* Κώστας Λαγουβάρδος
Μετεωρολόγος-Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών – Ανάλυση στο Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου ΕΝΑ
Σύμφωνα τις πρόσφατες εκθέσεις, τόσο της υπηρεσίας Κοπέρνικος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση του κλίματος στη Ευρώπη το 2022 αλλά και του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού για όλο τον πλανήτη, η άνοδος της θερμοκρασίας λαμβάνει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, σημειώνουμε τέσσερα βασικά ευρήματα των εν λόγω εκθέσεων:
Είχαμε την ευκαιρία πρόσφατα, σε πρόσφατη ημερίδα του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΕΝΑ να κάνουμε ένα διάλογο σχετικά με την προσαρμοστικότητα της ελληνικής κοινωνίας στην κλιματική αλλαγή, δίνοντας έμφαση στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα. Ακολουθώντας τις πρόσφατες οδηγίες τόσο του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού όσο και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δόθηκε έμφαση στη δημιουργία και λειτουργία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός οργανισμός τονίζει μάλιστα ότι οι χώρες οι οποίες ήδη εφαρμόζουν προηγμένα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης παρουσιάζουν μικρότερο αριθμό απωλειών ανθρώπινων ζωών από τις χώρες που έχουν μικρή ή καθόλου κάλυψη του πληθυσμού τους από τέτοια συστήματα.
Σχετικά με τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και λειτουργία αυτών των συστημάτων παρουσιάστηκαν ειδικότερα στην ημερίδα του ΕΝΑ συγκεκριμένες προτάσεις οι οποίες κωδικοποιούνται στα ακόλουθα έξι σημεία:
Στο άρθρο αυτό, θα επικεντρωθούμε κυρίως στο έκτο σημείο. Τα προηγούμενα πέντε σημεία είναι προτάσεις και οδηγίες που όλες οι χώρες καλούνται να ακολουθήσουν, αλλά, δυστυχώς, το έκτο σημείο έχει να κάνει με παθογένειες του ελληνικού συστήματος Πολιτικής Προστασίας και αξίζει την προσοχής μας.
Συγκεκριμένα, στο σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Πλημμυρικών Φαινομένων με την κωδική ονομασία «ΔΑΡΔΑΝΟΣ 2»,
(ΑΔΑ: ΨΘ5046ΝΠΙΘ-55Ο) το οποίο προωθείται σε όλους τους Δήμους και Περιφέρειες της χώρας και συγκεκριμένα στη σελίδα 79, αναφέρεται ότι (η σημείωση με ισχυρή γραφή όπως δίνεται στο σχέδιο): «Τονίζεται ότι μετεωρολογικά προϊόντα (αριθμητικά μοντέλα πρόγνωσης καιρού, άλλες ειδικές προγνώσεις καιρού, κλπ) που παράγουν εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλα ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, έχουν ερευνητικό και ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν θεσμικά από την πολιτεία για την τεκμηρίωση κατάστασης ετοιμότητας πολιτικής προστασίας λόγω έντονων καιρικών φαινομένων, που γίνεται μόνο κατόπιν των σχετικών επίσημων προγνώσεων της Ε.Μ.Υ.».
Ακολουθούν μερικές παρατηρήσεις σχετικά με αυτή την παράγραφο:
α. αξιολόγηση των προσφερομένων υπηρεσιών και εργαλείων τα οποία έχουν αναπτύξει τα ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας,
β. ενθάρρυνση των διεπιστημονικών συνεργασιών και
γ. επιχειρησιακή ενσωμάτωση των εν λόγω υπηρεσιών και εργαλείων στη λειτουργία του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
Η προσέγγιση αυτή είναι η μοναδική η οποία μπορεί να συμβάλλει στο μετριασμό των επιπτώσεων των έντονων καιρικών φαινομένων, ειδικά σήμερα που η κλιματική αλλαγή προκαλεί ισχυρότερα και συχνότερα καιρικά φαινόμενα και καταστροφές. Οι σύγχρονες πολιτικές της βιώσιμης ανάπτυξης προτάσσουν τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τη επίτευξη του «Συνεργατικού Πλεονεκτήματος», δηλαδή την ανάπτυξη ενός πλαισίου συνεργατικών σχέσεων μεταξύ οργανισμών που μεγιστοποιεί την παραγωγή αξίας για το κοινωνικό σύνολο μέσω της συμπληρωματικότητας των πόρων, της ανάπτυξης συνεργιών και πιο ολιστικών προσεγγίσεων, της δημιουργίας κρίσιμης μάζας στις παρεμβάσεις, της παραγωγής συλλογικών καινοτομιών και της μεταφοράς νέων υπηρεσιών και εργαλείων στο σύνολο της επικράτειας.
Εν κατακλείδι, η προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών δεν μπορεί να γίνεται με αποσπασματικά μέτρα, με ξεπερασμένες μεθοδολογίες, με φραγμούς στις συνεργασίες και, δυστυχώς, αφορισμούς. Οφείλουμε στην κοινωνία κοινή δράση όλων των φορέων ώστε να την προστατεύσουμε από τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα.
1.“Προσαρμογή & Ανθεκτικότητα της Ελληνικής Οικονομίας στην Κλιματική Αλλαγή: Τομεακές & Τοπικές Διαστάσεις¨, Ημερίδα του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης ΕΝΑ, 21.2.2023, Impact Hub, Αθήνα.
2.Βλ. σχετικά: Maximising the Impact of Partnerships for the SDGs; Stibbe, D.T., Reid, S., Gilbert, J.; The Partnering Initiative and UN DESA (2018). Τσιτιρίδης,Π. (2021) “O ρόλος της συνεργασίας στη μετά-Covid εποχή”, Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης, 23.9.2021