο ΟΗΕ.
Οι ανθρωπιστικές υπηρεσίες και το Ισραήλ κατηγορούν ο ένας τον άλλον. Οι υπηρεσίες λένε ότι οι ισραηλινοί έλεγχοι ασφαλείας για τη βοήθεια που πηγαίνει στη Γάζα είναι περίπλοκοι και αυθαίρετοι, προκαλώντας μεγάλες καθυστερήσεις. Το Ισραήλ αρνείται ότι εμποδίζει την παροχή βοήθειας και λέει ότι οι υπηρεσίες αποτυγχάνουν να διανείμουν τη βοήθεια που επιτρέπεται.
Ωστόσο, το Ισραήλ συμφώνησε να ανοίξει ένα πέρασμα στη βόρεια Γάζα και να επιτρέψει στο κοντινό λιμάνι του Ασντόντ να δέχεται αποστολές βοήθειας, μετά από έντονη κριτική από τις ΗΠΑ.
Αυτό έγινε αφότου ο ισραηλινός στρατός σκότωσε επτά εργαζόμενους σε ανθρωπιστική βοήθεια σε επίθεση με drone, ένα περιστατικό που προκάλεσε την παγκόσμια καταδίκη. Το Ισραήλ είπε ότι το χτύπημα ήταν ένα “σοβαρό λάθος” λόγω εσφαλμένης αναγνώρισης.
Ποιες είναι οι πιθανότητες για κατάπαυση του πυρός;
Οι συνομιλίες με στόχο την επίτευξη δεύτερης εκεχειρίας έχουν διακοπεί.
Η Χαμάς λέει ότι επιθυμεί τον τερματισμό του πολέμου, την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα, την επιστροφή των εκτοπισμένων στα σπίτια τους και την εισροή βοήθειας.
Το Ισραήλ λέει ότι δεν μπορεί να επιτρέψει στη Χαμάς να διατηρήσει τον έλεγχο της Γάζας και θέλει να απελευθερωθούν οι όμηροι σε αντάλλαγμα για μια προσωρινή παύση των μαχών.
Το Ισραήλ λέει ότι σχεδιάζει να εισβάλει στη νότια πόλη Ράφα, όπου περίπου 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι έχουν συνωστιστεί για να γλιτώσουν από τις μάχες αλλού.
Αλλά οι ΗΠΑ – ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ισραήλ – έχουν προειδοποιήσει το Ισραήλ ότι δεν θα υποστήριζε μια τέτοια εισβολή χωρίς σαφή σχέδια για την ασφάλεια των αμάχων εκεί.
Πού βρίσκεται η Λωρίδα της Γάζας και πόσο μεγάλη είναι;
Η Λωρίδα της Γάζας είναι μια περιοχή μήκους 41 χιλιομέτρων (25 μιλίων) και πλάτους 10 χιλιομέτρων μεταξύ του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Μεσογείου Θάλασσας.
Προηγουμένως ήταν κατεχόμενη από την Αίγυπτο. Η Γάζα καταλήφθηκε από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών του 1967.
Το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματά του και περίπου 7.000 εποίκους από την επικράτεια το 2005.
Στεγάζει 2,2 εκατομμύρια ανθρώπους, είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη του κόσμου.
Λίγο πάνω από τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της Γάζας είναι εγγεγραμμένοι πρόσφυγες ή απόγονοι προσφύγων, λέει ο ΟΗΕ.
Το Ισραήλ ελέγχει τον εναέριο χώρο πάνω από τη Γάζα, την ακτογραμμή και τα κοινά σύνορά του και περιορίζει την κυκλοφορία ανθρώπων και αγαθών.
Τι είναι η Παλαιστίνη;
Η Δυτική Όχθη και η Γάζα είναι γνωστά ως παλαιστινιακά εδάφη.
Μαζί με την Ανατολική Ιερουσαλήμ και το Ισραήλ, αποτελούσαν μέρος της γης γνωστής ως Παλαιστίνη από τους ρωμαϊκούς χρόνους μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα.
Το 1948, μέρος της Παλαιστίνης έγινε Ισραήλ, το οποίο αναγνωρίστηκε από τον ΟΗΕ τον επόμενο χρόνο.
Η Δυτική Όχθη – συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ – και η Γάζα αναγνωρίζονται ως Παλαιστίνη από πολλές χώρες και φορείς, αν και δεν έχει καθεστώς μέλους του ΟΗΕ.
Όσοι δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ αναφέρονται σε όλη τη Δυτική Όχθη, την Ιερουσαλήμ, τη Γάζα και το Ισραήλ ως Παλαιστίνη.
Ο ΟΗΕ θεωρεί τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα ως ενιαία κατεχόμενη από το Ισραήλ έδαφος.
Ωστόσο, οι δύο περιοχές διοικούνται από αντίπαλες παλαιστινιακές διοικήσεις.
Η Δυτική Όχθη διοικείται με περιορισμένη αυτοδιοίκηση από την Παλαιστινιακή Αρχή (PA), υπό τον Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, και το Ισραήλ έχει τον συνολικό έλεγχο. Η Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωρίζει επίσημα το Ισραήλ. Η Χαμάς, στη Γάζα, δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ.
Ποια είναι η λύση των δύο κρατών;
Το μέλλον της Δυτικής Όχθης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ είναι ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.
Ένα διεθνώς υποστηριζόμενο σχέδιο για την ειρήνη είναι γνωστό ως «λύση δύο κρατών».
Θα σήμαινε ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Αυτό το παλαιστινιακό κράτος θα υπήρχε δίπλα στο Ισραήλ.
Ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ισραήλ, οι ΗΠΑ, βλέπει τη λύση δύο κρατών ως μια πορεία προς τα εμπρός όταν τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα.
Μια λύση δύο κρατών υποστηρίζεται και επίσημα από την ΠΑ.
Ωστόσο, από το 1967, το Ισραήλ έχει χτίσει περίπου 140 οικισμούς που στεγάζουν περίπου 700.000 Εβραίους στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Οι οικισμοί θεωρούνται παράνομοι από τις περισσότερες χώρες, αν και το Ισραήλ το αμφισβητεί.
Η Παλαιστινιακή Αρχή επιμένει ότι όλοι οι οικισμοί πρέπει να αφαιρεθούν ως μέρος οποιασδήποτε μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας.
Η ιδέα της λύσης δύο κρατών δεν υποστηρίχθηκε ποτέ επίσημα από το Ισραήλ και ο πρωθυπουργός Νετανιάχου έχει επανειλημμένα δηλώσει την αντίθεσή του.
Λέει ότι το Ισραήλ πρέπει να διατηρήσει τον πλήρη έλεγχο ασφαλείας στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.
