«Τουρκία: Οικοδομώντας τη στρατηγική αυτονομία»- Γιάννης Χουβαρδάς
Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη πραγματοποιήθηκε ενώ εκρήγνυται ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Ρωσίας. Αυτό καταδεικνύει και η απόφαση της συμμαχίας να ενισχύσει τις ομάδες μάχης στο ανατολικό της τμήμα και να αυξήσει τις δυνάμεις υψηλής ετοιμότητας σε 300.000+. Από την άλλη μεριά η Ρωσία ολοκληρώνει τις επιχειρήσεις στην ανατολική Ουκρανία, ενώ οι κινήσεις της δείχνουν ως επόμενους στόχους την Οδησσό και το Χάρκοβο. Την ίδια ώρα ο κίνδυνος μετάστασης του πολέμου σε άλλα μέτωπα παραμένει αμείωτος. Σε κάθε περίπτωση όλα δείχνουν ότι, ακόμη και αν δεν υπάρξει άμεσα πόλεμος ΝΑΤΟ-Ρωσίας, η πολεμική κατάσταση στην Ευρώπη θα συνεχιστεί.
Γράφει ο
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ
PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Σε αυτό το περιβάλλον η Τουρκία εντείνει την κινητοποίηση της για την αναβάθμιση της θέσης της στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα -για την επίτευξη στρατηγικής αυτονομίας. Διεκδικεί πιο δυναμικά έναν περισσότερο ανεξάρτητο διεθνή ρόλο ως μέλος του ΝΑΤΟ. Επιζητεί πιο αποφασιστικά την περιφερειακή ηγεμονία. Έτσι εκμεταλλεύεται το νέο διεθνές πλαίσιο για να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις, ιδίως τη Ρωσία, την κατάληξη συναλλαγών που υπηρετούν αυτή τη στρατηγική.
Στο ανατολίτικό παζάρι που διεξάγει η Άγκυρα μαζί τους κατέρχεται επιθετικά. Αξιοποιεί τις αντιθέσεις τους. «Παίζει» τη μία απέναντι στην άλλη. Το αποτέλεσμα είναι μία έντονα ανταγωνιστική και εντελώς κυνική σχέση με όλους, βάσει των συμφερόντων της άρχουσας/αστικής τάξης κάθε χώρας, στον πυρήνα της οποίας όμως παραμένει η επίτευξη συμβιβασμών.
Πράγματι οι σχεδιασμοί Ρωσίας-Τουρκίας και ΗΠΑ-Τουρκίας είναι ανταγωνιστικοί. Άγκυρα και Μόσχα συγκρούονται στο κοινό εγγύς εξωτερικό τους -Εύξεινος Πόντος, Καύκασος. Παράλληλα ανταγωνίζονται για επιρροή σε ένα ευρύ τρίγωνο -Βαλκάνια, υποσαχάρια Αφρική, Κεντρική Ασία. Αντίστοιχα Ουάσιγκτον και Άγκυρα ανταγωνίζονται για τον έλεγχο των θαλάσσιων μεταφορικών αρτηριών της ανατολικής Μεσογείου. Συνεπώς υπάρχει η βάση για την αντιπαράθεση της Τουρκίας κα με τις δύο δυνάμεις.
Ωστόσο διακρίνονται και συγκλίσεις. Ρωσία και Τουρκία ευνοούν έναν πολυπολικό κόσμο και μία νέα μη Αμερικανοκεντρική διεθνή τάξη. Επιθυμούν να αποκλείσουν τις ΗΠΑ και άλλες εξωπεριφερειακές δυνάμεις από το κοινό εγγύς εξωτερικό τους. Αντίστοιχα ΗΠΑ και Τουρκία επιδιώκουν το μετριασμό της επιρροής της Ρωσίας στο μεγάλο τρίγωνο. Θέλουν να γκρεμίσουν την ηγεμονία της στο μετασοβιετικό χώρο. Παράλληλα η Τουρκία απεύχεται να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης σε έναν πόλεμο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Από την άλλη όμως και για τις ΗΠΑ και για τη Ρωσία ένας μεταξύ τους πόλεμος εξακολουθεί να μην είναι ζητούμενο. Συνακόλουθα η βάση για συμβιβασμούς της Τουρκίας με τις δύο δυνάμεις είναι επίσης υπαρκτή.
Σε αυτά τα πλαίσια η Άγκυρα δεν προβάλλει απλά τη σπουδαιότητα της για την προώθηση των σχεδιασμών ΗΠΑ-Ρωσίας. Εμμένει κυρίως στις συνέπειες που θα είχε για κάθε μία αν βρεθεί απέναντι της. Στο ΝΑΤΟ παρουσιάζεται ως «κόφτης» της Ρωσίας στο μεγάλο τρίγωνο. Στη Ρωσία δηλώνεται ως ο παράγοντας που δεν επιτρέπει στο ΝΑΤΟ να ολοκληρώσει την πολιορκία της και να τη διεμβολίσει στο κοινό εγγύς εξωτερικό τους. Και στους δύο προβάλλεται ως μεντεσές που συγκρατεί τη μεταξύ τους επικοινωνία. Μέχρι σήμερα αυτή η τακτική της Άγκυρας φαίνεται να της αποδίδει οφέλη.
Αυτό επιβεβαίωσε και η σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Η Άγκυρα επέτρεψε την είσοδο της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη συμμαχία, καθώς Ελσίνκι και Στοκχόλμη υπέγραψαν μνημόνιο μαζί της, όπου δηλώνουν: Μη στήριξη στους Γκιουλενιστές και τους Κούρδους αυτονομιστές της Συρίας. Άρση του εμπάργκο όπλων στην Τουρκία. Υποστήριξη της συμμετοχής της στην PESCO (μέρος της πολιτικής «άμυνας και ασφάλειας» της ΕΕ). Συνεργασία κατά της τρομοκρατίας, τροποποιώντας και τη νομοθεσία τους. Πρόσθετα το υπ. Εξ. των ΗΠΑ επιβεβαίωσε τη στήριξη στο Τουρκικό αίτημα αναβάθμισης/πώλησης των F-16. Έτσι η Τουρκία ολοκλήρωσε μία επωφελή για τη στρατηγική της συναλλαγή.
