Ο Έλληνας που δοκίμασε να φτιάξει υποβρύχιο το 1880 στο Φάληρο!

ΤΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ… ΠΟΥ ΘΑ ΠΑΙΡΝΑΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ, Ο ΝΑΥΑΡΧΟΣ  ΚΑΙ ΤΟ ΣΦΥΡΙ!

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Θα μπορούσε να είναι μια ωραία ιστορία.

Ένα παραμύθι, κάτι σαν αστικός μύθος, που πέρασε από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά…

Ωστόσο όλα όσα ακολουθούν συνέβησαν πραγματικά!

Βρισκόμαστε στο 1880.

Στον Πειραιά ζούσε  ένας εμπειρικός εφευρέτης, κατ΄ άλλους ναυπηγός, ο Εμμανουήλ Γρυπάρης.

Ισχυριζόταν ότι είχε κατασκευάσει ένα υποβρύχιο και σε λίγο καιρό θα έκανε την πρώτη του δοκιμή στην θάλασσα, ενώπιον του κοινού.

Τον Αύγουστο λοιπόν μέσα στο κατακαλόκαιρο, ήρθε η μεγάλη μέρα.

Η αναστάτωση ήταν μεγάλη και στην παραλία του Νέου Φαλήρου, έκτος του μεγάλου πλήθους, παρευρέθηκε ως εκπρόσωπος του Ναυτικού και ο σεβαστός ναύαρχος Στυλιανός Λυκουδης.

Ο λαός είχε βαπτίσει το υποβρύχιο του Γρυπάρη με το όνομά του και το αποκαλούσε «Γρυπάρα»! 

Η κίνηση του υποβρυχίου θα γινόταν χειροκίνητα με μια μανιβέλα. 

Δεν έχουν διασωθεί περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες παρά μόνο όσα οι εφημερίδες της εποχής κατέγραψαν. 

Ο Γρυπάρης είχε προβλέψει αντί έρματος (σαβούρας) την τοποθέτηση πετρών ενώ το θαλασσινό νερό της κατάδυσης εισερχόταν σε μια δεξαμενή που στη συνέχεια θα  άδειαζε με μια χειροκίνητη αντλία.

Η ΔΟΚΙΜΗ

Μέσα στο υποβρύχιο εισήλθαν ο Γρυπάρης και ο γιος του Αντώνης και όλοι στην ακτή αγωνιούσαν για την τύχη τους.

 Το σχέδιο προέβλεπε την κατάδυση της «Γρυπάρας» για μερικά μόνο μέτρα και την κίνηση του υποβρυχίου σε κατάδυση από το Νέο Φάληρο προς το Παλαιό.

 Είχε συμφωνηθεί η ανάδυση να γίνει μόλις θα χτυπούσαν μέσα από το υποβρύχιο με ένα σφυρί για να δώσουν το σύνθημα. 

Μόλις στην επιφάνεια της θάλασσας θα άκουγαν τον ήχο του σφυριού θα τους τραβούσαν πάνω με ένα σχοινί καθώς υπήρχε ο κίνδυνος πατέρας και γιος να πεθάνουν από ασφυξία όπως ήταν κλεισμένοι μέσα σε ένα σιδερένιο κουτί.

Πραγματικά οι Εμμανουήλ και Αντώνιος Γρυπάρης μπήκαν στο σκάφος τους και μια ατμοκίνητης λέμβος τους ρυμούλκησε στο μέρος όπου θα γινόταν η κατάδυση.

 Αφού και οι δύο χαιρέτησαν το πλήθος στην ακτή, κατέβηκαν στο εσωτερικό του σκάφους κλείνοντας πίσω τους ερμητικά το καπάκι της καταπακτής και το σκάφος άρχισε την καθοδική του πορεία.

 Δεν πέρασαν όμως ούτε μερικά λεπτά της ώρας όταν το «πλήρωμα» της «Γρυπάρας» άρχισε να χτυπά με το σφυρί το μεταλλικό κέλυφος του υποβρυχίου δίνοντας το σύνθημα για άμεση ανάδυση.

Όλη αυτή η ιστορία διασκέδασε το πλήθος που συγκεντρώθηκε την μέρα εκείνη μπροστά από την παραλία του Νέου Φαλήρου ενώ ο κόσμος δεν παρέλειψε να γιουχάρει τον Γρυπάρη για την αποτυχημένη του προσπάθεια.

 Οι εφημερίδες της εποχής κατέγραψαν την προσπάθεια του εφευρέτη και της απέδωσαν κωμικοτραγικά χαρακτηριστικά, μάλλον αδίκως.

«ΘΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ!»

Μάλιστα ο σατυρικός ποιητής της εποχής του  Γεώργιος Σουρής του αφιέρωσε ποίημα καθώς ζώντας στο Νέο Φάληρο, υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της απόπειρας του να καταδυθεί με το υποβρύχιό του.

Έγραψε ο Σουρής:

«Στο υποβρύχιο θα μπω

Του μάστορα Γρυπάρη

Στα κύματα να κολυμπώ

Της θάλασσας σαν ψάρι.

Κι αν δεν χαλάσει η μηχανή Στην Πόλη θε να αράξω

Και με υπόκωφη φωνή

Τους Τούρκους να τρομάξω

Βρε Τούρκοι, δώστε μας αυτό

Τα μέρη που ζητούμε…

Αφήστε πια τα χωρατά

Κι ελάτε να τα πιούμε

Αλλιώς με τούτο το γερό

Βαπόρι του Γρυπάρη

Κάνω το στόλο σας σωρό

 Εγώ το παλικάρι.»

Ο Γρυπάρης δεν προσπάθησε μόνο μια φορά να καταδυθεί, εκείνο τον Αύγουστο  του 1880, αλλά πολλές φορές τόσο στην ίδια παραλία του Νέου Φαλήρου όσο και εντός του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά. 

Ο εγγονός του κατέγραψε περισσότερες λεπτομέρειες από την δράση του παππού του όπως ότι κατάφερε να καταδυθεί σε βάθος 6 –  8 μέτρων και ότι προχώρησε εν καταδύσει με ταχύτητα δυόμιση μιλίων από το Νέο προς το Παλαιό Φάληρο. 

Οι δοκιμές του Γρυπάρη να καταδυθεί αποτέλεσαν αντικείμενο παρακολούθησης αντιπροσώπων ξένων δυνάμεων που την ίδια στιγμή που εμείς λοιδορούσαμε τον Γρυπάρη, οι ξένοι με κάθε σοβαρότητα κατέγραφαν τις προσπάθειές του και παρατηρούσαν τις διάφορες λύσεις που είχε σχεδιάσει για το σκάφος του και πιθανόν να τις αντέγραψαν.

Τόσο η «Νέα Εφημερίς» όσο και η πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα» της 22ας Αυγούστου έγραψαν τα εξής:

«Τας δοκιμάς παρακολούθησε προχθές επί λέμβου ολίγον ανωτέρω απαρατήρητος και αντιπρόσωπος ξένης Δυνάμεως, όπως ευνόητον είναι πόσον πρέπει να ενδιαφέρεται δια τοιαύτας εφευρέσεις». Άλλωστε αν δεν υπήρχε σοβαρότητα δεν θα ασχολείτο και ο ναύαρχος Στυλιανός Λυκούδης.

Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ

Οι προσπάθειες του ανθρώπου είτε να κατακτήσει τον αέρα είτε τον βυθό υπήρξαν πολλές με περισσότερες τις αποτυχημένες. 

Σε πολλά μέρη του κόσμου εφευρέτες αφιέρωσαν ώρες, χρήματα και αψήφησαν τους κινδύνους για να πετύχουν μια πρωτιά στις κατακτήσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Πουθενά κανείς δεν διαπομπεύθηκαν για την προσπάθεια τους, παρά μόνο στην Ελλάδα!

Ο εγγονός του εφευρέτη Εμμανουήλ Γρυπάρης, που ήταν υπάλληλος της Τράπεζας της Ελλάδος, προσπάθησε αργότερα να αποκαταστήσει το όνομα του παππού του με άρθρα στις εφημερίδες, αλλά ματαίως.

 Η απόπειρα του Γρυπάρη να καταδυθεί είχε ταυτιστεί με τη σάτιρα και είχε αποκτήσει κωμικό χαρακτήρα.

 Ο Γρυπάρης είχε δαπανήσει όλη την περιουσία του στο υποβρύχιο, είχε αφιερώσει πολλά χρόνια από τη ζωή του έχοντας επιλύσει βασικά προβλήματα κατάδυσης, όπως η κίνηση του υποβρυχίου, η κατεύθυνσή του, η στεγανότητά του, με σκοπό να χαρίσει στην Ελλάδα την τιμή της πρωτοπορίας στα υποβρύχια σκάφη.

 Είχε απευθυνθεί και στο πολεμικό ναυτικό και σε άλλες κρατικές υπηρεσίες υποβάλλοντας προτάσεις για την τοποθέτηση μηχανών και άλλων συσκευών που θα βελτίωναν την κατασκευή του χωρίς όμως να λάβει απάντηση. 

Και αν στις σελίδες της δικής μας ιστορίας το όνομα του Γρυπάρη ταυτίστηκε με τη σάτιρα του Σουρή, θα πρέπει να αναφερθεί ότι στις σελίδες του αγγλικού ναυαρχείου η έκθεση για την κατασκευή του υποβρυχίου του καταλαμβάνει σημαντικό μέρος!

Για την ιστορία, έξι χρόνια αργότερα –το 1886-,ηρθε στην Ελλάδα το σουηδικό υποβρύχιο   NORDENFELT, που μετά από δοκιμές στο Πολεμικό Ναυτικό απορρίφθηκε και δεν εντάχθηκε στην δύναμη του Στόλου.

Πληροφορίες

Pireorama

Στέφανος Μίλεσης

Γ.-Ν.Λαθουράς