Ληστεία σε τρένο με πολιτικό χρώμα κοντά στο σημείο της τραγωδίας πριν από 99 χρόνια

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Με τρόπο τραγικό και αιτία εφιαλτική, ασχολούμαστε όλοι, με την… ανατομία του ελληνικού σιδηροδρόμου μετά την ανείπωτη συμφορά στα Τέμπη.

Πέρα από την τραγωδία στον θεσσαλικό κάμπο, υπάρχουν ειδήσεις από την ίδια περιοχή- περίπου άγνωστες η ξεχασμένες-, που αναδύονται στην μνήμη με αφορμή την σιδηροδρομική σύγκρουση, η οποία πάγωσε όλη την χώρα…

Η ΠΡΩΤΗ ΛΗΣΤΕΙΑ ΣΕ ΤΡΑΙΝΟ

Στις 10 Απριλίου του 1924 επρόκειτο να ξημερώσει μια διαφορετική ημέρα για τα δεδομένα της Ελλάδας.

Η πρώτη ληστεία τρένου στη χώρα έμελλε να ταράξει την ελληνική κοινή γνώμη, που έως τότε δεν είχε έρθει αντιμέτωπη με κάποιο παρόμοιο γεγονός.

Προφανώς, το αδίκημα της ληστείας ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο και συχνά διαπραττόμενο κατά την εποχή αυτή, ωστόσο, οι αμαξοστοιχίες δεν είχαν αποτελέσει ουδέποτε μέχρι τότε τον τόπο του εγκλήματος.

Πιο συγκεκριμένα, η δράση ληστών στον ελληνικό χώρο άρχισε να εκδηλώνεται κατά την Τουρκοκρατία, ενώ βοήθησε και στην Επανάσταση του 1821.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα συνεχίστηκε έντονα, ενώ την περίοδο του Μεσοπολέμου οι λήσταρχοι, όπως ονομάζονταν οι αρχηγοί μιας συμμορίας ληστών, είχαν αποκτήσει με τη δράση τους όχι μόνο κοινωνική αποδοχή, αλλά και κάποια πολιτική δύναμη.

Ξακουστοί στο είδος τους υπήρξαν κυρίως ο Φώτης Γιαγκούλας και ο Περικλής Παπαγεωργίου.

Οι λήσταρχοι είχαν τότε μετατρέψει σε ορμητήρια τα βουνά της κεντρικής και της βόρειας Ελλάδας, ωστόσο οι στενές σχέσεις πολλών ληστών με το κομματικό κατεστημένο της επαρχίας εξασφάλιζαν σε αρκετούς από αυτούς το προνόμιο της ατιμωρησίας.

Το χρονικό της ληστείας ξεκινά ήδη από το προηγούμενο βράδυ της 9ης Απριλίου, όταν, περίπου στις 8.30 , ομάδα δώδεκα ενόπλων ληστών καταλαμβάνει το σιδηροδρομικό σταθμό του Δοξαρά, που βρισκόταν μεταξύ της Λάρισας και του Δομοκού.

Στόχος των ληστών, όπως αποδείχθηκε, υπήρξε το τρένο που είχε ξεκινήσει από την Αθήνα στις 9.30 το βράδυ με κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη.

Οι ληστές φορούσαν μάσκες, περούκες και ψεύτικα γένια, ώστε να μην τους αναγνωρίσουν, και πολύ γρήγορα κατόρθωσαν να αιχμαλωτίσουν και να φιμώσουν το σταθμάρχη.

Στη συνέχεια κατέστρεψαν την τηλεγραφική μηχανή του σταθμού, ενώ, κατά τις 11 το βράδυ, τοποθέτησαν στις ράγες του τρένου ένα κόκκινο φως, για να διακόψουν τη συγκοινωνία.

Η ΕΠΙΘΕΣΗ

Ήταν μία μετά τα μεσάνυχτα όταν το πολυπόθητο δρομολόγιο από την Αθήνα πλησίαζε το σταθμό του Δοξαρά.

Οι ληστές είχαν σταθεί μπροστά από τις ράγες και κρατούσαν τουφέκια Mannlicher, αλλά και μαχαίρια.

Περίπου στη μία μετά τα μεσάνυχτα η αμαξοστοιχία Αθηνών-Θεσσαλονίκης, με ατμομηχανή την υπ’ αριθμ. 404 και με σύνθεση έξι βαγονιών, τα δύο βαγκόν λι, με περίπου 150 επιβάτες, από τους οποίους περίπου 50 δικαστικοί αντιπρόσωποι και 5-6 ξένοι, περνούσε από τη στάση Δοξαρά όπου δεν θα σταματούσε.

«Παραδόξως όμως βλέπω την αμαξοστοιχία να σταματά έπειτα από τον κόκκινο φανό ο οποίος εσηκώθηκε εμπρός της και να εισέρχεται εις την παρακαμπτήριο γραμμή», είχε διηγηθεί στον απεσταλμένο της εφημερίδας «Βραδυνή» ο προϊστάμενος αμαξοστοιχίας Μιχ. Νίτσος.

Μόλις το τρένο σταμάτησε, ανέβηκαν στο σταθμό και, υπό την απειλή των όπλων, ανάγκασαν τον οδηγό να κατέβει.

Άρχισαν να κλέβουν από τους επιβάτες χρήματα και κοσμήματα, ωστόσο εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως άφησαν ανέγγιχτα τα 2 εκατομμύρια δραχμές που μετέφερε ένας τραπεζικός υπάλληλος.

Οι επιβάτες τρομοκρατήθηκαν, έπεσαν στο δάπεδο, αλλά οι ληστές μπαίνοντας στα βαγόνια έσπευσαν να τους καθησυχάσουν.

Τα ρεπορτάζ των εφημερίδων έγραφαν με έμφαση ότι οι ληστές φώναζαν συνεχώς πως αναζητούσαν ένα πρόσωπο του οποίου η απαγωγή θα τους εξασφάλιζε αμνηστία.

Μάλιστα, στις 3.30 τα ξημερώματα, αφού πήραν κοσμήματα και χρήματα, χωρίς να ψάξουν όλους τους επιβάτες, έφυγαν φωνάζοντάς τους να ζητήσουν και αυτοί να τους δοθεί αμνηστία.

«Βαρεθήκαμε, μωρέ θεοζαγάρια, το κλαρί. Θέλουμε αμνηστία», φέρονται να φώναζαν.

Τελικά, κατάφεραν να αποσπάσουν το ποσό των 400.000 δραχμών συνολικά.

Αργότερα η ελληνική Κυβέρνηση θα αποζημίωνε τους επιβάτες για τα κλοπιμαία.

Ύστερα από κάποιο συνθηματικό πυροβολισμό από συνεργάτη τους που βρισκόταν στα βουνά, οι ληστές εγκατέλειψαν το τρένο.

ΣΤΟΧΟΣ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ

Έρευνες που άρχισαν μετά τη ληστεία απέδειξαν ότι αυτή ήταν κάθε άλλο παρά τυχαία.

Καταρχάς, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου στάθηκε τυχερός όταν, ευρισκόμενος στο Βόλο και με σκοπό να συνεχίσει προς τη Θεσσαλονίκη, καθυστέρησε και τελικά δε μετέβη στο σταθμό.

Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον τότε Υπουργό Δημοσίας Τάξης Θεόδωρο Πάγκαλο. Επιπλέον, ανάμεσα στους επιβάτες του συγκεκριμένου δρομολογίου υπήρξαν ο τότε Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας Δημήτριος Πάζης, ο διοικητής Μακεδονίας Ιωάννης Βαλαλάς, αλλά και αρκετοί δικαστές, που ταξίδευαν προς τη συμπρωτεύουσα ενόψει του δημοψηφίσματος που θα πραγματοποιούνταν τρεις μέρες αργότερα, στις 13 Απριλίου, με φλέγον ζήτημα τη συμφωνία για την κατάργηση της μοναρχίας. Μέσα σε αυτό, λοιπόν, το ιδιαίτερα τεταμένο πολιτικό κλίμα, δεν ήταν λίγοι αυτοί που υποστήριξαν ότι σκοπός των ληστών ήταν η απαγωγή του πρωθυπουργού Παπαναστασίου.

Αργότερα, μάλιστα, γνωστοποιήθηκε ότι οι ληστές, κατά το χρόνο που περίμεναν την έλευση του τρένου, ρωτούσαν επίμονα σχετικά με τα επίσημα πρόσωπα που βρίσκονταν μεταξύ των επιβατών.

Έτσι, αν και η Αστυνομία αρχικά είχε συνδέσει την εγκληματική πράξη με την τότε συχνά δρώσα τοπική συμμορία του Φώτη Γιαγκούλα, η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία και ο τρόπος δράσης των ληστών απομάκρυναν αυτό το ενδεχόμενο και έκαναν πολλούς να μιλούν για πολιτικά κίνητρα των ληστών και επιδίωξη αμνηστίας από την πλευρά τους.

Το πρωί μετά  τη ληστεία, η Χωροφυλακή ξεκίνησε αμέσως τις αναγκαίες έρευνες σε όλη την περιοχή της Λάρισας, στρεφόμενη στην αρχή προς τη συμμορία του Γιαγκούλα, την οποία, όπως προαναφέρθηκε, υποψιαζόταν.

Αργότερα θα γινόταν γνωστό τελικά ότι η ληστεία υπήρξε έργο της συμμορίας του Κωνσταντίνου Μπλαντέμη.

«Οι Μπλαντέμηδες στην περιοχή του Τυρνάβου θεωρούνταν κομματάρχες του βουλευτή της Λάρισας Γεώργιου Βλάχου (ανήκε στο κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου) και με δική του παρέμβαση ο Μπλαντέμης τιμωρήθηκε με φυλάκιση μόνος ενός μήνα για παράνομη οπλοφορία και μεταφέρθηκε στις φυλακές των Σερβίων για να εκτίσει την ποινή του», γράφει ο Βασίλης Ι. Τζανακάρης στο βιβλίο του «Οι λήσταρχοι: τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν» (εκδόσεις Μεταίχμιο).

Έτσι, με «πολιτική κάλυψη», η δράση των ληστών παρουσίαζε αξιοσημείωτη κλιμάκωση και η συμμορία του Μπλαντέμη προχώρησε σε δύο ταυτόχρονες ενέργειες, την απαγωγή του μυλωνά Μίμη Μαλαμάκη από τον οικογενειακό μύλο κοντά στο Βελεστίνο με στόχο την είσπραξη λύτρων και τη ληστεία στο τρένο.

Όπως διηγήθηκε αργότερα σε δημοσιογράφους ο Μαλαμάκης, η συμμορία ήταν 9μελής, με αρχηγό τον Μπλαντέμη, τα δε μέλη της «ήταν κατά το πλείστον νεαροί. Δύο ήσαν μόλις 20 ετών» (εφημερίδα «Μακεδονία», 21.5.1924).

Την επόμενη μέρα από το δημοψήφισμα, η Αστυνομία συνέλαβε έναν από τους δώδεκα ληστές, τον Αθανάσιο Πέτρου.

Στη συνέχεια, συνελήφθησαν ακόμη τρεις ληστές, ενώ όλοι τους καταδικάστηκαν στην εσχάτη των ποινών.

Οι πραγματικοί σκοποί των δραστών παραμένουν μέχρι και σήμερα, όμως, αδιευκρίνιστοι.

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό σχόλιο ήταν αυτό που δημοσιεύτηκε στις 13 Απριλίου 1924, στην εφημερίδα «Εστία»:

«Μήλον της Εριδος κατήντησαν μεταξύ των πολιτικών μας οι λησταί του Δοξαρά.

Ο κ. Παπαναστασίου νομίζει ότι αυτόν ήθελαν να συλλάβουν.

Ο κ. Μεταξάς φωνάζει σήμερον ότι αυτόν “είχαν εις το μάτι”.

Δεν αμφιβάλλομεν ότι και ο κ. Γ. Ράλλης διεκδικεί υπέρ εαυτού την νέαν δόξαν.

Φανταζόμεθα ότι απειλείται έξοδος όλων των πολιτευομένων Αθηνών, Πειραιώς και Περιχώρων προς συνάντησιν των ληστών: “Πιάσε με κι’ εμένα, μπάρμπα”…».

Πληροφορίες

offlinepost.gr

efsyn