East Med: Μια προτεινόμενη χάραξη που θα ισχυροποιούσε Ελλάδα και Κύπρο
Γράφει ο
Κωνσταντίνος Γιανναδάκης
Μέλος του ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ
Η συζήτηση που γίνεται τελευταία περί αλλαγής της χάραξης της πορείας του αγωγού East Med προς την Ελλάδα, αφήνοντας εκτός την Κύπρο θεωρώ ότι μας αποπροσανατολίζει από τον κύριο στόχο του συγκεκριμένου αγωγού, ο οποίος είναι διττός. Πρώτον να μεταφέρει στην Ευρώπη τα ενεργειακά αποθέματα της ανατολικής μεσογείου, μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση της από την Ρωσία και δεύτερον να αφήσει εκτός την Τουρκία ώστε η τελευταία να μην καταστεί ο ενεργειακός κλειδοκράτορας της Ευρώπης.
Τούτων δωθέντων ποια είναι τα δεδομένα που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν στην χάραξη του αγωγού; Πρώτον να συμμετέχουν όλες οι χώρες του East Med Gas Forum και δεύτερον να μην μπορεί να επηρεαστεί ο αγωγός από την Τουρκία. Επίσης πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι ο υποθαλάσσιος αγωγός είναι περίπου 50% ακριβότερος του χερσαίου.
Υφιστάμενη χάραξη:
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΟΥ
Μήκος: 1.872 χλμ., εκ των οποίων 1.335 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. περίπου χερσαίο.
Αρχική Δυναμικότητα: 10 ΔΚΜ φ.α. ετησίως.
Επέκταση Δυναμικότητας: έως 20 ΔΚΜ φ.α. ετησίως.
Προϋπολογισμός (για την αρχική δυναμικότητα): €5,2 δισ.
165χλμ, περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Κύπρο.
732χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο έως την Κρήτη.
421χλμ. περίπου Υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο.
292 χλμ περίπου για τη διάσχιση της Πελοπόννησου μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου.
17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου.
245 χλμ για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.
Στο Φλωροβούνι προβλέπεται η διασύνδεσή του με τον υποθαλάσσιο αγωγού φ.α. Ελλάδας-Ιταλίας Ποσειδών, μήκους 210 χλμ περίπου. Συνολικό κόστος μέχρι την Ιταλία $ 6 δις.
https://www.offsite.com.cy/eidiseis/topika/ola-osa-prepei-na-xerete-gia-ton-agogo-eastmed
Ας δούμε τώρα την προτεινόμενη χάραξη και τα πλεονεκτήματά της: Ο αγωγός προτείνεται να ξεκινάει από το Βασιλικό της Κύπρου και να καταλήγει στο Φλωροβούνι Θεσπρωτίας
165 χλμ, περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο μέχρι την Λεκάνη της Λεβαντίνης.
250 χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Αίγυπτο.
700 χλμ περίπου χερσαίου αγωγού από την ανατολική Αίγυπτο μέχρι τα σύνορα Αιγύπτου – Λιβύης.
390 χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από τα σύνορα Αιγύπτου – Λιβύης μέχρι τον Αθερινόλακο της ανατολικής Κρήτης, μέσα από την οριοθετημένη Ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ.
280 χλμ περίπου χερσαίου αγωγού από την ανατολική μέχρι την δυτική Κρήτη
100 χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την δυτική Κρήτη μέχρι τον κάβο Μαλέα στην Πελοπόννησο.
292 χλμ περίπου χερσαίου αγωγού για τη διάσχιση της Πελοπόννησου μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου.
17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου.
245 χλμ περίπου χερσαίου αγωγού για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.
Μήκος: 2439 χλμ., εκ των οποίων 922 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 1517 χλμ. περίπου χερσαίο. (Κόστος 922 Χ 150% + 1517 Χ 100% = 2900), αντίστοιχα η υφιστάμενη χάραξη: 1355 Χ 150% + 537 Χ 100% = 2569,5.
Η διαφορά σε κόστος είναι μία μικρή επιβάρυνση όμως τα πλεονεκτήματα είναι τεράστια. Πρώτον ενώνονται όλες οι χώρες του East Med Gas Forum, είτε άμεσα είτε με υφιστάμενους αγωγούς. Η Λιβύη π.χ. μπορεί να συμμετάσχει στο East Med Gas Forum διοχετεύοντας μέρος της παραγωγής της στον αγωγό. Ο Λίβανος, η Παλαιστίνη και η Ιορδανία επίσης. Το γεγονός αυτό θα μειώσει την επιρροή της Τουρκίας στις χώρες αυτές και θα καταστήσει τον αγωγό βιώσιμο. Η χωρητικότητά του εξ’ αρχής θα μπορούσε να είναι τριπλάσια (30 ΔΚΜ φ.α. ετησίως). Μέσω αυτού του αγωγού θα μπορούν να διοχετεύσουν την παραγωγή τους, με τις κατάλληλες διασυνδέσεις, όλα τα κοιτάσματα που είτε έχουν ανακαλυφθεί είτε θα ανακαλυφθούν στις ΑΟΖ της Κύπρου, του Λιβάνου, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, της Λιβύης και της Ελλάδος. Ο αγωγός αυτός θα μπορούσε να είναι αμφίδρομης ροής ώστε να μπορεί να προμηθεύσει με φυσικό αέριο απευθείας τις αγορές της Ευρώπης, αλλά και τις μονάδες υγροποίησης, είτε τις υφιστάμενες της Αιγύπτου, είτε μελλοντικές (π.χ. Βασιλικό Κύπρου και Αθερινόλακος Κρήτης). Επίσης θα μπορούσε να φτιαχτεί εξ’ αρχής με τα κατάλληλα υλικά ώστε να μπορεί να μεταφέρει και πράσινο υδρογόνο (αυτό που έχει παραχθεί εξ’ ολοκλήρου από ΑΠΕ). Η παράμετρος αυτή αφενός θα έδινε τη δυνατότητα μεγαλύτερης χρηματοδότησης από την ΕΕ, δεδομένου ότι ο στόχος είναι μέχρι το 2050 το σύνολο της ενέργειας που χρειάζεται η ΕΕ να παράγεται από ΑΠΕ. Αφετέρου θα έδινε την δυνατότητα μεγάλων επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά και υπεράκτια αιολικά πάρκα, είτε στην βόρεια Αφρική, είτε στην Κύπρο, την Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και στις συμμετέχουσες χώρες της Μέσης Ανατολής. Τα πάρκα αυτά θα διοχέτευαν την ηλεκτρική ενέργεια μέσω του EuroAsia Interconnector, αλλά και του EuroAfrica Interconnector και η περίσσεια ηλεκτρικήε ενέργειας θα μπορούσε να διοχετευτεί στην παραγωγή, μέσω της ηλεκτρόλυσης, πράσινου υδρογόνου το οποίο θα διοχετεύονταν μαζί με το φυσικό αέριο στον αγωγό East Med.
Αυτός είναι ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός, ο οποίος είναι συμφέρων για όλες τις συμμετέχουσες χώρες, δημιουργεί θέσεις εργασίας, μειώνοντας την ανάγκη για μετανάστευση και επίσης μειώνει την επιρροή των φανατικών ισλαμιστών στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Όσο μειώνεται η φτώχεια και όσο ισχυροποιούνται τα κοσμικά καθεστώτα σε αυτές τις χώρες τόσο μειώνεται η επιρροή των αδελφών μουσουλμάνων. Επίσης μειώνεται η επιρροή της Τουρκίας και δημιουργείται ένας ισχυρός συνασπισμός χωρών απεναντί της, διαλύοντας τα οθωμανικά όνειρά της.
Όσον αφορά το θέμα της ΑΟΖ, η διαφορετική χάραξη του αγωγού East Med δεν μειώνει την διαπραγματευτική μας ισχύ, και της Ελλάδος και της Κύπρου. Αντιθέτως την ισχυροποιεί. Έχοντας στρατηγικό μας εταίρο την Αίγυπτο, η τελευταία δεν θα προχωρήσει σε συμφωνία με την Τουρκία εις βάρος των δικών μας συμφερόντων. Ούτως ή άλλως με την Κύπρο έχει οριοθετήσει ΑΟΖ και με την Ελλάδα έχει οριοθετήσει μερικώς. Τι μένει; Το κομμάτι ανατολικά του 28ου μεσημβρινού μέχρι την οριοθετημένη ΑΟΖ Κύπρου – Αιγύπτου. Έχοντας προχωρήσει η Ελλάδα με την Αίγυπτο σε μερική οριοθέτηση με μειωμένη επίρρεια των νησιών και δίνοντας στην Αίγυπτο περίπου το 55% έχει δημιουργήσει ένα δεδικασμένο το οποίο θα εφαρμοστεί και στην υπόλοιπη οριοθέτηση. Προσοχή όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι η Αίγυπτος δίνει στην Τουρκία την ΑΟΖ της Ρόδου και του συμπλέγματος της Μεγίστης. Αυτό σημαίνει ότι λόγω της εγγύτητας των νησιών στις τουρκικές ακτές η γραμμή οριοθέτησης θα είναι η μέση γραμμή Αιγύπτου – Τουρκίας σίγουρα στην Μεγίστη και με κάποιες διαφορές στα ανατολικά της Ρόδου. Αυτό εννοούσε η Αίγυπτος όταν έλεγε ότι δίνει 0% επίρρεια στο Καστελόριζο. Δεν σημαίνει ότι του εξαφάνιζε την ΑΟΖ και του έδινε μόνο χωρικά ύδατα. Σημαίνει ότι η οριοθέτηση θα γίνει με βάση την μέση γραμμή Αιγύπτου – Τουρκίας. Σίγουρα η προβολή της ελληνικής ΑΟΖ νοτίως του συμπλέγματος της Μεγίστης είναι αυτή που ακουμπάει τα ανατολικά όρια της Αιγυπτιακής ΑΟΖ και τα δυτικά όρια της κυπριακής ΑΟΖ. Όμως πόσο είναι το πλάτος αυτής της προβολής είναι θέμα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης ή θέμα διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδος, Τουρκίας, Αιγύπτου και Κύπρου. Δεδικασμένο υπάρχει και είναι το ακόλουθο:
Όσον αφορά την περίπτωση των ανατολικών ακτών της Ρόδου, εννοείται ότι η προβολή τους ακουμπάει την αιγυπτιακή ΑΟΖ, ίσως μετακινώντας λίγο νοτιότερα την μέση γραμμή Αιγύπτου – Τουρκίας στα πρώτα μίλια. Σε κάθε περίπτωση, αν το θέμα πάει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, μπορεί μεταξύ της ΑΟΖ της Ρόδου και της ΑΟΖ της Μεγίστης για κάποια μίλια να ακουμπάνε οι ΑΟΖ Αιγύπτου και Τουρκίας, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας προκαλεί κανένα φόβο. Δεν σημαίνει ότι αποκόπτεται η Ελλάδα από την Κύπρο. Θα ακουμπάνε μέσω της ΑΟΖ του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης. Και εδώ φαίνεται πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του αγωγού East Med. Θα δημιουργήσει ένα μπλοκ χωρών με έναν ενιαίο γεωστρατηγικό χώρο που θα βάζει φραγμό στην Τουρκία και θα της κλείνει την πόρτα στην μεσόγειο και στα στενά του Σουέζ, αποστερώντας της τον ζωτικό χώρο που ονειρεύεται για να γίνει κυριαρχη ναυτική δύναμη της ανατολικής μεσογείου καθιστώντας την τουρκική λίμνη.
