Το φιάσκο με το Θωρηκτό ΣΑΛΑΜΙΣ! Το πληρώσαμε “χρυσό” και το αφήσαμε στη Γερμανία

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Οι εξοπλισμοί στις Ένοπλες Δυνάμεις είχαν από παλιά περιπετειώδη εξέλιξη, αντιδικίες, «σκιές», αστοχίες, αντιδράσεις, παράπονα και διαφωνίες.

Μια μεγάλη αγορά ωστόσο, έμεινε στην ιστορία σε ότι αφορά την εξέλιξη της, αφού για χάρη της… άδειασαν τα δημόσια ταμεία και το αποτέλεσμα, δεν το είδαμε ούτε σε φωτογραφία!

Πρόκειται για το θωρηκτό «Σαλαμίς» που στοίχισε στην ισχνή οικονομικά Ελλάδα μισό εκατομμύριο αγγλικές λίρες και κατέληξε σε παλιοσίδερα χωρίς να παραληφθεί ποτέ από τα γερμανικά ναυπηγεία.

Ήταν ένα φιάσκο…

Η ΛΑΘΟΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ

 Η αρχική παραγγελία για την κατασκευή του θωρηκτού δόθηκε τον Μάιο του 1912, στα ναυπηγεία VULKAN του Αμβούργου, μαζί με τα έξι τορπιλοβόλα τύπου «ΑΙΓΛΗ».

 Το θωρηκτό θα ήταν εκτοπίσματος 13.000 τόνων και το κόστος του ανερχόταν στις 1.050.000 λίρες. 

Οι εργασίες άρχισαν αμέσως, αλλά τον Δεκέμβριο του 1912 διατυπώθηκαν απόψεις ότι η Ελλάδα έπρεπε να αποκτήσει ένα πραγματικό θωρηκτό κλάσης Dreadnaught- του τύπου που είχε φέρει επανάσταση στους ναυτικούς εξοπλισμούς της εποχής.

Οι εργασίες ανεστάλησαν ώσπου να ολοκληρωθούν τα νέα χαρακτηριστικά του πλοίου. 

Ξανάρχισαν το Δεκέμβριο του 1912.

 Τα χαρακτηριστικά του είχαν τροποποιηθεί:

 Το πλοίο θα είχε μήκος 173,7 μέτρα, μέγιστο πλάτος 24,7 μέτρα, εκτόπισμα 19.500 τόνων και μέγιστη ταχύτητα 23 κόμβους, ενώ ο κύριος οπλισμός του θα αποτελούνταν από 8 θηριώδη πυροβόλα των 35,6 εκατοστών- καθώς και τορπίλες των 50,5 εκατοστών. Όσον αφορά στη θωράκισή του, ήταν ιδιαίτερα ισχυρή, φτάνοντας κατά σημεία τα 25 και 30 εκατοστά.

Σε ότι αφορά τις επιδόσεις του το «Σαλαμίς» θα είχε μέγιστη ταχύτητα 23 κόμβων την υψηλότερη από κάθε άλλο πλοίο της κατηγορίας του.

Η έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (τον Ιούλιο του 1914) ,είχε όμως ως αποτέλεσμα τη διακοπή των εργασιών τον Δεκέμβριο του 1914.

 Βασικός λόγος για την παύση των εργασιών ήταν και η αδυναμία τοποθέτησης του οπλισμού, και της θωράκισης καθώς αυτά είχαν παραγγελθεί  από την εταιρεία Bethlehem Steel των ΗΠΑ και δεν μπορούσαν να παραδοθούν εξαιτίας του ναυτικού αποκλεισμού των Βρετανών στη Γερμανία. 

Ταυτόχρονα ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και πρώτες ύλες καθώς  υπήρχαν πλέον άλλες προτεραιότητες για τη Γερμανία, αποτέλεσαν ένα ακόμη παράγοντα για την παύση των εργασιών αποπεράτωσης της ναυπήγησης.

ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ

Μετά τη λήξη του πολέμου το Ελληνικό Ναυτικό αρνήθηκε την παραλαβή του πλοίου και η AG Vulcan μήνυσε την ελληνική κυβέρνηση το 1923.

 Η Ελλάδα επέμενε ότι το 1922-23 δέκα χρόνια μετά τη αρχή της σχεδίασής του το σκάφος ήταν ήδη παρωχημένο, ενώ και βάση της Συνθήκης των Βερσαλλιών τα γερμανικά ναυπηγεία δε θα μπορούσαν ποτέ να τοποθετήσουν οπλισμό επάνω στο σκάφος, ενώ παράλληλα ζήτησε την επιστροφή της προκαταβολής των 450.000 λιρών. 

Η διαφωνία κατέληξε στο κοινό ελληνο-γερμανικό διαιτητικό δικαστήριο.

 Το 1924 ένας Ολλανδός ναύαρχος στον οποίο ανατέθηκε από το δικαστήριο να εξετάσει τους ελληνικούς ισχυρισμού τάχθηκε υπέρ της θέσης της εταιρίας AG Vulcan. 

Ο Ε. Βενιζέλος αποφάσισε ότι η ολοκλήρωση του «Σαλαμίς» θα κόστιζε πολύ περισσότερο, ενώ θα απέκλειε την απόκτηση αριθμού αντιτορπιλικών και της δημιουργίας Ναυτικής Αεροπορίας.

Στις 23 Απριλίου 1932 συμφωνήθηκε η καταβολή από την ελληνική κυβέρνηση 30.000 επιπλέον λιρών, με το πλοίο να περιέχεται στην ιδιοκτησία  της AG Vulcan και  να διαλύεται  λίγο αργότερα στη Βρέμη.

Συνολικά λοιπόν πληρώσαμε στους Γερμανούς 30.000 λίρες και αν προστεθεί και το ποσό των 450.000 λιρών που είχε ήδη καταβληθεί  τότε η Ελλάδα πλήρωσε 480.000 λίρες, για ένα πλοίο που δεν παρέλαβε ποτέ.

Το άλλο θωρηκτό «Βασιλεύς Κωνσταντίνος» παραγγέλθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση στα Ναυπηγεία SAINT NAZAIRE το 1913. Ομοίου τύπου πλοίο ήταν το ‘ΛΩΡΑΙΝΗΣ’.

 Δεν παραδόθηκε κι αυτό ποτέ στην Ελλάδα λόγων έναρξης του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1925 εγκαταλείφθηκε αφού πληρώθηκαν – μετά από δίκη – οι ήδη γενόμενες εργασίες πριν από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.