Το Κυπριακό ΠΝ, οι Έλληνες που το οργάνωσαν και τα όπλα από τη Σοβ.Ένωση

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Στις 16 Αυγούστου 1960, η Κύπρος αποτίναξε τον ζυγό από το Ηνωμένο Βασίλειο και απόκτησε την πολυπόθητη ανεξαρτησία της!

Έτσι γεννήθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία που άρχισε να κάνει τα πρώτα βήματα για την οργάνωση του κράτους και την ασφάλεια του.

Το Σύνταγμα του 1960 προέβλεπε την συγκρότηση Ενόπλων Δυνάμεων ικανών να εκτελέσουν χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές επιχειρήσεις.

Αυτή η πρόνοια του Συντάγματος αποτέλεσε και την αιτία για την έναρξη των απαραίτητων διαδικασιών και ενεργειών, ώστε να δημιουργηθεί το Κυπριακό Ναυτικό.

Στις 16 Απριλίου 1964 τοποθετήθηκε στην Κύπρο ο Αντιπλοίαρχος και μετέπειτα Α/ΓΕΝ Π. Αραπάκης ως σύμβουλος του Μακαρίου και ήταν ο πρώτος Διοικητής της δημιουργηθείσας τον Αύγουστο 1964 Ναυτικής Διοικήσεως Κύπρου. Εισηγήθηκε και το ΓΕΝ ενέκρινε την μεταφορά στην Κύπρο πυροβόλων 3,7’’ ,40χ/μ ,20χ/μ καθώς και τεσσάρων συσκευών Ρ/Ε επί μη αυτοκινούμενων οχημάτων.

Στις αρχές του 1964 αποφασίσθηκε και η αποστολή στην Κύπρο μιας Μονάδας Ο.Υ.Κ αποτελούμενης από 11 άτομα (1 Αξιωματικός, δύο Υπαξιωματικοί, και 8 ναυτοδίοποι.

Η Ο.Υ.Κ έφθασε στην Κύπρο στις 23 Φεβρουαρίου 1964 με επικεφαλής τον Ανθυποπλοίαρχο Ν. Κιοσσέ ο οποίος παρέμεινε Διοικητής μέχρι 9 Αυγούστου 1964.

Τα συνήθη έργα της Μονάδας των Ο.Υ.Κ ήταν:

Συμμετοχή στις εκφορτώσεις του πολεμικού υλικού που αποστελλόταν από την Αίγυπτο.

Αναγνώριση πιθανών ακτών αποβάσεως

Χαρτογράφηση όρμων και λιμένων για την χρησιμοποίηση τους από το Κυπριακό Ναυτικό.

Εκπαίδευση Κυπρίων σε επιχειρήσεις ανορθοδόξου πολέμου.

Συνεργασία στη σχεδίαση επιχειρήσεων ανορθοδόξου πολέμου με μονάδες του Σ.Ξ.

Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ

Η πρώτη επιθετική επιχείρηση της Ελληνικής Μονάδας Ο.Υ.Κ από της ιδρύσεως της έγινε το 1964 στην Κύπρο. Αρχές Μαρτίου έγινε διείσδυση και αναγνώριση στο λιμάνι της Μανσούρας (Περιοχή Κοκκίνων που ήταν υπό Τ/Κ έλεγχο) όπου η προβλήτα του χρησιμοποιείτο για την εκφόρτωση πολεμικού υλικού.

Στα μέσα Μαρτίου αποφασίσθηκε και εκτελέσθηκε επιτυχής επιχείρηση καταστροφής της προβλήτας.

Ο Κύπριος επιχειρηματίας Α. Λεβέντης δώρισε στο Κυπριακό κράτος δυο παλαιά παροπλισμένα Παράκτια Περιπολικά εκτοπίσματος 85 τόνων, και ταχύτητας 18 κόμβων.

Τα Περιπολικά αυτά ενεργοποιήθηκαν στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας και εξοπλίσθηκαν με ένα πυροβόλο των 40 χ/μ και δύο των 20 χ/μ, ονομάστηκαν ΑΡΙΩΝ και ΦΑΕΘΩΝ και κατέπλευσαν στην Λεμεσό στις 28 Ιουλίου 1964 με κυβερνήτες τους Ανθυποπλοιάρχους Ν. Μπέτση και Δ. Μητσάτσο αντίστοιχα.

Το πλήρωμα εκάστου αποτελείτο από 1 ΣΕΑ/Μ, 7-8 Υπαξιωματικούς και 10-12 ναυτοδιόπους.

Την πρώτη πολεμική αποστολή του την ανέλαβε το Κυπριακό Ναυτικό στις 7 Αυγούστου του 1964 όταν τα ΠΠ ΑΡΙΩΝ και ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ διατάχθηκαν να υποστηρίξουν με ναυτικό βομβαρδισμό τις επιχειρήσεις της Εθνικής Φρουράς εναντίον των Τουρκοκυπρίων στην περιοχή Μανσούρας-Κοκκίνων.

Την επόμενη μέρα εκδηλώθηκε σφοδρή επίθεση της Τουρκικής αεροπορίας σε όλη την περιοχή της Τηλλυρίας.

Αφηγείται ο Κυβερνήτης του ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ Ανθυποπλοίαρχος Δ. Μητσάτσος :

«ήρθαν τα αεροπλάνα και άρχισαν τις επιθέσεις……

Η μάχη κράτησε πολλή ώρα.……

Ρίξαμε ένα αεροπλάνο και χτυπήσαμε ένα άλλο……… το καράβι δεν έστριβε κοίταξα στην τιμονιέρα και είδα ότι ο πηδαλιούχος είχε σκοτωθεί……

Ένα αεροπλάνο που ερχόταν πολύ κοντά με το νερό δεν το είδε κανείς, έριξε μια ριπή και σκοτώθηκε ο Ύπαρχος ΣΕΑ/Μ Π. Χρυσούλης ο νοσοκόμος και ένας Κύπριος……..

Τραυματίσθηκε κάποιος άλλος, οι σφαίρες πέρασαν μέσα από το χέρι μου……….

Το έριξα στην παραλία και διέταξα εγκατάλειψη πλοίου…….

Από τους 23 μέσα στο πλοίο σκοτώθηκαν δύο Υπαξιωματικοί τέσσερις ναύτες και ο Κύπριος…..

Είμαι ο μόνος επιζών Αξιωματικός ανάπηρος με κομμένο το δεξί χέρι».

Σκοτώθηκαν ο Σημαιοφόρος Π. Χρυσούλης, οι Υποκελευστές Σ. Αγάθος, Ν.Πανάγος, και οι ναύτες Ν. Καπαδούκας, Ν. Νιάφας και Π. Θεοδωράτος. Τραυματίστηκαν ο Ανθυποπλοίαρχος Δ. Μητσάτσος, οι Υποκελευστές Δ .Ρεμουντάκης, Ι. Γιόκας και Κ .Κοφινάς κα οι ναύτες Α.Βλάχος, και Β. Τσιακάλης.

Το ΠΠ ΑΡΙΩΝ με Κυβερνήτη τον Ανθυποπλοίαρχο Ν. Μπέτση συνέχισε τον βομβαρδισμό μέχρι τις απογευματινές ώρες που διατάχθηκε από την ΝΔΚ να απομακρυνθεί από την περιοχή των επιχειρήσεων.

ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Ο Μακάριος αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα στην αγορά πολεμικού υλικού γιατί οι αγορές της Δύσης ήταν κλειστές για την Κύπρο.

Για τον λόγο αυτό αποφάσισε την αγορά πολεμικού υλικού από την Σοβιετική Ένωση.

Έτσι το κύριο υλικό για το Κυπριακό Ναυτικό που αγοράστηκε από την Σ.Ε περιελάμβανε.

Έξη Τορπιλακάτους.

Τριάντα έξη τορπίλες μάχης.

Τρείς τορπίλες γυμνασίων.

Τρείς αεροσυμπιεστές.

Υλικά εγκατάστασης συνεργείου τορπιλών.

Δύο φορεία τορπιλών.

Δύο σταθμούς ασυρμάτου VHF μετά μονάδων τροφοδότησης.

Ένα γερανοφόρο όχημα.

Ένα αυτοκίνητο μεταφοράς τορπιλών.

Εκατόν ογδόντα τόνους καυσίμων.

Αμοιβό υλικό μηχανολογικό, ηλεκτρολογικό, ηλεκτρονικό, ναυτιλίας, ελέγχου βλαβών, και πυροβολικού.

48.000 βλήματα των 14,5 χιλ.

Υλικό στρατωνισμού των έξη Τορπιλακάτων.

Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό απέστειλε στην Κύπρο:

Πυροβόλα των 3,7’ ,40 χιλ. και 20χιλ.

Τέσσερα Καναδικά Radar τύπου Α/Α Νο 4 ΜΚ 6/2.

Τα Radar ήταν τοποθετημένα εντός οχημάτων που μπορούσαν να ρυμουλκηθούν, ο εσωτερικός χώρος των οποίων ήταν διαμορφωμένος σε μικρό θάλαμο επιχειρήσεων.

Είχαν εμβέλεια 50 ναυτικά μίλια.

Οι άνδρες του προσωπικού παραλαβής περί τα 60 άτομα αφίχθησαν στην Κύπρο τον Οκτώβριο του 1964.

Στις 7-10-1964 έφθασε στην Κύπρο ο έφεδρος Υποναύαρχος Γ. Καρβέλης ο οποίος στην συνέχεια μετέβη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από όπου παρέλαβε εκ μέρους της Κυπριακής κυβέρνησης το σύνολο του πολεμικού υλικού που ο Μακάριος αγόρασε από την Σοβιετική Ένωση.

Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους αφίχθη στην Κύπρο ο Πλωτάρχης Γ. Δημητρόπουλος που ανέλαβε καθήκοντα Ναυτικού Διοικητού Κύπρου και επωμίσθηκε το δύσκολο έργο της οργανώσεως του Κυπριακού Ναυτικού ξεκινώντας σχεδόν από μηδενική βάση.

Τον Ιανουάριο του 1965 άρχισε να καταφθάνει στην Κύπρο από την Αλεξάνδρεια το αγορασθέν πολεμικό υλικό, η παραλαβή του οποίου τελείωσε στο τέλος Φεβρουαρίου.

Από εκεί και πέρα άρχισε η μεγάλη προσπάθεια ενεργοποιήσεως του υλικού, η σύντονος εκπαίδευση των πληρωμάτων των πλοίων, ο καθορισμός των αποστολών τους, και η επίτευξη του μέγιστου δυνατού επιχειρησιακού επιπέδου εκπαιδεύσεώς τους.

Τούτο κατέστη δυνατόν με τις τεράστιες προσπάθειες που κατέβαλαν όλοι, και ιδιαίτερα ο Εφ. Υποπλοίαρχος Κ. Κονδύλης, οι Ανθυποπλοίαρχοι Ν. Μπέτσης, Ε. Ζαρόκωστας, Κ. Δημητριάδης, Ε. Καναβαριώτης, Γ. Δεμέστιχας, Α. Χρυσικόπουλος, Κ. Σουρμπάτης και Ι. Θεοφιλόπουλος οι οποίοι ανέλαβαν Κυβερνήτες των Τορπιλακάτων κατά την πρώτη περίοδο. Ήταν η εποχή της « δημιουργίας» και μάλιστα σε ένα περιβάλλον Κυπρίων ιδιαίτερα φιλικό προς τους «εξ Ελλάδος» που τους έβλεπαν ως προστάτες τους από τους Τούρκους.

Τα πληρώματα τους ήταν Έλληνες Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και ναύτες.

Η Κυπριακή κυβέρνηση μετά από υπόδειξη των Ελλήνων Αξιωματικών προχώρησε στην επίταξη εκτάσεως στην περιοχή Μπογάζι πλησίον της Αμμοχώστου όπου βρίσκονταν εγκαταλειμμένες κτιριακές εγκαταστάσεις και ευκολίες φορτώσεως υλικών σε πλοία που μπορούσαν να παραβάλλουν σε μικρή προβλήτα.

Το όλο συγκρότημα ανήκε στο παρελθόν στον επιχειρηματία Μποδοσάκη.

Η έκταση αυτή αποτέλεσε την Υπηρεσία Διοικητικής Μέριμνας του Κυπριακού Ναυτικού και ονομάσθηκε Ναυτική Βάση Χρυσούλης (ΝΒΧ) προς τιμή του φονευθέντος Υπάρχου του Π/Π ΦΑΕΘΩΝ.

Η όλη δημιουργία και λειτουργία της Βάσης για την υποστήριξη των Τ/Α ήταν έργο του Υποπλοιάρχου (Μ) Ε. Ξενιτίδη που ανέλαβε Διοικητής της. Από τα πρώτα μελήματα του ήταν η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών μεταξύ Ναυτικής Διοίκησης Κύπρου (ΝΔΚ)- Ναυτικής Βάσης Χρυσούλης (ΝΒΧ)- Ν. Σταθμών –Ν. Κλιμακίων- Ν. Παρατηρητηρίων-Πλοίων ως και Πλοίων και Αεροσκαφών.

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΤΟ 1974

Το 1974, έτος των δραματικών γεγονότων στην Κύπρο, στο Κυπριακό Ναυτικό υπηρετούσαν είκοσι τρείς (23) Αξιωματικοί και εβδομήντα (70) Υπαξιωματικοί πέραν των υπηρετούντων Ελλήνων και Κυπρίων ναυτών.

Είχε την ακόλουθη δομή και στελέχωση:

ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΥΠΡΟΥ (ΝΔΚ)

Διοικητής Αντιπλοίαρχος Γ. Παπαγιάννης.

Πλωτάρχης (Τ) Γ. Παπαργύρης : Διευθυντής 2^ουΕΓ,3ουΕΓ, και Διευθύνσεως Τεχνικού.

Πλωτάρχης (Ο) Θ. Τζεφεράκος: Διευθυντής 1ουΕΓ και Διευθύνσεως Οικονομικού.

Αντιπλοίαρχος Α.Παπαδάκης :

Είχε διττά καθήκοντα ως κάτωθι:

Διοικητής Παρακτίου Αμύνης (ΔΠΑ).

Εις αυτόν υπήγοντο Διοικητικά και Επιχειρησιακά οι Τ/Α.

ΝΑΥΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΧΡΥΣΟΥΛΗ (ΝΒΧ) και ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΑΜΥΝΗΣ (ΔΠΑ): Διοικητής Αντιπλοίαρχος Α. Παπαδάκης. Εις το Επιτελείο ΝΒΧ υπηρετούσαν Μάχιμοι Αξιωματικοί διττώς τοποθετημένοι και ως Κυβερνήτες Τ/Α.

Υποπλοίαρχος Σ. Γουλέας Προιστάμενος Ομάδας Υποβρυχίων Καταστροφών.

Υποπολοίαρχος (Τ) Γ. Ντάνος Διευθυντής Τεχνικής και Εφοδιασμού.

Ανθυποπλοίαρχος (Τ) Γ. Αρμενιάκος Διευθυντής καυσίμων και Ελέγχου Βλαβών.

Υποπλοίαρχος Σ. Ταβλαρίδης: Κυβερνήτης Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ.

Υποπλοίαρχος Ε. Τσαταλός: Κυβερνήτης Τ/Α 6.

Υποπλοίαρχος Α.Κανδαλέπας: Κυβερνήτης Τ/Α 2.

Υποπλοίαρχος Ε. Τσομάκης: Κυβερνήτης Τ/Α 3.

Υποπλοίαρχος Π. Δούκας: Κυβερνήτης Τ/Α 4.

Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Ν .Βερύκιος: Κυβερνήτης Τ/Α Ι.

Τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνη την εποχή αποτελούν το υλικό ενός άλλου μεγάλου κεφαλαίου, που έχει την δική του ιστορία..

Πηγή

Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας.