Το χρέος και το μάθημα από την Κίνα

*Των Τόμας Φρίντμπεργκ και Ματιέ Σαμπράν 

Οι συντάκτες του άρθρου αναλύουν τις διαφορές μεταξύ Δύσης και Κίνας καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η Δύση διέπεται από την καρτεσιανή λογική, η οποία δεσμεύει τον οφειλέτη να πληρώσει, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, ενώ η Κίνα δίνει περισσότερη αξία στην υπόσχεση – λόγο, εξανθρωπίζοντας το χρέος και δείχνοντας περισσότερο ενδιαφέρον στο ποιον δάνεισαν και υπό ποιες συνθήκες .        

Οι θεμελιώδεις αυτές διαφορές, υποστηρίζει το άρθρο, είναι το αποτέλεσμα της Ιστορίας και του Πολιτισμού. Για πολλούς ιστορικούς στον χώρο της οικονομίας, η προέλευση του καπιταλισμού έγκειται στην έκρηξη του χρέους που συνόδεψε την ανακάλυψη της Αμερικής. Μετά την πρώτη αποστολή του Χριστόφορου Κολόμβου, έμποροι και Ευρωπαίοι τραπεζίτες χρηματοδοτούσαν μαζικά τους επόμενους εξερευνητές με έναν τρόπο που κατά πάσα πιθανότητα ήταν το πρώτο παράδειγμα εταιρικής σχέσης δημοσίου?ιδιωτικού τομέα στην Ιστορία. 

Και ίσως το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι εξερευνητές ήταν υπερχρεωμένοι να συνετέλεσε στο ότι επιδόθηκαν σε συστηματική βία και σκλαβιά απέναντι στους ιθαγενείς των τόπων που κατακτούσαν. Η δωρεάν εκμετάλλευση του ντόπιου εργατικού δυναμικού ήταν πράγματι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι αυτά τα χρέη θα αποπληρωθούν.

Οι Κινέζοι, επίσης, ακόμα και ογδόντα χρόνια νωρίτερα, μεταξύ 1405 και 1433, πραγματοποίησαν εξερευνήσεις προς τη Δύση. Χρηματοδοτούμενοι όμως από τα αυτοκρατορικά ταμεία, οι Κινέζοι εξερευνητές δεν χρεώθηκαν και ως εκ τούτου κατέφυγαν ελάχιστα στη βία προκειμένου να μονοπωλήσουν τους πόρους των νέων χωρών. 

Επιπλέον, η κινεζική κουλτούρα προτιμά το ζιγκ-ζαγκ από την ευθεία γραμμή, ευνοεί την παρούσα στιγμή θεωρώντας τον σχεδιασμό ένδειξη ακαμψίας και αδυναμίας. Υιοθετεί  ως δύναμη την ευελιξία και την προσαρμογή στις περιστάσεις, εξ’ ου και η τάση να μην εκτελεί ένα συμβόλαιο εάν έχουν αλλάξει οι συνθήκες. Οι διαφορές αυτές στη θεώρηση του ανθρώπου και του κόσμου αντανακλώνται πολύ συγκεκριμένα στη σχέση με το χρέος, υποστηρίζει το άρθρο.

Για τους Δυτικούς, το μη εξυπηρετούμενο χρέος γίνεται ένα λάθος: το συμβόλαιο δίνει κατά κάποιον τρόπο στον πιστωτή το δικαίωμα του εξαναγκασμού, βλέπε απαλλοτρίωσης, περιλαμβάνοντας και ένα ηθικό στοιχείο. Επομένως, η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους πραγματοποιείται συνήθως με τη μορφή ενός συσχετισμού δυνάμεων. Τέτοια ήταν η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ στο χειρισμό τους στην ελληνική κρίση, θέτοντας τη χώρα υπό κηδεμονία προκαλώντας σοβαρές συνέπειες στον κοινωνικό ιστό της χώρας, επισημαίνεται στο άρθρο. 

Μια κοινωνική λογική του χρέους

Αντίθετα, η κινεζική πρακτική ενσωματώνει τις επιχειρηματικές σχέσεις, κυρίως τα δάνεια, μέσα σε μία λογική δικτύου και σε μία συνθήκη αναγκαστικά μεταβαλλόμενη. Ως εκ τούτου, η άρνηση διαπραγμάτευσης δεν αποτελεί μόνο προσβολή, αλλά και άρνηση του κύκλου της φύσης ακόμα και της ουσίας του κόσμου. Αυτός είναι ο λόγος που το συμβόλαιο αξίζει λιγότερο από την υπόσχεση: το σημαντικό είναι να κρατάς την υπόσχεσή σου στον κύκλο σου, στην κοινότητά σου.

 Η κοινωνική αυτή λογική του χρέους σημαίνει ότι κάποιος αποδέχεται ότι το συμβόλαιο μπορεί να τροποποιηθεί εάν οι περιστάσεις αλλάξουν, πολύ πέρα από τις συνήθεις ρήτρες ανωτέρας βίας. Χωρίς βέβαια να παραιτηθεί από την κεντρική θέση του συμβολαίου, του οποίου οι όροι αποτελούν έναν βασικό παράγοντα επιτυχίας, είναι χρήσιμο να αντλήσουμε διδάγματα αυτής της αντίληψης, η οποία συνίσταται στο να ξαναθέσει αυτό το όργανο σε ένα ανθρώπινο πλαίσιο ευνοώντας την παράκαμψη και την συζήτηση. Εν ολίγοις, πολύ απλά να αποδειχθεί η προσαρμοστικότητα.

 Συγκεκριμένα, μία ρωγμή στα συμπεφωνημένα μπορεί να έχει πολλαπλές αιτίες οι οποίες ενδέχεται να μην έχουν καμία σχέση με μία επικείμενη κατάσταση πτώχευσης και αποτελεί συχνά μία ευκαιρία επαναδιαπραγμάτευσης των όρων του συμβολαίου. Αυτό φυσικά απαιτεί, όπως υποστηρίζει το άρθρο της Les Echos, μια υψηλή ποιότητα του εν  εξελίξει διαλόγου και συνεπώς, μία μεγαλύτερη εγγύτητα μεταξύ της διοίκησης της χρηματοδοτούμενης εταιρείας και του διαχειριστή του ταμείου. Αυτή η εγγύτητα κάνει δυνατή την ευελιξία και την ικανότητα προσαρμοστικότητας στις συνθήκες που χαρακτηρίζουν τα ιδιωτικά ταμεία σε σύγκριση με άλλες δραστηριότητες δανεισμού πιο διαμεσολαβητικές και μηχανικές και ως εκ τούτου, λιγότερο ανθρώπινες .

Ο ταοϊστής φιλόσοφος Guo Xiang είχε δηλώσει: « αυτό που είπαν οι σοφοί ανήκει στο παρελθόν και δεν είναι κατάλληλο στην παρούσα κατάσταση».

Πηγή: Les Echos -ΑΠΕ

* Ο  Mathieu Chabran είναι συν-ιδρυτής και συν-CIO της Tikehau Capital και ο Thomas Friedberger είναι CEO και συν-CIO Tikehau IM.