Η επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα και το νήμα των παραδοσιακών φιλικών ελληνορωσικών σχέσεων
Γράφει ο
Κυριάκος Ροδουσάκης
Πρέσβυς ε.τ.
Τεως Πρέσβυς τής Ελλάδας στην Μόσχα
Μέ τήν ευκαιρία τής επίσημης επίσκεψης τού Υπουργού Εξωτερικών τής
Ρωσικής Ομοσπονδίας κ. Σεργκέι Λαβρόφ στήν Αθήνα. πιστεύεται καί
ελπίζεται ότι μπορεί νά επανασυνδεθεί τό νήμα τών παραδοσιακών φιλικών
καί ειλικρινών σχέσεων Ελλάδας – Ρωσίας , ύστερα από τήν τελευταία
αμοιβαίως επιζήμια καί ανώφελη στασιμότητα.
Η ανάγκη επανασύνδεσης είναι φανερή ειδικότερα μάλιστα στίς μέρες μας. κατά τίς οποίες
εκτυλίσσονται ή διεκτραγωδούνται πλείστα γνωστά όσα, τόσο στό στενότερο
γειτονικό ελληνικό χώρο, όσο καί στό περιφερειακό περίγυρο.
Η Ρωσία ασφαλώς διαθέτει έγκυρη γνώση και γνώμη, καθώς καί πολύτιμη γιά τήν
Ελλάδα πληροφόρηση σχετικά μέ όλα τά διαδραματιζόμενα στήν Περιοχή
π.χ. στην γειτονική Λιβύη, τήν Συρία, ή στόν φλεγόμενο θύλακα τού
Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Ρωσία είναι ασφαλώς εταίρος τής Αγκυρας, συνεργαζόμενη, έστω μέ εγγενείς δυσκολίες, μέ την Τουρκία σέ διάφορα πεδία, φροντίζοντας πάντως νά υπογραμμίζει ότι δεν απεμπολεί βασικές θέσεις της, άμεσα συνδεόμενες με τά εθνικά δίκαια και διεθνή κεκτημένα Ελλάδας καί Κύπρου.
Η αυτοπρόσωπη π.χ. από πλευράς τού κ Σεργκέι Λαβρόφ, επανεπιβεβαίωση τής παραδοσιακής ρωσικής θέσης υπέρ τής πάγιας ρωσικής στήριξης τών ψηφισμάτων τού ΟΗΕ γιά τό Κυπριακό κατά τήν τελευταία επίσκεψη τού Ρώσου Υπουργού Εξωτερικών στήν Λευκωσία, αποτελεί ένα απτό παράδειγμα .Ας σημειωθεί μέ τήν ευκαιρία, ότι τά
ψηφίσματα τού ΟΗΕ γιά τό Κυπριακό έχουν διασωθεί, ύστερα από αποκλειστική ρωσική παρέμβαση σέ κρίσιμες στιγμές, όταν ορισμένες φορές , *είχαν ξανατεθεί πάνω στό τραπέζι από τήν αρχή* όλα τά θέματα τού Κυπριακού. Η πρόσφατη επίσημη επίσης κατηγορηματική ρωσική διακήρυξη γιά τήν, χωρίς όρους, θέση υπέρ τού κυριαρχικού δικαιώματος επέκτασης τών χωρικών υδάτων μέχρι τά 12 ν, μίλια, σύμφωνα μέ τό Διεθνές Δίκαιο, αποτελεί άλλο ένα δείγμα τής παγιότητας καί σταθερότητας τών ρωσικών θέσεων, ανεξάρτητα από τήν εκάστοτε συγκυρία καί παρά τήν εύλογη ευαισθησία τής Ρωσίας για τό συγκεκριμένο θέμα:
Τήν απρόσκοπτη δηλαδή ναυσιπλοία, κατά μήκος τής γραμμής, Μαύρη
Θάλασσα, Στενά, Αιγαίο, Ανατ. Μεσόγειος κ.ο.κ. Ας σημειωθεί πάντως ότι και η Ελλάδα, και τούτο έχει δηλωθεί επίσημα επανειλημμένα, κατά τους σχεδιασμούς και τις διαπραγματεύσεις της με την Τουρκία λαμβάνει πάντα υπόψη της και την Ρωσική ευαισθησία για απρόσκοπτη ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο.
Μέ τήν αναβάθμιση τών σχέσεων καί τήν αποκατάσταση τής αμοιβαίας
εμπιστοσύνης καί επαφών, η Αθήνα θά μπορέσει νά ενημερώσει σέ όλη τήν
έκταση καί νά καταστήσει κοινωνό καί τήν Μόσχα (ως Πρωτεύουσα
παραδοσιακής φιλικής Χώρας, Μόνιμου Μέλος τού Συμβουλίου Ασφαλείας
καί μέρους τής ίδιας Γεωγραφικής Περιοχής) όλων τών σοβαρών και έντονων ελληνικών ανησυχιών καί προβληματισμών, σχετικά μέ τήν τουρκική προκλητικότητα
στό Αιγαίο καί στήν Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως δέ, σχετικά μέ τό
γιγαντιαίο καί επιδεικτικό Εξοπλιστικό Πρόγραμμα τής Τουρκίας, θέμα
όχι τού απώτερου Μέλλοντος, πού θά πρέπει νά απασχολεί τό σύνολο
τουλάχιστον τής Γειτονικής Περιοχής καί όχι μόνο τήν Ελλάδα
ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ
Η ελληνική πλευρά δείχνει ότι επιθυμεί τήν επανεκκίνηση τών διμερών
Ελληνο-Ρωσικών σχέσεων, μέ όλη την παλαιότερη γνώριμη δυναμική τους,
σέ όλους τούς τομείς, πτυχές και εκφάνσεις. τους: Πολιτική, οικονομική,
πολιτιστική, θρησκευτική. Αμέσως μετά την νέα μετασοβιετική εποχή
(1989) οι Ελληνικές Κυβερνήσεις (κυρίως Κ. Μητσοτάκη, Ανδ.
Παπανδρέου, Κ. Σημίτη, Κ. Καραμανλή ) ανέπτυξαν δυναμική και
δημιουργική σχέση με την Μόσχα και καλλιέργησαν αμοιβαία επωφελείς
σχέσεις σέ τομείς όπως η ενέργεια, το εμπόριο, ο τουρισμός, οι
πολιτιστικές ανταλλαγές και προώθηση τής συνεργασίας μεταξύ ΕΕ αλλά
ακόμη και ΝΑΤΟ με την Ρωσία. Ηδη από το 1995 ο τότε Υπουργός
Εξωτερικών και μετέπειτα Πρόεδρος τής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας
είχε συναντήσεις στην Αθήνα και την Μόσχα για θέματα συνεργασίας με το
ΝΑΤΟ.μέ τον Ρώσο ομόλογό του Αντρέι Κόζυρεφ.
Για συνεργασία με το ΝΑΤΟ είχαν οργανώσει ημερίδα στην Αθήνα οι αρμόδιες Διευθύνσεις τών Υπουργείων Εξωτερικών Ελλάδας και Ρωσίας τον Απρίλιο τού 2007. Ορόσημο
βέβαια απετέλεσε η υπογραφή τής *Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης και
Συνεργασίας μεταξύ τών Ευρωπαικών Κοινοτήτων καί των Κρατών Μελών τους
αφενός, και τής Ρωσικής Ομοσπονδίας αφετέρου,* στην Κέρκυρα στις 24
Ιουνίου 1994, παρουσία τού Προέδρου τής Ρωσικής Ομοσπονδίας Μπόρις
Γιέλτσιν, τού Πρωθυπουργού τής Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου και
αξιωματούχων τής Ευρωπαικής Κοινότητας. Η Συμφωνία ήταν επίτευγμα τής
Ελληνικής Προεδρίας, τού α εξαμήνου 1994, με βασικό αρχιτέκτονα τόν
τότε αρμόδιο Υφυπουργό Θεόδωρο Πάγκαλο και τούς συνεργάτες του, μέ
πρώτο τον πρόωρα αδικοχαμένο Γιάννο Κρανιδιώτη .Η Συμφωνία αυτή
συνεχίζει να αποτελεί καί σήμερα την βάση των σχέσεων ΕΕ-Ρωσικής
Ομοσπονδίας.
Στις μέρες μας και μακριά από το πνεύμα ευφορίας εκείνης τής
περιόδου, δεσπόζουν δυστυχώς τά σημαντικά εμπόδια και επιζήμια
αποτελέσματα και για τίς δυό πλευρές, πού έχουν επιφέρει οι κυρώσεις
τής ΕΕ εις βάρος τής Ρωσίας, κυρίως στόν τομέα τών εμπορικών
ανταλλαγών,τού Τουρισμού καί τής Ενέργειας. Οι κυρώσεις έχουν
στερήσει την χώρα μας και από τήν παρουσία καλών και δοκιμασμένων
φίλων τής Ελλάδας,όπως η πρώην Πρέσβυς τής Ρωσικής Ομοσπονδίας στήν
Ελλάδα Κυρία Βαλεντίνα Ματβιγένκο και ο πρώην Πρέσβυς τής Ρωσίας στην
Κύπρο, κ. Γκιόργκι Μουράτοφ . Δέν θά πρέπει να μας διαφεύγει βέβαια καί η παράλειψη ή η αδυναμία ελληνικής αντίδρασης στο πλαίσιο τής ΕΕ,ειδικότερα σέ περιπτώσεις όπως η μόλις προχθεσινή άμεση καί μέ συνοπτικές διαδικασίες επιβολή νέων κοινοτικών κυρώσεων, εις βάρος Ρώσων αξιωματούχων και τού Προέδρου τής Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, τήν ίδια στιγμή πού το αντίστοιχο ελληνικό καί κυπριακό αίτημα επιβολής κοινοτικών κυρώσεων κατά τής Τουρκίας, αντιμετώπιζε τίς γνωστές υπεκφυγές, στρεψοδικίες και αναβλητικότητα από τούς άλλους Εταίρους και τήν Προεδρία.Ανεξάρτητα από την αδυναμία της Ελληνικής πλευράς αξιοσημείωτη είναι και η αντίληψη της ΕΕ, και ιδιαίτερα της σημερινής Προεδρίας η οποία «βλέπει» πολιτικό πρόβλημα μόνο στο Μίνσκ και όχι και στην Άγκυρα, τις ίδιες ακριβώς μέρες, που τα άνθος των αξιωματικών της Τουρκικής πολεμικής αεροπορίας όδευε προς τις Τουρκικές φυλακές.
ΝΕΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Είναι προφανές ότι τόσο η Ελλάδα, όσο και οι άλλες χώρες ζούν κάτω
από το νέφος ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, ο οποίος υποτίθεται ότι θα
εξέλιπε οριστικά το 1989, αλλά αναβίωσε και πάλι με αποκορύφωμα την
Ουκρανική Κρίση τού 2014. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί μέσα στις
συμπληγάδες τού νέου αυτού Ψυχρού Πολέμου. Θά ήταν ευχής έργον ασφαλώς
αν θά μπορούσε μαζί με άλλους εταίρους και φίλους να συμβάλει στην
εξάλειψη ή έστω στην εκτόνωσή του. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα πρέπει νά
αντλήσει διδάγματα από το ίδιο το ελληνικό παρελθόν. Το νέο Ελληνικό
Κράτος γεννήθηκε μέσα από τούς αγώνες των Ελλήνων αλλά και από τούς
ανταγωνισμούς των Μεγάλων τής Εποχής καί μέσα από μία διαχρονική
Ευρωπαική ανησυχία για το ενδεχόμενο ρωσικής καθόδου στην ζεστή
μεσογειακή θάλασσα. Οι Ελληνες ηγέτες καί Κυβερνήσεις τού νέου
Ελληνικού Κράτους τού19ου αιώνα, αντιμετώπισαν κατά βάση με επιτυχία,
αλλά καί μέ απογοητεύσεις, όπως στον Κριμαικό Πόλεμο, τούς
ανταγωνισμούς αυτούς. Μέχρι ενωτική Οικουμενική Κυβέρνηση, τήν
επονομαζόμενη Κυβέρνηση τών 5 Πρωθυπουργών σχημάτισαν (1877) υπό τόν
γηραιό ήρωα Κωνσταντίνο Κανάρη πρίν από το Συνέδριο τού
Βερολίνου(1878) για νά αντιμετωπίσουν τίς συνέπειες τού Ρωσοτουρκικού
Πολέμου(1877) και την* Μεγάλη Βουλγαρία* τής Συνθήκης τού Αγίου
Στεφάνου(1878). Με την συνδρομή της Αγγλίας επέτυχαν την προσάρτηση Θεσσαλίας και Επτανήσων.
Αλλά καί μετά την τελευταία Μεταπολίτευση, τόσο ο Κωνσταντίνος
Καραμανλής με τόν Γεώργιο Ράλλη όσο καί ο Ανδρέας Παπανδρέου
προχώρησαν σέ φιλικές καί παραγωγικές σχέσεις με την Μόσχα μέσα στο
αποκορύφωμα τού Ψυχρού Πολέμου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου μάλιστα, με την
΄Πρωτοβουλία των Εξη, την αιρετική του στάση στα πλαίσια τής
Συμμαχίας, την ανάπτυξη σχέσεων καί με άλλα κράτη τού Ανατολικού
στρατοπέδου, ευνόητο ότι είχε προσεγγίσει στενότερα με την Ρωσία.. Το 1979 υπογράφηκε στην Μόσχα η συμφωνία προθέσεως προμηθείας Ρωσικού αερίου από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και ανανεώθηκε το 1985 από τον Ανδρέα Παπανδρέου πάλι στην Μόσχα.
Την ψυχροπολεμική εκείνη περίοδο, σημαντική γέφυρα μεταξύ
των δύο λαών, αποτέλεσε με την δράση του καί τίς πυκνές ανταλλαγές,
καί ο υψηλού κύρους Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος, τίς γραμμές τού
οποίου πλαισίωναν σοβαροί εκπρόσωποι τής Ελληνικής Διανόησης, τής
Εκκλησίας καί των Επιχειρήσεων.
ΘΕΤΙΚΑ ΡΩΣΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ
Παρά τό αποθαρρυντικό αυτό σημερινό ευρωπαικό περιβάλλον,τήν ίδια
αμοιβαία επιθυμία γιά μια νέα αρχή στίς ελληνο-ρωσικές σχέσεις έχει
σηματοδοτήσει καί η Ρωσική πλευρά. Ηδη κατά τήν επίδοση τών
διαπιστευτηρίων τής νέας Πρέσβεως τής Ελλάδας, Κατερίνας Νασίκα στήν
Μόσχα τόν Δεκέμβριο 2019, ο Πρόεδρος Πούτιν επεφύλαξε εξαιρετικά
φιλική υποδοχή στήν νέα Πρέσβυ καί τήν Χώρα μας, υπογραμμίζοντας τήν
ανάγκη ενισχύσεως καί διευρύνσεως των διμερών ελληνο-ρωσικών
σχέσεων. Τό επίσημο ρωσικό μήνυμα επίσης ύστερα από τόν θάνατο τού
ήρωα αγωνιστή Μανώλη Γλέζου, υπερέβαινε τήν σημασία καί συμβολισμό
ενός συνηθισμένου συλλυπητηρίου μηνύματος .
Η μόλις προχθεσινή επίσκεψη ακόμη τού Ρώσου Πρωθυπουργού κ. Μιχαήλ Μισούστιν στο Αγιον Ορος υπογραμμίζει και συμβολίζει την διαχρονική ευλάβεια και αφοσίωση με
την οποία περιβάλλει το Αγιώνυμο Όρος, η παλλόμενη ορθόδοξη
ρωσική ψυχή. Αξιοπαρατήρητος καί όχι τυχαίος είναι καί ο προχθεσινός
ελλιμενισμός τού ρωσικού ανθυποβρυχιακού *ADMIRAL KULAKOV*στον
Πειραιά, όπως καί επίκαιρη αλλά καί αιχμηρή υπόμνηση τού Μηνύματος
τού Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών για τήν καταβύθιση τού
Τουρκοαιγυπτιακού Στόλου στο Ναυαρίνο από τίς 3 Δυνάμεις. με την
ευκαιρία τής Επετείου τής ομώνυμης Ναυμαχίας.(20 Οκτωβρίου 1827)
ΠΡΟΤΑΣΗ Κ. ΛΑΒΡΟΦ ΓΙΑ ΚΟΙΝΟΥΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ 1821
Θερμή υπήρξε καί η υποδοχή τού Υπουργού Εξωτερικών κ. Ν. Δένδια από
τόν Ρώσο ομόλογό του κ. Σ. Λαβρόφ κατά τήν επίσκεψη τού κ.
Υπουργού Εξωτερικών στήν Ρωσική Πρωτεύουσα τόν Μάρτιο.Επίσκεψη πού
ανταποδίδεται τώρα από τόν κ.Λαβρόφ, ο οποίος πρότεινε ήδη στόν
κ.Δένδια, τήν οργάνωση κοινών ελληνορωσικών εορτασμών μέ τήν ευκαιρία
τής Πανηγυρικής Επετείου τής Επανάστασης 1821. Δέν θά μπορούσαμε
πραγματικά νά φανταστούμε εορτασμό τής Μεγάλης αυτής Ελληνικής
Επετείου , χωρίς την συμμετοχή τής φίλης αυτής Χώρας, πού κάτω από τό
*Ελληνικό Σχέδιο* τής Μεγάλης Αικατερίνης φιλοξένησε χιλιάδες Ελληνες
από τούς οποίους αναδείχτηκαν οι Φιλικοί, οι Πρίγκιπες αξιωματικοί,
αγωνιστές και Ιερολοχίτες, φωτισμένοι διδάσκαλοι τού Γένους, Ελληνες
διπλωμάτες στο Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών οι οποίοι αποκάλυψαν με τίς
εκθέσεις τους τά δεινά τού καταδυναστευόμενου Ελληνισμού αμέσως μετά
την Επανάσταση,και από τούς κόλπους τών οποίων προήλθε ο πρώτος
μαρτυρικός Κυβερνήτης τής Ελλάδας, Επίσης είναι η Χώρα προέλευσης τών
Μεγάλων πατριωτών Ευεργετών τού Εθνους ηπειρωτικής κυρίως καταγωγής.
Με πρωτοβουλία τού τότε (1995) Υπουργού Εξωτερικών και μετέπειτα
Προέδρου τής Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια βρέθηκαν και
αναστηλώθηκαν από την Ελληνική Πρεσβεία Μόσχας, οι τάφοι με τά ονόματα
τών Μεγάλων αυτών Ηπειρωτών, Ευεργετών τού Εθνους , στο παλαιό
Κεντρικό Νεκροταφείο τής Ρωσικής Πρωτεύουσας. Κάτω από την Ρωσική
σημαία άνθισαν ακόμη και πρόκοψαν στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα
οι νησιώτες Ελληνες ναυτικοί, ,οι κατοπινοί μπουρλοτιέρηδες τού
Αγώνα. Αλλά στην Ρωσία η Ελληνική Επανάσταση βρήκε και θερμούς
φιλέλληνες, μέσα από τον κύκλο των λεγόμενων Δεκεμβριστών και τον
ποιητικό κύκλο τού Πούσκιν πού ύμνησαν τον Αγώνα των Ελλήνων καί
εθρήνησαν για τίς θυσίες τους, , αλλά και για τον θάνατο τού ποιητικού
τους Ινδάλματος, τού λόρδου Βύρωνα, όπως μάς τά παραδίδει στην πολύτιμη συλλογή της με της θαυμάσιες μεταφράσεις από Έλληνες έγκριτους μεταφραστές
τών Ρώσων αυτών φιλελλήνων ποιητών, η εξαίρετη Κυρία τών Γραμμάτων Κυρία Σόνια Ιλίνσκαγια (Σόνιας Ιλισκαγια : « Η Ελληνική επανάσταση του 1821 στον καθρέφτη της Ρωσικής ποίησης» Εστία 2001).Ας μην λησμονούμε ακόμη, πώς
με το Πρωτόκολλο τής Αγίας Πετρούπολης (4 Απριλίου 1826) σημειώθηκε
καί η πρώτη απόπειρα αναγνώρισης τής Ελλάδας ως ανεξάρτητης οντότητας
(Μεσολάβηση Ρωσίας-Αγγλίας μεταξύ Επαναστατημένων Ελλήνων καί τής
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέ σκοπό τήν ίδρυση ανεξάρτητου Κράτους) για
νά αναγνωριστεί αργότερα οριστικά και ολοκληρωτικά η ανεξαρτησία της
με τά Πρωτόκολλα τού Λονδίνου τής 3ης Μαρτίου τού 1830. Αυτονόητο
είναι το ενδιαφέρον των πρακτικών αυτών τών διαβουλεύσεων καί τών
σχετικών διεργασιών και ανταγωνισμών τών Δυνάμεων πού θά πρέπει να
έρθουν στο φώς με την ευκαιρία τής Επετείου.Ανεκτίμητος είναι καί ο
σχετικός πλούτος των Ρωσικών Αρχείων πού θα πρέπει νά διερευνηθούν
επίσης μέ την ευκαιρία τής Επετείου, σχετικά μέ τό Πρωτόκολλο τής
Αγίας Πετρούπολης. τήν Ναυμαχία τού Ναυαρίνου τόν Ρωσοτουρκικό Πόλεμο
τού 1829, την «Συμφωνία της Αδριανούπολης 1829» και τίς άλλες διαβουλεύσεις πού οδήγησαν στην επισφράγιση της Ελληνικής Ανεξαρτησίας.
Εκτός όμως από την Ιστορία καί το παρελθόν, με την αναβίωση τών
Ελληνο-Ρωσικών σχέσεων, θα έρθουν πάλι σέ επαφή καί σέ κάθε είδους
ανταλλαγές οι δύο Ορθόδοξοι Λαοί, Ελληνικός καί Ρωσικός, με την
αυθόρμητη καί ανυπόκριτη φιλική τους διάθεση καί αλληλοεκτίμηση. Όπως
επίσης θα εμφανιστεί η πολυάριθμη καί ανθούσα σήμερα οικονομικά,
Ελληνική Κοινότητα τής Ρωσίας, στα ίχνη των παλαιών κοινοτήτων πρίν
την Επανάσταση, πού μπορεί να αποτελέσει άλλη μία στέρεα γέφυρα μεταξύ
τών δύο Κρατών. Αυτά ακριβώς,- παραδοσιακοί δεσμοί μεταξύ Ρωσικού και Ελληνικού λαού καθώς και ο δυναμικός σημερινός Ελληνισμός της Ρωσίας είναι δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα καί πολύτιμα κεφάλαια. πού εμπλουτίζουν πάντα την μακρόχρονη Ελληνο-Ρωσική Σχέση.
