«Το προγεφύρωμα της Αλεξανδρούπολης»

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ουκρανία, αλλά και  τα τεκταινόμενα τα τελευταία χρόνια στην ευαίσθητη περιοχή της Θράκης ανασύρω στη μνήμη μου, ως  δευτεροετής Εύελπις, τον αείμνηστο καθηγητή  της στρατιωτικής γεωγραφίας  στη ΣΣΕ Αντιστράτηγο Κανακάρη, όταν μας δίδασκε τη στρατιωτική  γεωγραφία της Θράκης να αναφέρεται επιμόνως  στο “εγγύς” και “ευρύ” Προγεφύρωμα Αλεξανδρουπόλεως. 

Γράφει ο

Σπυρίδων Γ. Βαλλίδης

Αντιστράτηγος ε.α

Εντύπωση μας έκανε η συνεχής αναφορά του Στρατηγού – με προϋπηρεσία στο ΝΑΤΟ-  στο υπόψη θέμα, καθώς ως  νέοι Ευέλπιδες δεν αντιλαμβανόμασταν τότε  την στρατιωτική ενότητα του γεωγραφικού χώρου της Ελληνικής και Τουρκικής Θράκης (γνωστή και ως Ευρωπαϊκή Τουρκία), στο πλαίσιο της Νατοϊκής Αμυντικής Σχεδίασης. 

Η μόνιμη επωδός του αείμνηστου καθηγητή ήταν,  ότι για το ΝΑΤΟ, ουδόλως  υφίστατο το ενδεχόμενο διάσπασης της ΝΑ πτέρυγας του στην περιοχή της Θράκης λόγω ενός  Ελληνοτουρκικού πολέμου, καθώς η υπόψη περιοχή εξυπηρετούσε ζωτικά Νατοϊκά συμφέροντα σε περίπτωση σύρραξης μεταξύ των δύο τότε συνασπισμών, του  Συμφώνου της Βαρσοβίας και του ΝΑΤΟ.  

Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση, που ο αντίπαλος πετύχαινε τη διάρρηξη του μετώπου στην περιοχή της Θράκης,  διαχωρίζοντας έτσι και αποκόπτοντας   τις αμυντικές δυνάμεις των “συμμάχων”  Ελλάδας και Τουρκίας στην Περιοχή Επιχειρήσεων του Έβρου ποταμού έπρεπε, σύμφωνα με την  Νατοϊκή σχεδίαση,  να διατηρηθεί πάση θυσία υπό τα συμμαχικά όπλα μία ευρεία περιοχή πέριξ της Αλεξανδρούπολης, δίκην προγεφυρώματος, που θα επέτρεπε την δια θαλάσσης (μέσω του Αρχιπελάγους) μεταφορά και ακολούθως ανάπτυξη των Νατοϊκών ενισχύσεων, για την ανάληψη επιχειρήσεων επιθετικής επιστροφής και ανακατάληψης της Θράκης, με Αντικειμενικό Σκοπό την αποκατάσταση του διαρραγέντος Ελληνοτουρκικού μετώπου.

Στο παραπάνω πλαίσιο η είσοδος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ το 1952, πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με αυτήν της Τουρκίας.

Μετά την οικειοθελή έξοδο της Ελλάδας από το στρατιωτικό μέρος του ΝΑΤΟ, συνεπεία της Τουρκικής εισβολής,  η Ελλάδα μόλις έξι χρόνια αργότερα και 70 ημέρες πριν την είσοδο της στην τότε ΕΟΚ στις 19 Φεβ 1980, επανήλθε στους κόλπους της Συμμαχίας, κατόπιν  έντονων πιέσεων των ΗΠΑ, και παρόλη την αντίθεση της Τουρκίας, γιατί προφανώς δεν υπήρχε εναλλακτική για τη συνοχή της Συμμαχίας.

Το απαραίτητο επιχειρησιακό βάθος, για την από βορά απειλή, στην περιοχή επιχειρήσεων της Θράκης προσέδιδε μόνο ο χώρος του Ελληνικού Αρχιπελάγους, για τον οποίο χώρο το ΝΑΤΟ και ιδίως οι ΗΠΑ δεν θα είχαν αντίρρηση   να  δύναται να ασκηθεί ο έλεγχος και από την ανατολική μεριά του Αιγαίου, ιδιαίτερα στην περίπτωση που θα έπαυε η διατήρηση  υπό συμμαχικό έλεγχο του υπολοίπου χερσαίου τμήματος του Ελλαδικού χώρου (βλέπε Νατοϊκό Στρατηγείο Σμύρνης, το οποίο δεν συγκροτήθηκε ασφαλώς μόνο για τη διεύθυνση και τον έλεγχο επιχειρήσεων στα ρωσοτουρκικά σύνορα). 

Όλα τα παραπάνω συνέβαιναν μέχρι και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τη  διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Η σταδιακή ένταξη των πρώην κομμουνιστικών χωρών στο ΝΑΤΟ, μετακίνησαν το  κέντρο βάρους του επιχειρησιακού βάθους της αμυντικής διάταξης  βορειότερα στη Βαλκανική ενδοχώρα, και  το επιχειρησιακό βάρος του γεωγραφικού χώρου της Θράκης – Ελληνικού Αρχιπελάγους μετατοπίσθηκε από το μείζονα στρατιωτικό του ρόλο σε  γεωστρατηγική  σταθερά, και ενεργειακή οδό μείζονας σημασίας   για τη Συμμαχία και τις ΗΠΑ, οι οποίες   αναπτύσσουν στη χώρα μας με μεγάλη ένταση αμιγώς αμερικανικές χερσαίες και θαλάσσιες δυνάμεις   (Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Στεφανοβίκειο, Σούδα).  

Για το στρατηγικό ρόλο του παραπάνω χώρου, το νέο διευρυμένο ρόλο που παίζει στην ανάπτυξη και διαχείριση των ενεργειακών οδών ,  και την τουρκική εμμονή να αποκτήσει δικαιώματα ή κάποιας μορφής επικυριαρχία  επ’ αυτού (και όχι βέβαια για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του)  θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο.

 Σήμερα, βλέποντας  τις πράγματι εξαιρετικές προοπτικές συνεργασίας που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια,  μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ καταλήγω με τα εξής.

1. ΝΑΤΟ σαν να λέμε ΗΠΑ.

2. Το λιμάνι και η ευρεία περιοχή της Αλεξανδρούπολης για τους προαναφερόμενους λόγους αποτελούσε και αποτελεί αφενός ζωτική περιοχή για τις ΗΠΑ αφετέρου  την καθιστά  “Απαγορευμένη” Περιοχή  για τα ρωσικά συμφέροντα κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως των ενεργειακών.

3. Η τότε κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, ίσως από αφέλεια, ίσως από αισιοδοξία, κυρίως όμως λόγω της έλλειψης εδραιωμένης στρατηγικής αντίληψης εθνικής και διεθνούς ασφάλειας, για το θέμα   αποπειράθηκε την ενεργειακή προσέγγιση με τη Ρωσία στην παραπάνω “Απαγορευμένη” περιοχή  (βλέπε Μπουργκάζ – Αλεξανδρούπολη)  και  φυσικά απέτυχε, οδηγούμενη τελικά και στην κήρυξη πρόωρων εκλογών.

4. Όλες οι αναλύσεις,  που παραβλέπουν  το ρόλο της Τουρκίας στην αξιοποίηση από τις ΗΠΑ και τη Συμμαχία του παραπάνω ενιαίου χώρου, Θράκης – Ελληνικού Αρχιπελάγους, έστω και υπό τις σημερινές ασταθείς συνθήκες λόγω της επαμφοτερίζουσας στάσης της Τουρκίας απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είναι εξίσου αφελής με τη θεώρηση ότι, μέσω του λιμένος της Αλεξανδρούπολης αίρονται οι περιορισμοί της Συνθήκης του Μοντρέ. 

5. Η επίσκεψη του κ. Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, και ο θετικός αντίκτυπος στη διεθνή εικόνα της χώρας,  θα πρέπει να αξιολογηθούν περαιτέρω μακροπρόθεσμα, στο κατά πόσο δύνανται να επηρεάσουν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ, την αμερικανική στάση απέναντι στην Τουρκία – τουλάχιστον σε ότι αφορά στα Ελληνοτουρκικά – καθόσον υφίσταται παγιωμένη στην αμερικανική αντίληψη ότι, το γεωγραφικό δίπολο Ελλάδα -Τουρκία αποτελεί όχι μόνο τον ακρογωνιαίο λίθο της ΝΑ Πτέρυγας του ΝΑΤΟ, αλλά πλέον το σημαντικότερο παράγοντα ελέγχου των οικονομικών και ενεργειακών οδών, που διέρχονται μέσω της Αν. Μεσογείου- Ελληνικό Αρχιπέλαγος – Στενά . 

6.   Συνεπώς, οι πρόσφατες εξελίξεις για επικείμενη συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ, με αντικείμενο τη ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο (εφ. ΕΣΤΙΑ 29 Μάιου), παρά τη διαφαινόμενη θετικότητα για τη χώρα μας, δεν  θα πρέπει να εξετάζονται μεμονωμένα ως αποκλειστικά ελληνοαμερικανική υπόθεση, καθόσον στο Αιγαίο – Αν Μεσόγειο σημαντική έκταση καταλαμβάνει η Τουρκική ακτογραμμή, και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι  οι οδοί κάθε είδους έχουν ελάχιστη αξία όταν είναι αδιέξοδες. (Βλέπε και δόγμα Βικτωρίας Νούλαντ, ότι για την ενέργεια δεν υπάρχουν σύνορα).    

7. Η Ελλάδα θα υποχρεωθεί ίσως να συμβιβασθεί με την παραπάνω  αλήθεια και οι ΗΠΑ έχουν σαφώς τον τρόπο να το εξασφαλίσουν, όπως το έκαναν άλλωστε μέχρι τώρα. Για την ώρα οι συνθήκες μας ευνοούν και πρέπει να επιδιώξουμε κάθε δυνατό όφελος από την μοναδική στην ιστορία μας συνταύτιση με τον υπερατλαντικό σύμμαχο. 

Υ.Γ. 

1. Δεν συγκρίνεται η στρατιωτική ισχύς της Ρωσίας με αυτήν του ΝΑΤΟ, εξαιρουμένης της πυρηνικής ισχύος. Η επιδίωξη της Ρωσίας για αποφυγή στρατηγικής περικύκλωσης (περί αυτού πρόκειται άλλωστε μετά την επέκταση του ΝΑΤΟ στις πρώην   κομμουνιστικές χώρες) δεν πρέπει να θεωρηθεί παράλογη, και προφανώς η πίεση για επέκταση του ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα οδηγήσει στο στρατηγικό εναγκαλισμό της Ρωσίας με την Κίνα, και τη δημιουργία μιας ευρασιατικής συσπείρωσης, απέναντι στο Ατλαντικό Σύμφωνο. Η αναπόφευκτη επέκταση δε της  ως άνω συσπείρωσης στην ζώνη του Ειρηνικού , ο οποίος αποτελεί  το στρατηγικό και οικονομικό διακύβευμα της Κίνας, έχει ήδη οδηγήσει στη δημιουργία ενός  νέου στρατηγικού πόλου με τη σύμπραξη των ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας (AUKUS) προετοιμάζοντας  το νέο “Ψυχρό Παγκόσμιο Πόλεμο”.

2. Οι ΗΠΑ, ως ηγέτιδα χώρα της  Συμμαχίας κατά του Άξονα και ακολούθως και του ΝΑΤΟ, αποκόμισε φυσικά και τα κύρια οφέλη αρχικά μετά τη λήξη του ΒΠΠ, και ακολούθως  από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, και εκτιμώ ότι θα  αποκομίσει και τώρα στην περίπτωση που οδηγηθούμε στο νέο παγκόσμιο ψυχρό πόλεμο. Έχουν την προηγμένη τεχνολογία, την πυρηνική ισχύ και την αυτοπεποίθηση της πραγματικής υπερδύναμης σε πολιτιστικό και οικονομικό επίπεδο, ενώ διαθέτουν και ισχυρούς συμμάχους πλήρως ελεγχόμενους από αυτές (Ε.Ε, Ην. Βασίλειο, Γαλλία, Ιαπωνία , Καναδάς, Αυστραλία). Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας, όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε, θα αποτελέσει σίγουρα ξεχωριστό κομμάτι της νέας ισορροπίας δυνάμεων, πλην όμως θα απαιτηθεί μια δεκαετία για να αποτελέσει σημαντικά επιδρώντα παράγοντα.

3.         Η Βικτωρία Νούλαντ είναι υφ. Εξωτερικών  της κυβέρνησης Μπαίντεν και μια απλή παραπομπή στο βιογραφικό της αρκεί για να κατανοήσουμε το ρόλο και τη σπουδαιότητα των παρεμβάσεων της σε αυτό που λέμε αμερικανικός παράγοντας.