“Φέσι” 1,7 δις στην ΠΥΡΚΑΛ από το ΥΠΕΘΑ εδώ και …81 χρόνια! Το βέτο Παπάγου

1936 ΜΕΤΑΞΑΣ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗΣ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΛ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Η ιστορία είναι παλιά.

Όσοι την έζησαν δεν ζουν πια και ίσως δεν την θυμάται πλέον κανείς.

Όμως… «Verba volant, scripta manent» , και αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα ως “τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν”.

Πρόκειται για λατινική παροιμία που καθορίζει την αξία που έχει ένα γραπτό κείμενο, το οποίο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί έναντι του προφορικού λόγου,  που μπορεί αντίθετα ακόμα και να ανακληθεί ή να διαψευστεί ως μηδέποτε γενόμενος.

Σύμφωνα με τα γραπτά ντοκουμέντα λοιπόν, το υπουργείο Άμυνας έχει βάλει «φέσι» 1,7 δις δραχμές (που με τα σημερινά δεδομένα και το ευρώ τα χρήματα έχουν πολλαπλασιαστεί) στην ΠΥΡΚΑΛ και ποτέ δεν το εξόφλησε!

Αυτό το αστρονομικό ποσό, έπρεπε να έχει αποδοθεί στην αμυντική βιομηχανία εδώ και…81 χρόνια αλλά το χρέος μένει ακόμα απλήρωτο…

Η υπόθεση έχει να κάνει με τον πόλεμο του 40 και τα πολεμοφόδια που κατασκεύασε η ΠΥΡΚΑΛ με τα οποία αντιμετώπισε ο Στρατός νικηφόρα τους Ιταλούς στην Αλβανία.

Χωρίς αυτά, τα αποθέματα θα είχαν τελειώσει πολύ νωρίτερα και αντί για περιφανή νίκη, η ιστορία θα κατέγραφε μια πανωλεθρία.

Την άγνωστη αυτή οικονομική πτυχή εκείνης της εποχής, θυμίζει ο έγκυρος δημοσιογράφος Γιάννης Μαρίνος, επί σειρά ετών κορυφαίο διευθυντικό στέλεχος στο συγκρότημα Λαμπράκη, που του την αποκάλυψε ο ίδιος ο Πρόδρομος Μποδοσάκης.

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΙΣΠΑΝΩΝ

«Στις χρεοκοπημένες και ανίκανες να ανταποκριθούν στην αποστολή τους κρατικές πολεμικές βιομηχανίες  αξίζει να αντιπαρατεθεί η ιστορία της ιδιωτικής πολεμικής βιομηχανίας του αείμνηστου Μποδοσάκη Αθανασιάδη, χάρη στην οποία μπόρεσε η μικρή και φτωχή Ελλάδα να συντρίψει τους επιτεθέντες Ιταλούς το 1940.

 Οπως μου διηγήθηκε ο ίδιος, καθώς τα σύννεφα του επικείμενου Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πύκνωναν, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς ζήτησε από τον δημιουργό της ιδιωτικής πολεμικής βιομηχανίας ΠΥΡΚΑΛ την αποθεματοποίηση πυρομαχικών ώστε να είναι η χώρα προετοιμασμένη για επιτυχή άμυνα στην απειλούμενη επίθεση των δυνάμεων του Άξονα.

 Και καθώς η αποθεματοποίηση αυτή συνεπαγόνταν επιβάρυνση του Δημοσίου, ο Μεταξάς συνέστησε στον μεγαλοβιομήχανο να αναζητήσει και αγοραστές στη διεθνή αγορά.

 Ενδιαφερόμενη προέκυψε μόνο η αριστερή κυβέρνηση της Ισπανίας (εμαίνετο τότε ο εμφύλιος πόλεμος με τους φασίστες του Φράνκο), οπότε ο Μεταξάς, μολονότι και αυτός φασιστικών αντιλήψεων, δεν δίστασε να επιτρέψει στον Μποδοσάκη να προμηθεύει με πυρομαχικά τη μαρξιστική κυβέρνηση της Μαδρίτης. 

Ετσι μπόρεσε να επεκτείνει αμέσως τις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ, δρομολόγησε αθρόες πωλήσεις πυρομαχικών στους αριστερούς Ισπανούς και, χάρη στα τεράστια κέρδη που αποκόμισε, ο έλληνας βιομήχανος μπόρεσε να αποθεματοποιήσει με δικό του κόστος τεράστιες ποσότητες πυρομαχικών, τα οποία υπήρξαν αμέσως διαθέσιμα για την άμυνα του ελληνικού στρατού στα ελληνοαλβανικά σύνορα και την εν συνεχεία μεγαλειώδη κατατρόπωση των επιτεθέντων Ιταλών.

Κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο ο Μποδοσάκης δημιούργησε και οβιδουργείο εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο την πολεμική παραγωγή του και την προετοιμασία της χώρας για τον πόλεμο.

ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΕΤΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ

Ας σημειωθεί ότι το μεγαλειώδες αυτό επίτευγμα πραγματοποιήθηκε χάρη και στον ρεαλισμό και την ευφυΐα του Μεταξά, ο οποίος δεν δίστασε να εγκρίνει τις πωλήσεις πολεμοφοδίων στους αριστερούς της Ισπανίας, επιτρέποντας τους ιδιοφυείς εμπορικούς χειρισμούς του Μποδοσάκη.

 Και αυτό παρά την πεισματική αντίδραση του αρχηγού του Επιτελείου, στρατηγού Παπάγου, ο οποίος μάλιστα επιδίωξε τον έλεγχο της ΠΥΡΚΑΛ από το κράτος, ευτυχώς χωρίς να πείσει τον Μεταξά. 

Φρόντισε πάντως να αφήσει ανεξόφλητες τις σχετικές οφειλές του Δημοσίου, συμπαριστάμενος από την ηλίθια γραφειοκρατία, η οποία ακόμα και εν καιρώ πολέμου απαιτούσε, αντί της απευθείας προμήθειας πυρομαχικών από τη μοναδική πολεμική μας βιομηχανία, τη διενέργεια διαγωνισμού με βάση τη νομοθεσία περί κρατικών προμηθειών! 

Τελικά το υπουργείο Άμυνας αποφάσισε να μην εξοφλούνται τα τιμολόγια και μετά τον πόλεμο βρέθηκε το Δημόσιο να οφείλει στην ΠΥΡΚΑΛ το τεράστιο ποσό του 1,7 δισ. δραχμών, το οποίο όμως ουδέποτε εισπράχθηκε από την επιχείρηση.»

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΠΥΡΚΑΛ ιδρύθηκε στα 1874 και έκτοτε αποτέλεσε διαρκώς τον κύριο προμηθευτή πυρομαχικών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ οι εξαγωγές των προϊόντων της σε όλο τον κόσμο υπήρξαν πάντοτε πολύ σημαντικές. 

Η εταιρία ιδρύθηκε αρχικά ως «Ελληνικόν Πυριτιδοποιείον Α.Ε.» στα 1874, ενώ ο κύριος ανταγωνιστής της οι «Αδελφοί Μαλτσινιώτη» στα 1887. 

Ο ανταγωνισμός ανάμεσά τους για την ανάληψη παραγγελιών από το Ελληνικό κράτος τις οδήγησε σε έναν ιδιόρρυθμο μεταξύ τους «πόλεμο» που δεν έλαβε τέλος παρά μόνον με τη συγχώνευση των δύο εταιριών στα 1908. 

Έτσι σχηματίστηκε μια νέα εταιρία, η Εταιρία (Ελληνικού) Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, με τα αρχικά ΕΕΠΚ ή ΕΠΚ. 

Το ακρωνύμιο ΠΥΡΚΑΛ καθιερώθηκε αργότερα. 

Από τα 1934 η εταιρία πέρασε στα χέρια του Πρόδρομου Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, ενός από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες της Ελληνικής βιομηχανίας στον 20ο αιώνα. Η ΠΥΡΚΑΛ έγινε τελικά μέρος μιας βιομηχανικής αυτοκρατορίας που δημιούργησε ο Μποδοσάκης στην Ελλάδα, με πρωτεύουσες δραστηριότητες στους τομείς των εξορύξεων, της κλωστοϋφαντουργίας, χημικών και λιπασμάτων, υαλουργίας, μηχανουργίας και κατασκευών, καθώς και παροχής υπηρεσιών (ασφάλειες, θαλάσσιες μεταφορές κτλ).

Κατά την περίοδο της Κατοχής οι εγκαταστάσεις της πέρασαν στα χέρια των Γερμανών, που τις βρήκαν άθικτες, καθώς τα σχέδια απομάκρυνσης του εξοπλισμού και ανατίναξής τους δεν υλοποιήθηκαν.

 Οι Γερμανοί ωστόσο δεν απέτυχαν στο ανάλογο δικό τους σχέδιο και φεύγοντας από την Ελλάδα άφησαν το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ σε ερείπια. 

Ο εξοπλισμός και τα μηχανήματα επίσης φυγαδεύτηκαν και η άλλοτε μεγαλύτερη βιομηχανία της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής έπρεπε να ξεκινήσει από το μηδέν.

Στα 1982, η ΠΥΡΚΑΛ εθνικοποιήθηκε. Εξακολουθεί να επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε νέα προϊόντα πυρομαχικών, ναρκών, βομβών, πυροκροτητών, ηλεκτρονικών κ.α. συμμετέχει στην παραγωγή των Stinger και άλλων πυραύλων. 

Προχώρησε ακόμα και σε δικής της ανάπτυξης σχέδια οπλικών συστημάτων στη δεκαετία του ’90, και σε μία Ελληνικής σχεδίασης σύγχρονη ανεμογεννήτρια το 2002. Το 2004, επαναλαμβάνοντας τη συνταγή που εφάρμοσε έναν αιώνα πριν, συγχωνεύτηκε με την ΕΒΟ, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της (ήδη προβληματικής) αμυντικής βιομηχανίας, δημιουργώντας έτσι την ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα).

Πηγή

Γιάννης Μαρίνος