To αμερικανικόν East Med-non paper και το ανέκδοτον  με τον «γρύλο σου»! Ιωάννης Μάζης

Αναφορικώς με τον προκύψαντα δημόσιο διάλογο σχετικώς με το απολυθέν non paper από κέντρο της γραφειοκρατίας (ποιό;) του Dept of State (Όντως; Διότι ουδείς το έχει ιδεί και αποτελεί αποκάλυψη “εκ διαρροών” οι οποίες ήλθαν εις γνώσιν έλληνος εκλεκτού ερευνητού- δημοσιογράφου, του κου Σ. Σιδέρη) πρέπει να σημειωθούν ορισμένοι προβληματισμοί του γράφοντος.

Γράφει ο Ι. Θ. Μάζης

Ομότιμος Καθηγητής Γεωπολιτικής, ΕΚΠΑ

Η υποστήριξις της σημασίας του εγγράφου αυτού υπήρξε ευρεία από τους ημεδαπούς πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτάς και μάλιστα εξίσου εγκρίτους. Τα στοιχεία τα χρησιμοποιηθέντα δια την υποστήριξιν αυτήν είναι πραγματικές δηλώσεις (αμφίσημες πάντως και αφαιρετικές) αμερικανών επισήμων αλλά και ερμηνείες ενεργειών (επίσης αμφίσημες) Ελλαδιτών και Κυπρίων (Ι. Κασουλίδης) πολιτικών και  κυβερνητικών στελεχών. Δεν επιθυμώ όμως να χαθώ εις τον βόμβον των, προσπαθώντας να αξιοποιήσω μόνον νομικές πραγματικότητες, μήπως και «βρούμε κάποιαν άκρη» με την ερμηνείαν του νέου αυτού «Δίσκου της Φαιστού» και για να μην καταλήξω, άνευ ρεαλιστικής αναλύσεως εις την γνωστήν και ανυπόστατον πεσσιμιστικήν απογοήτευσιν του απελπισμένου εκείνου οδηγού ο οποίος απεποιήθη την πιθανοτάτην βοήθεια που θα του είχε παρασχεθεί, εάν δεν οδηγείτο εις την απέλπιδαν και απαισιόδοξον ερμηνείαν ότι ο εγερθείς βιαίως καθεύδων συνάνθρωπός του δεν θα του την παρείχε, καταλήγων αλόγως, εις το γνωστόν «άει χάσου εσύ κι ο γρύλος σου»! Να σημειώσω ότι η δική μου θέσις ήταν και είναι ότι η σημασία της ενεργειακής οδεύσεως του East Med ή αυτής του Euro Asia Interconnector είναι η αυτή, από την στιγμή που συνδέουν και οι δύο τα τρία κράτη: Ελλάδα-Κύπρο-Ισραήλ. (Βλ. Χάρτη 1). Ο λόγος της παρεμβάσεώς μου αφορά στην απορία μου σχετικά με την προθυμία με την οποία διατυμπανίζεται η «εγκατάληψις του East Med pipeline από τις ΗΠΑ» από το ημεδαπό και μερίδα του κυπριακού πολιτικού και ακαδημαϊκού προσωπικού χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι επικοινωνιακές απώλειες (γεωπολιτικός πυλώνας ισχύος: Πληροφορία) για την χώρα μας και την Κύπρο αλλά και η ίδια η πραγματικότητα. 

Χάρτης 1:  Euro Asia Interconnector

Ιδιαιτέρως εάν συμπληρωθεί από την όδευση Κύπρου-Αιγύπτου-Ελλάδος του Euro Africa Interconnector (βλ. Χάρτη 2) το οποίο και πάλιν «εντάσσει» γεωστρατηγικώς και την Κύπρο στο ενεργειακόν αυτόν θύλακο ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει θαυμάσια ως υπο-ΝΑΤΟϊκός θύλακος υπό τον συντονισμό της Γαλλίας (η οποία δεν έχει αντιρρήσεις για την ηλεκτρική ενέργεια), για τον οποίον έχω επανειλημμένως γράψει και τον οποίον έχω πολλαπλώς υποστηρίξει. Εδώ θα επανέλθω στο προσεχές μέλλον όταν τα πράγματα διευκρινισθούν. Ας καταθέσομε λοιπόν μερικά ερωτήματα και ας προσπαθήσομε να τα απαντήσομε. 

Χάρτης 2:  Euro Africa Interconnector

A. Τί σημαίνει non paper; 

Απάντηση 1η) έγγραφο συζητήσεως ή/και απόψεων που δεν αποτελεί μέρος της επισήμου διαπραγματεύσεως. 

Απάντηση 2η) έγγραφο απολυόμενο κατά τις εργασίες κάποιας Συνόδου, εκδοθέν ανεπισήμως για τη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων· δεν διαθέτει επίσημο λογότυπο εγγράφου, αν και μπορεί να διαθέτει αναγνωριστικό αριθμό ή το όνομα του/των συγγραφέα/ων.

Εκ των ορισμών αυτών προκύπτουν και πάλιν τα εξής ερωτήματα: 1) Αφού το συγκεκριμένο έγγραφον δεν έχει καμίαν άλλην πρακτικήν σημασίαν πέραν της εκφράσεως κάποιων απόψεων, πως αυτές οι απόψεις εκφράζονται -και από ποίους- πρίν να ολοκληρωθεί η τεχνικο-οικονομική μελέτη του αγωγού; 2) Στο πλαίσιον ποίων και τί είδους διαπραγματεύσεων εξεδόθη; 3) Από ποίον κέντρον/πηγή εξεδόθη και ποίος το υπογράφει; 4) Γιατί ουδείς το έχει ιδεί και γιατί ένα τοιαύτης ανυπάρκτου σημασίας έγγραφον χαρακτηρίζεται «απόρρητον» ενώ διαρρέεται και από ποίον διεβαθμίσθη ως «απόρρητον»; 5) Εάν ουδείς δύναται να γνωρίσει τις απαντήσεις εις τα ανωτέρω ερωτήματα, ποία επιπολαιότης και περίεργος σπουδή εξαναγκάζει σοβαρούς αναλυτας και πολιτικούς να εκφράζουν άποψιν περί πισόπλατης μαχαιριάς των ΗΠΑ εις την Ελλάδα δια της καταργήσεως του East Med; Για ένα αγνώστου προελεύσεως, σκοπιμοτήτων και υπογραφής «πετσετάκι»; Γιατί λοιπόν όλοι μαζί, με μιάν αυτοκτονική αντίδραση, σπεύσαμε να πούμε εις την Ουάσιγκτον (;) «άει χάσου εσύ κι ο γρύλος σου»; Λίαν πεσσιμιστική και εθνοβλαβής η αντίδρασίς μας συμπολίται μου, δεν νομίζετε;

Β. Στηρίζει ο «East Med act» τον αγωγό East Med ή όχι;

Ο όρος East Med Act αποτελεί «χρηστική/δημοσιογραφική» ονομασία του νομοσχεδίου που κατέθεσε ο Γερουσιαστής και Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Μπόμπ Μενέντεζ το θέρος του 2019 (Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019), και τα άρθρα που αφορούν την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ, Ισραήλ, Ελλάδος και Κύπρου έχουν την εξής γενικόλογη μορφή:

-Authorizes the establishment of a United States-Eastern Mediterranean Energy Center to facilitate energy cooperation between the U.S., Israel, Greece, and Cyprus; (Να διευκολύνει την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ, Ισραήλ, Ελλάδα και Κύπρο

-Requires the Administration to submit to Congress a strategy on enhanced security and energy cooperation with countries in the Eastern Mediterranean, as well as reports on malign activities by Russia and other countries in the region.

Ο Γερουσιαστής Ρούτμπιο, ετόνισε τότε, το εξής: «Η συμπερίληψη του νόμου Eastern Mediterranean Security and Partnership Act of 2019 στον οικονομικό προϋπολογισμό για το οικονομικό έτος 2020, επιβεβαιώνει τη δέσμευση του έθνους μας να ενισχύσει και να επεκτείνει τη συνεργασία μας στον τομέα της ενέργειας και της ασφάλειας με τους βασικούς συμμάχους και εταίρους μας στην περιοχή». 

Εδώ λοιπόν, αναφέρεται στην μελλοντική συμπερίληψη του Νόμου στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 και φυσικά, με την μορφή που θα εγκριθεί τότε. Επειδή λοιπόν, η αμερικανική Διοίκηση χαρακτηρίζεται από σοβαρότητα, οργάνωση και μεθοδικότητα, έχει φροντίσει και την ισχύουσα νομοθεσία της να την κωδικοποιεί και να την προσφέρει σε κοινή πρόσβαση-χρήση, έτσι ώστε ο πολίτης να γνωρίζει όχι μόνον τι εψηφίσθη, αλλά και εις ποίαν μορφήν ισχύει κατά τον τρέχοντα χρονο (καθόσον είναι πιθανόν, το αρχικόν νομοσχέδιον να υποστεί τροποποιήσεις). Τοιουτοτρόπως, για λόγους ευχρηστίας της νομοθεσίας από πλευράς των πολιτών, εκωδικοποιήθη η τρέχουσα και ισχύουσα νομοθεσία. Το ισχύον σήμερον λοιπόν, αποτελεί ενσωμάτωσιν του νομοσχεδίου Μενέντεζ-Ρούμπιο εις τον ισχύοντα νόμο, περιλαμβάνον και οιεσδήποτε -πιθανές- τροποποιήσεις (αν έχουν γίνει).

Έτσι λοιπόν παραθέτουμε και εμείς την ισχύουσα μορφή, η οποία έχει ως εξής:

“SEC. 3. STATEMENT OF POLICY.

“It is the policy of the United States-

“(1) …

“(2) to support diplomatic efforts with partners and allies to deepen energy security cooperation among Greece, Cyprus, and Israel and to encourage the private sector to make investments in energy infrastructure in the Eastern Mediterranean region;

“(3) to strongly support the completion of the Trans Adriatic and Eastern Mediterranean Pipelines and the establishment of liquified natural gas (LNG) terminals across the Eastern Mediterranean as a means of diversifying regional energy needs away from the Russian Federation;…»

(https://www.congress.gov/bill/116th-congress/senate-bill/1102/text)

Εις το ανωτέρω κείμενον, το οποίον και αποτελεί την τελικήν μορφήν του νόμου, όπως αυτός περιελήφθη στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 των ΗΠΑ, παρατηρούμε ότι εις το άρθρον (2) η η αμερικανική Διοίκησις δεσμεύεται «να υποστηρίξει τις διπλωματικές προσπάθειες με εταίρους και συμμάχους για την εμβάθυνση της συνεργασίας για την ενεργειακή ασφάλεια μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ και να ενθαρρύνει τον ιδιωτικό τομέα να πραγματοποιήσει επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου». 

Το συγκεκριμένο άρθρο – δύσκολα μέν – αλλά πάντως δύναται να ερμηνευθεί με περισσότερους του ενός τρόπους και να σημαίνει περισσότερες της μιάς οδεύσεις. Σωστά. Αλλά κάτι τέτοιο φαίνεται ότι δεν είναι εντός των προθέσεων του Νομοθέτου διότι επανέρχεται με το κατωτέρω άρθρο (3) -ενώ θα ηδύνατο να το αποφύγει- και συγκεκριμενοποιεί εις το άρθρο (3) τα γραφέντα στο άρθρο (2) λέγοντας ότι: «(3) να υποστηρίξει σθεναρά την ολοκλήρωση των αγωγών Trans Adriatic and Eastern Mediterranean Pipelines και την εγκατάσταση τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο ως μέσο διαφοροποίησης των περιφερειακών ενεργειακών αναγκών μακράν της Ρωσικής Ομοσπονδίας»!

Γ. Η επικοινωνιακή στρατηγική του θέματος

Πάντως, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, απαντώντας σε ερώτηση του εγκρίτου έλληνος δημοσιογράφου κ. Ιγνατίου την 16η/01/2022, στις ΗΠΑ, τόνισε μεταξύ άλλων, ότι οι ΗΠΑ «παραμένουν προσηλωμένες στην ενεργειακή ασφάλεια και συνδεσιμότητα της Ανατολικής Μεσογείου […]» και ότι «Υποστηρίζουν έργα όπως η σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο προς την Κύπρο και την Ελλάδα, και την προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia για τη σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ευρώπης.».

Συμπέρασμα: Η ιδία η αμερικανική Διοίκησις, παρασπονδεί έναντι του νόμου του ιδίου του αμερικανικού Κράτους και εκείνοι οι οποίοι θα έπρεπε να ερωτηθούν πως θα αντιδράσουν σε αυτό, αλλά και να ασκήσουν πιέσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση θα έπρεπε να είναι οι Γερουσιαστές Μενέντεζ-Ρούμπιο! Ουδείς άλλος! Δεν χρειάζεται να διευκολύνομε την θέσιν του παρανομούντος δίδοντες εξηγήσεις και δικαιολογίες για να καλύψομε την παρανομία του. Ναι βεβαίως εξηγήσεις γεωστρατηγικής φύσεως υπάρχουν. Ισχυρές εξηγήσεις, όπως το γεγονός της αυξήσεως της τιμής του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με το τέρμιναλ φυσικού αερίου των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη για την εισαγωγή shale gas στην Βαλκανική κ.λ. 

Δεν θα έπρεπε λοιπόν η Ελληνίς δημοσιολογική «Ραχήλ [να] κλαί[ει] τα τέκνα αυτής». Θα έπρεπε απεναντιας η δημοσιολογούσα Αθήνα να τονίζει την σημασία τoυ ότι: 1) η τεχνικο-οικονομική μελέτη δεν ολοκληρώθηκε εξ αιτίας των τουρκικών εκνόμων παρενοχλήσεων του ευρωπαϊκού ερευνητικού Nautical Geo και πρίν την ολοκλήρωσίν της δεν δικαιούμεθα να εξάγομε συμπεράσματα 2) ότι ακόμη και εάν το αποτέλεσμα συγκλίνει στην εγκατάληψη του East Med είναι ταυτόσημη η στρατηγική σημασία των οδεύσεων των Euro Asia και Euro Africa interconnectors και 3) ότι η «παρασπονδία» αυτή των ΗΠΑ αποτελεί συνεπώς απλώς ένα άνευ αντικρίσματος «δωράκι» προς την Τουρκία για την παρούσα και μέλλουσα (;) αντιρωσική στάση της στην Ουκρανία, στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία ώστε να την εκθέτει και εις την Μόσχα. Να μην δίδει δηλαδή, στην Τουρκία το δικαίωμα να θριαμβολογεί και να δημιουργεί αρνητικές για την Ελλάδα εντυπώσεις στην διεθνή κοινότητα εξαίροντας τον δήθεν «σημαντικό στρατηγικό της ρόλο» για τις ΗΠΑ, πέραν του υφισταμένου πραγματικού. 

Τελικά πολιτικά ερωτήματα όμως τίθενται και είναι τα εξής: 1) Μήπως κάποιοι, για κάποιους (σοβαρούς πάντως) οικονομικούς, γεωπολιτικούς και, κυρίως εξ’ αυτών, εκπηγάζοντες… μικροπολιτικούς λόγους σπεύδουν να ενταφιάσουν τον εθνικώς και στρατηγικώς πολύτιμον East Med; 2) Mήπως, η φοβία τους να αντιμετωπίσουν τις έκνομες τουρκικές διεκδικήσεις εις το Αιγαίον και την Κύπρον τους οδηγεί εις την υιοθεσίαν της θέσεως της «πισόπλατης μαχαιριάς» πρίν ακόμη αυτή δοθεί και βεβαίως χωρίς καμμίαν ελληνο-κυπριακήν αντίδρασιν; 3) Γιατί, αλήθεια, δεν εξετάζουμε το ενδεχόμενον τα «κέντρα» που απέλυσαν το συγκεκριμένον «πετσετάκι» να μην αντέχουν εις το φώς της εθνικής αλλά και ηθικής διαδιαφωνίας τριών «συμμάχων» κρατών; 4) Γιατί δεν αξιολογούμε πρώτα το αποτέλεσμα της, εισέτι μη ολοκληρωθήσης, τεχνικο-οικονομικής μελέτης και κατόπιν να προχωρήσομε σοβαρά και νηφάλια σε επιλογές; 5) Γιατί δεν φροντίζομε πρωτίστως να προβούμε εις διπλωματικόν συντονισμόν Αθήνας-Λευκωσίας-Ισραήλ ώστε, μετά την κοστολόγησιν του έργου αλλά και την γεωστρατηγικήν του αξιολόγηση για τα τρία κράτη να λάβομε τις αποφάσεις μας; 6) Mήπως κάποιοι έχουν εκποιήσει ήδη το πληγέν τους «εθνικόν όχημα» και βολεύονται με το ξόρκι του «γρύλλου»; Μήπως η μερική οριοθέτησις Ελλάδος-Αιγύπτου αυτό επρομήνυε; 7) Mήπως οι περιορισμένες επήρειες στις «θαλάσσιες ζώνες» του Ιονίου κατεδείκνυον την ιδίαν κατεύθυνσιν εθνικών υποχωρήσεων; 8) Μήπως η Γιεραπετρίτειος ρήσις περί «κόκκινης γραμμής των 6νμ» αυτό εδήλωνε; 9) Mήπως η «ιωαννίδειος» θεωρία του ότι «η Κύπρος είναι τρίτο Κράτος» εκεί εστόχευε; 10) Mήπως ο «προβληματισμός» ενίων και διακομματικώς εντοπιζομένων υπουργών σχετικώς με την «μη δυνατότητα υποστηρίξεως πλήρους επηρείας του συμπλέγματος του Καστελορίζου σε σχέση με την τεραστίαν ακτογραμμήν της Τουρκίας» συνάδει με αυτήν την ηττοπαθώς βεβιασμένην στάσιν; Λέγω μήπως! 

*Δημοσιεύθηκε στην Δημοκρατία