Του Υπτχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου (MBA, MSc, PM, MA, LLB) Μέλους ΔΣ/ΣΕΕΘΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η μετανάστευση δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Το φαινόμενο είναι πολυδιάστατο και πολυεπίπεδο καθώς αποτελεί φαινόμενο αλληλένδετο με την ανθρώπινη εξέλιξη, την ιστορία και τον πολιτισμό. Είναι δυναμική διαδικασία, οι μορφές της οποίας ποικίλλουν και μεταβάλλονται σε συνάρτηση με ευρύτερες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Η μορφή της κοινωνικής της σχέσης καθορίζεται από το έθνος, το κράτος, το φύλο, τη θρησκεία, τις ομάδες και τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ τους. Μεταξύ άλλων οι αιτίες της είναι καταπίεση στη χώρα εισαγωγής, οικονομικοί λόγοι, πείνα, θρησκευτικοί λόγοι, πόλεμος.
ΕΙΔΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
Υπάρχει η ακούσια (involuntary) και η εκούσια (voluntary) μετανάστευση. Επίσης η πρωτογενής (primary) όταν αρχικά μετακινείται ο εργαζόμενος για βελτίωση της οικονομικής του κατάστασης και η δευτερογενής (secondary) όταν έρθει στη συνέχεια και η οικογένεια για επανένωση (family reunification). Υφίσταται η πλήρης (complete) και η ατελής (incomplete) όπου υπάγονται οι πρόσφυγες και τέλος αναλόγως του χρόνου είναι βραχυπρόθεσμη, μακροπρόθεσμη, μόνιμη.
Σύμφωνα με τις ποσοτικές αναλύσεις μεταβλητών των διεθνών μεταναστευτικών προτύπων (International Migration Drivers/ IMD) παρακολουθούνται οι μεταβλητές που συνδέονται με τα επίπεδα μετανάστευσης. Τέτοιες μεταβλητές είναι οι δείκτες γονιμότητας (fertility rates) και το ΑΕΠ. Μεταβλητές επίσης είναι: διαρθρωτικά κριτήρια, εισοδηματικά (σε ατομικό επίπεδο), η ανθρωπιστική βοήθεια, οι φυσικές καταστροφές (π.χ. ξηρασία σε Ερυθραία, πλημμύρες σε Νταρφούρ κλπ), οι επανενώσεις οικογενειών, η γεωγραφική εγγύτητα, τα κοινωνικά δίκτυα, το μορφωτικό επίπεδο, η ζήτηση ανειδίκευτου εργατικού προσωπικού από τις Βόρειες χώρες. Υπολογίζεται ότι 20πλάσιοι άνθρωποι θέλουν να μεταναστεύσουν από όσους πράγματι τελικά το καταφέρνουν. Αναμένονται μεγαλύτερα μεταναστευτικά κύματα από Ν. Ασία και Αφρική, περίπου δηλαδή το 3,4% του πσγκόσμιου πληθυσμού. Το 2012 στην Ε.Ε. δόθηκαν 1,3 εκατομμύρια άδειες πρώτης εισόδου, ενώ στην αιχμή των μεταναστευτικών ροών το 2016 δόθηκαν 1,970 εκατομμύρια αντίστοιχες άδειες. Τα πρότυπα κατανομής (patterns) των ροών αλλάζουν. Έτσι π.χ. στην Ε.Ε. το 2008 το 10% των ροών ήταν Μαροκινοί και ακολουθούσαν Ουκρανοί, Κινέζοι, Ινδοί. Η κατανομή το 2016 αφορούσε κυρίως Σύριους και ακολουθούσαν λόγω αποσταθεροποίησης χώρες όπως το Ιράκ, Αφγανιστάν και η Λιβύη, ενώ η κατανομή τους ήταν σε μεγάλο ποσοστό: ασυνόδευτα, ευάλωτες ομάδες, θύματα trafficking, πρόσφυγες, επανενώσεις οικογενειών.
Η μετανάστευση με την οικονομική ανάπτυξη ως εξαρτώμενες μεταβλητές έχουν μη γραμμική συσχέτιση και η απεικονιστική τους παλινδρόμηση είναι ένα ανάποδο U. Αυτό, στατιστικά με τους Key Drivers απεικονίζεται στον κάτωθι πίνακα:
Χώρες με ΑΕΠ |
Ηλικίες Μεταναστών |
Μεταβολή ΑΕΠ |
Επίδραση σε Μετανάστευση |
Μεσαίο ΑΕΠ |
20-40 κυρίως |
Αύξηση |
Αύξηση σε Μετανάστευση αρχικά και μετά Μείωση σε Μετανάστευση |
Υψηλό ΑΕΠ |
15-19 αλλά χωρίς Αξιόπιστα Στατιστικά Ευρήματα |
Αύξηση |
Μείωση σε Μετανάστευση |
Χαμηλό ΑΕΠ |
25-29 κυρίως |
Αύξηση |
➔ Δεν υπάρχουν Αξιόπιστα Στατιστικά Ευρήματα για Μετανάστευση* |
* Υπολογίζεται ωστόσο ότι σε 20-30 έτη πολλές χώρες της Αφρικής θα βελτιώσουν το ΑΕΠ τους, το οποίο σήμερα τις αφήνει έξω από το διεθνές μεταναστευτικό ρεύμα και συνεπώς θα έχουμε αύξηση των ροών.
Είναι λοιπόν σαφές ότι η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών των χωρών προέλευσης, δεν θα ανακόψει απαραίτητα τις ροές, καθώς εξαρτάται και από άλλους γενικότερους παράγοντες. H Agenda for Sustainable Development που υιοθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 από 193 κράτη του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων είχε το management των μεταναστευτικών πολιτικών για ασφαλή, με τάξη και νόμιμη μετανάστευση (safe, orderly and regular migration) με σκοπό την ορθολογική διαχείριση των ροών.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ (TCNs).
Το φαινόμενο ξεκίνησε πριν αρκετά έτη κυρίως στη Β. Ευρώπη λόγω του υψηλότατου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου που προσέφερε ως επίσης και λόγω των πολλών κοινωνικών παροχών σε οικογένειες με πολλά παιδιά. Επεκτάθηκε και στις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις (ΗΒ, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία) λόγω δεσμών που κρατούσαν αυτά τα κράτη με τις πρώην αποικίες, γνώσης της γλώσσας, κάτοικοι πρώην Βρετανικών κτήσεων της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.
Ωστόσο τα τελευταία έτη το φαινόμενο έλαβε τις διαστάσεις πλημμυρίδας. Ένας βασικός λόγος είναι οι πόλεμοι και η αστάθεια στην ευρύτερη Μ. Ανατολή και στην Αφρική (τόσο στη ζώνη του Μάγκρεμπ όσο και στην Υποσαχάρια Αφρική). Αυτή τη στιγμή υφίστανται πλείστες διενέξεις ή και εμφύλιοι πόλεμοι σε πάρα πολλά κράτη. Ενδεικτικά αναφέρεται η Νιγηρία, όπου είναι: μία χώρα με έναν πληθυσμό από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους παγκοσμίως, σπαράσσεται από την ένοπλη βία της ισχυρής ισλαμιστικής οργάνωσης Boco Haram και παρά τον πετρελαϊκό της πλούτο ελάχιστοι κάτοικοι έχουν πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικές πηγές και πόρους.
Άλλες χώρες που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε όπου η πείνα, η φτώχια, η ξηρασία, οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ αντιπάλων φυλών βρίθουν είναι: το Νότιο Σουδάν (πρόσφατη είναι η γενοκτονία στο Νταρφούρ), η Αιθιοπία (ένα από τα φτωχότερα κράτη στον κόσμο αλλά με τρομερή δημογραφική έξαρση), η Ερυθραία (πάμπφτωχη που πρόσφατα βγήκε από πόλεμο ανεξαρτησίας), το Κογκό, η γενοκτονία στη Ρουάντα, ο πόλεμος στο Μάλι, η ισλαμιστική τρομοκρατία στην Κένυα και εν μέρει στην Τανζανία, κ.α.
Η Αραβική άνοιξη αποσταθεροποίησε περαιτέρω το όλο υποσύστημα, και προκάλεσε κύματα μεταναστών από Λιβύη και Τυνησία κυρίως στη Δ. Ευρώπη. H Η Νοτιοανατολική Ασία (Πακιστάν, Μπαγκλαντές), οι συγκρούσεις στη Μ. Ανατολή (Συρία, Υεμένη, Ιράκ) αλλά και ο συνεχιζόμενος εμφύλιος στο Αφγανιστάν με τους πάντα παραμένοντες ισχυρούς Ταλιμπάν, ο αναβρασμός στο Ιράν, αυξάνουν τις ροές.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθούν αυτοί οι μετανάστες ως κάτι ανάλογο με τους Έλληνες μετανάστες της περιόδου 1950-1970, προς Γερμανία, Καναδά, Η.Π.Α., Αυστραλία. Η Γερμανία ειδικά δέχθηκε το διάστημα 1960-1976 περισσότερους από 623.000 Έλληνες “φιλοξενούμενους εργάτες” (Gastarbeiters). Υπήρχε μία αμοιβαιότητα τότε για διοχέτευση του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού των χωρών του Νότου από τη μία και για την κάλυψη νέων θέσεων εργασίας των ανεπτυγμένων χωρών που ήθελαν φθηνά εργατικά χέρια για να αντιμετωπίσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Υφίστατο ωστόσο συνεργασία μεταξύ των κρατών για το ως άνω φαινόμενο της μετανάστευσης, ενώ το σημαντικότερο οι Έλληνες παρόλο που διατήρησαν τα ήθη και τις παραδόσεις του ενετάχθησαν πλήρως στον κοινωνικό ιστό, ενστερνίσθηκαν τον αξιακό κώδικα του φιλοξενούντος έθνους και δεν δημιούργησαν προβλήματα εγγενούς παραβατικότητας, σε καμία δε περίπτωση, δεν γκετοποιήθηκαν.
ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΕ ΟΜΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ;
Στην Ευρώπη έρχονται για οικονομικούς λόγους αλλά και και για την ανοχή που επιδεικνύει στη διαφορετικότητα, στα ανθρώπινα δικαιώματα. Με άλλα λόγια τους αρέσουν τα δικαιώματα που απολαμβάνουν στην Ευρώπη, χωρίς πολλές φορές να ενστερνίζονται τις υποχρεώσεις που έχουν ως απόρροια αυτών των δικαιωμάτων. Υφίστανται και άλλοι λόγοι όμως: παράδειγμα δεν είναι δυνατόν Σιϊτης (Shia Muslim) μετανάστης εύκολα να μεταβεί σε Σουνιτική χώρα. Ακόμη όμως και εντός του Σουνιτικού πληθυσμού δεν είναι εύκολη η μετακίνηση καθώς υφίστανται πολλές εγγενείς αντιθέσεις μεταξύ τους: π.χ. αντίθεση Σουνιτικού Κατάρ με όλες τις Σουνιτικές Μοναρχίες του Κόλπου, αντίθεση Σουνιτών Αιγυπτίων με Σουνιτική κυβέρνηση Τρίπολης Λιβύης, αντίθεση Αράβων με Ιράν, διάφορες σέχτες σε Αφγανιστάν και διάφορες αιρέσεις μεταξύ Σαλαφιστικού και Ουαχαμπιστικού Ισλάμ, συγκρούσεις σε Δυτικό Πακιστάν μεταξύ φυλών κλπ.
Ακόμη και οι Παλαιστίνιοι έχουν διχασθεί μεταξύ PLO και Hamas. Οι κοσμικοί Σουνίτες Κούρδοι συγκρούονται με τους Σουνίτες Τούρκους, ενώ το ίδιο το ISIS αλλά και η Al Qaeda που είναι εξτρεμιστικά Σουνιτικά τρομοκρατικά κινήματα ένωσαν εναντίον τους τόσο τους Σουνίτες όσο και τους Σιϊτες. Η Σιϊτική Hezbollah αποσταθεροποιεί το Λίβανο, ενώ στην Αίγυπτο η Σουνιτική κυβέρνηση μάχεται τους Σουνίτες τρομοκράτες του Σινά αλλά και τη Σουνιτική Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η ειρηνική Ιορδανία επίσης, έχει ένα τεράστιο πρόβλημα. Στις προηγούμενες δεκαετίες ένας τεράστιος αριθμός Παλαιστινίων προσφύγων εισήλθε στα εδάφη της και έκτοτε παρέμεινε εκεί, συνεπώς είναι ανέφικτο για αυτή τη χώρα να δεχθεί και άλλους πρόσφυγες ή μετανάστες. Τέλος το Ιράν βράζει από κοινωνικές αναταραχές με πολλούς νεκρούς καθημερινώς και ποιος άλλωστε μετανάστης θα έφευγε από τη δική του χώρα να πάει σε ένα ανελεύθερο καθεστώς όπως αυτό των Ayatollah;
Στον όλο αναβρασμό της περιοχής βεβαίως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων (Ρωσία, ΗΠΑ, Κίνα, Γαλλία), αλλά και τον νεοηγεμονισμό περιφερειακών δυνάμεων όπως η Τουρκία και το Ιράν που δια πολέμου μέσω αντιπροσώπων (proxy war) επιτείνουν την αστάθεια. Οι δύο πυρηνικοί γίγαντες της περιοχής Ινδία και Πακιστάν, συγκρούονται συχνά στο φόντο του Kashmir, όπου δρα η ισλαμιστική οργάνωση Jaish – e – Mohammed, ενώ το Μπαγκλαντές μαστίζεται από φτώχεια και φυσικές καταστροφές.
ΓΙΑΤΙ ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΣΠΑΖΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΙΣΛΑΜΙΣΤΙΚΟ ΦΟΝΤΑΜΕΛΙΣΜΟ;
Οι λόγοι είναι: κοινωνικοί και κοινωνιολογικοί, καθώς ζούνε σε υποβαθμισμένα ως επί το πλείστον προάστια και μέρος αυτών δεν έχει ενσωματωθεί. Όμως έχει παρατηρηθεί το εξής περίεργο φαινόμενο. Η δεύτερη γενιά μεταναστών είναι ποιο ριζοσπαστικοποιημένη από την πρώτη. Εδώ γεννάται το ερώτημα: γιατί παιδιά που γενήθηκαν σε Δυτικές κοινωνίες, πήγαν σε Δυτικά σχολεία και δεν έχουν προσλαμβάνουσες από τις Μουσουλμανικές πατρίδες τους ασπάζονται τον φονταμελισμό;
Πιθανή εξήγηση είναι ότι: ανήκουν στην μικροαστική τάξη από μέτριες κοινωνικοικονομικά περιοχές, είναι παιδιά χωρίς να ανήκουν πουθενά, άνθρωποι χωρίς ιδιότητες, όπως θα έλεγε ο Robert Musil, μετέωροι, με απουσία συνεκτικής ταυτότητας. «Νεαροί χωρίς κανένα σημείο αναφοράς…μπορεί να προσπαθήσουν να αναζητήσουν σ’ ένα μυθοποιημένο παρελθόν, εκείνο του αρχέγονου Ισλάμ, μια τάξη που μπορεί να τους προσφέρει κανόνες και αξίες. Εγγράφονται σ’ ένα συλλογικό πρόταγμα, την οικοδόμηση του Χαλιφάτου, που εμφανίζεται σαν μια επίγεια ουτοπία, όπου όλος ο κόσμος έχει δουλειά, δεν υπάρχουν φτωχοί και μπορείς να πάρεις μία πρόγευση από τον κόσμο του Παραδείσου. Προφανώς για να περάσεις από τον φόβο του τέλους του κόσμου και της υπαρξιακής αγωνίας στην πιο ακραία βία, πρέπει να πραγματοποιήσεις ένα βήμα που δεν είναι τόσο απλό». Η επιθυμία για βία είναι τρόπος για να αποδείξεις στο Θεό την πίστη σου, αναβαθμίζοντας τη σημασία του μικρού Τζιχάντ, του πολέμου κατά των άπιστων εις βάρος του μεγάλου Τζιχάντ, δλδ της εσωτερικής μάχης στο δρόμο του Θεού.
ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ STATUS ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Καταρχήν η Τουρκία έχει εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό – προσφυγικό ζήτημα και είναι φανερό ότι διεξάγει πλέον έναν τύπο υβριδικού πολέμου κατά της χώρας μας.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη σύμβαση της Γενεύης 1951 για το καθεστώς των προσφύγων και το αντίστοιχο πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης (1967). Έχει επαρκές νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει το καθεστώς των πολιτών τρίτων χωρών (TCNs) και ποιοι δικαιούνται καθεστώτος διεθνούς προστασίας, δηλαδή οι πρόσφυγες. Οι εθνικές ρυθμίσεις ενσωματώνουν τις Ευρωπαϊκές οδηγίες περί Ασύλου. Όσοι δεν είναι πρόσφυγες είναι μετανάστες, και εξ αυτών νόμιμοι είναι όσοι διαμένουν νόμιμα, π.χ για εργασία, σπουδές κλπ. με βίζα ή άδεια παραμονής που να τελεί σε ισχύ. Όσοι δεν διαθέτουν ταξιδιωτικά έγγραφα ή αυτά είναι πλαστά, αυτοί είναι παράνομοι μετανάστες.
Ο πρόσφυγας πρέπει να τεκμηριώσει λόγους που αδυνατεί να παραμείνει στη χώρα προέλευσής του, και επίσης η επιστροφή του συναρτάται με αντίποινα και φόβο που είναι άμεσος και εξατομικευμένος και θα διωχθεί λόγω της ομάδας που ανήκει. Συνεπώς όταν διεξάγεται εμφύλιος σε μία χώρα, αυτός που δύναται να μετακινείται εσωτερικά σε ασφαλή ζώνη δεν έχει το νομικό status του πρόσφυγα. Αλλά και ο τρομοκράτης του DAESH που προέρχεται από την Idlib της Συρίας, επειδή είναι επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια δεν θεωρείται πρόσφυγας. Αυτός που φέρει ψευδή έγγραφα, δεν θεωρείται πρόσφυγας. Εφόσον δεν έρχεται απευθείας από τη χώρα που κινδυνεύει ο αιτούμενος άσυλο, τότε δεν είναι πρόσφυγας, συνεπώς όσοι έρχονται από Τουρκία (ως πρώτη χώρα υποδοχής) απολύτως νομικά δεν θεωρούνται πρόσφυγες. Υπό την αυστηρή έννοια του δικαίου οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δηλαδή τρίτων χωρών που έρχονται από την Τουρκία, δεν θεωρούνται πρόσφυγες.
Η αρμοδιότητα του να χορηγηθεί το status του πρόσφυγα ανήκει στις Ελληνικές Αρχές και όχι στον ΟΗΕ ή στις ΜΚΟ ή στον ΔΟΜ. Οι μετακινούμενοι τα τελευταία έτη, είναι στη συντριπτική πλειοψηφία άνδρες, μουσουλμάνοι, νέοι, με συνδέσεις στο εξωτερικό, χωρίς έγγραφα, και δεν έχουν το νομικό status του πρόσφυγα. Δύναται να θεωρηθεί ως οιονεί επικοισμός που σε λίγα έτη μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη αποσταθεροποίηση στην Ελλάδα και βέβαια σε συνάφεια με τα δημογραφικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.
ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ. ΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ.
Απαιτείται ολιστική προσέγγιση του θέματος, με βιώσιμες μακροπρόθεσμες λύσεις και ευελιξία. Συγκρούονται δύο θεμελιώδη δικαιώματα: η παροχή ασύλου στους πρόσφυγες (asylum seekers) που δικαιούνται αναμφισβήτητα διεθνή προστασία από τη μία πλευρά, και από την άλλη ο πεπερασμένος αριθμός που η χώρα δύναται να απορροφήσει και αφορά σε θέματα εθνικής ασφαλείας και αποσταθεροποίησης της χώρας. Επίσης ο τεράστιος αριθμός προσφύγων, υποσκάπτει και την ποιότητα υπηρεσιών που δύναται τελικά το φιλοξενούν έθνος (host nation), εν προκειμένω η Ελλάδα, να προσφέρει (π.χ. ο χώρος της υγείας έχει επιβαρυνθεί υπερβολικά με συνεπακόλουθη επίδραση στην παροχή υπηρεσιών της).
Τα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος χωρίζονται σε τρεις (3) κατηγορίες:
Αναλυτικά μία δέσμη τέτοιων μέτρων, υπό ολιστική σκοπιά που θα περιλαμβάνει όλες τις ως άνω κατηγορίες είναι:
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Σαφώς η ανθρωπιστική διάσταση του θέματος πρέπει να υφίσταται, όμως στους πράγματι δικαιούμενους ασύλου. Ωστόσο ακόμη και σε αυτή την κατηγορία η χώρα μας και με δεδομένες τις πληγές που άφησε η οικονομική κρίση, δύναται μέχρι έναν πεπερασμένο αριθμό να δεχθεί. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να διοχετευθούν σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (που άλλωστε είναι και ο τελικός προορισμός τους), στο πλαίσιο της ορθώς εννοούμενης Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο ομάδες χωρών: τα παλαιότερα μέλη της Ε.Ε. (η άλλοτε Δυτ. Ευρώπη) που είναι ποιο θετική σε σχετικό επωμισμό του προσφυγικού – μεταναστευτικού βάρους και από την άλλη μία ομάδα περίπου 12 κρατών, νεωτέρων μελών κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης και της ζώνης του Βισεγκραντ που είναι αρνητικές στο να δεχθούν έστω και έναν πρόσφυγα.
Η χώρα μας δεν μπορεί να δέχεται δυσανάλογο βάρος. Ακόμη και εάν το δούμε από τη σκοπιά των προσφύγων, μία μακροπρόθεσμη ασφαλής πολιτεία διασφαλίζει καλύτερα τα μακροπρόθεσμα δικαιώματα των προσφύγων, ενώ αντίθετα σε ασταθείς πολιτείες τα δικαιώματα των προσφύγων είναι ποιο ευάλωτα.
To μείγμα των μέτρων πρέπει να είναι στη σωστή δόση και κατεύθυνση, ευέλικτο και ανάλογα με τα ενδεχόμενα (situational approach) διότι οι ισορροπίες είναι ευαίσθητες. Παράδειγμα έχει διαπιστωθεί ότι όσο εντείνονται τα μέτρα κατά της παράνομης μετανάστευσης αυξάνει το human trafficking αλλά και οι ροές των παράνομων μεταναστών προσπαθώντας με παράνομους τρόπους να περάσουν τα σύνορα διότι νομίζουν ότι με τον νόμιμο τρόπο θα αποτύχουν. Τα λεγόμενα pushbacks δίνουν χώρο σε ανάπτυξη αντιευρωπαϊκών δυνάμεων όπως το Vox στην Ισπανία.
Από την άλλη το πρόβλημα είναι σύνθετο, με πολλές διαστάσεις και θα πρέπει να ενσωματωθεί και στην Εξωτερική Πολιτική της Ε.Ε.