Τα Αντισταθμιστικά Ωφελήματα από το Α ως το Ω!

Στην Ελλάδα έχουν “δαιμονοποιηθεί”. ΄Οχι αδίκως αφού αποτέλεσαν σε κάποιες περιπτώσεις εστία αδιαφάνειας σε εξοπλιστικά προγράμματα. Αυτές οι περιπτώσεις προκάλεσαν την πεποίθηση ότι “πρέπει να καταργηθούν”. Στην Ελλάδα πάντα επιλέγουμε την εύκολη λύση του “πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι”. Το να διορθώσουμε πράγματα δεν είναι δύσκολο. Χρειάζεται όμως προσπάθεια και στην Ελλάδα, ειδικά οι πολιτικοί μας δεν φημίζονται για την πρόθεσή τους να προσπαθούν.

Τι είναι λοιπόν τα περίφημα Α.Ω και πως τα χρησιμοποιούν άλλες χώρες;

Ο θεσμός των Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (Α.Ω.), σε όλες τις τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες, χρησιμοποιείται για να αντισταθμιστεί η εκροή συναλλάγματος που δημιουργεί η υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, κάτι που επιτυγχάνεται με την παροχή έργου στη εγχώρια βιομηχανία αλλά και με την αναβάθμιση της τεχνολογικής και παραγωγικής της υποδομής, μέσα από την μεταφορά τεχνογνωσίας. Τα Α.Ω. είναι ουσιαστικά δημιούργημα του Ψυχρού Πολέμου, όταν και χρησιμοποιήθηκαν από πολλές ευρωπαϊκές χώρες για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες βιομηχανικές δομές που αργότερα μετεξελίχθηκαν σε εταιρείες που σήμερα διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στον χώρο της άμυνας.

Το αμυντικό γίγνεσθαι της Ε.Ε. ορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το άρθρο 346 της Ενοποιημένης Απόδοσης της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕ) το οποίο αναφέρει χαρακτηριστικά ότι:

κανένα κράτος μέλος δεν υποχρεούται να παρέχει πληροφορίες, τη διάδοση των οποίων θεωρεί αντίθετη προς ουσιώδη συμφέροντα ασφαλείας του,
κάθε κράτος μέλος δύναται να λαμβάνει τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία για την προστασία ουσιωδών συμφερόντων της ασφαλείας του, που αφορούν την παραγωγή ή εμπορία όπλων, πυρομαχικών και πολεμικού υλικού· τα μέτρα αυτά δεν πρέπει να αλλοιώνουν τους όρους του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς σχετικά με τα προϊόντα που δεν προορίζονται για στρατιωτικούς ειδικά σκοπούς.

Τα κράτη- Μέλη κατέφευγαν ιδιαίτερα συχνά στην χρήση των εξαιρέσεων που προβλέπονται στο άρθρο 346 της ΣΛΕ καθιστώντας κανόνα καταστάσεις και νομικές αποκλείσεις που θα έπρεπε να είναι η εξαίρεση. Έτσι ξεκίνησε μια νομοπαραγωγική διαδικασία, η οποία κορυφώθηκε με την ψήφιση της Οδηγίας 2009/81/ΕΚ, σχετικά με τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας. Η Οδηγία είχε ως σκοπό την δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου που θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν το κοινοτικό δίκαιο χωρίς να διακυβεύονται τα ουσιώδη συμφέροντα της ασφάλειάς τους, αποφεύγοντας, όμως, να καταφεύγουν κατά εξακολούθηση και κατά παράβαση του πνεύματος και της ουσίας του το άρθρο 346 της ΣΛΕ.

Οι βασικοί άξονες επί των οποίων κινείται η Οδηγία είναι πρόδηλοι από το προοίμιό της στο οποίο αποτυπώνεται η άποψη πως «η εθνική ασφάλεια παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους-μέλους σε αμφότερους τους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας», αναγνωρίζοντας την πρωτοκαθεδρία του Εθνικού έναντι του Ευρωπαϊκού, σε θέματα ασφάλειας και άμυνας και σπεύδει από το προοίμιό της να καθησυχάσει τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών τονίζοντας πως «η εθνική ασφάλεια παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους-μέλους» και κατ’ επέκταση οι συμβάσεις που αφορούν αυτόν τον τομέα μπορούν να εξαιρεθούν από το γενικό κανόνα της ελεύθερης αγοράς».

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η Οδηγία, ως μέσο δευτερογενούς νομοθεσίας της Ε.Ε., δεν αλλάζει τη Συνθήκη (δηλαδή το άρθρο 346 της ΣΛΕ), ορίζει όμως την ορθή εφαρμογή της. Έτσι, εάν ένα κράτος-μέλος προτίθεται να χρησιμοποιήσει το άρθρο 346 της ΣΛΕ, πρέπει να είναι έτοιμο να διευκρινίσει πλήρως ότι το επιλεγέν μέτρο είναι πράγματι αναγκαίο για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφαλείας του. Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, κράτη όπως η Πολωνία, η Δανία και η Ολλανδία έχουν περιλάβει σε συμβόλαια αγοράς αμυντικού υλικού όρους για την ύπαρξη Α.Ω., παρακάμπτοντας τις διατάξεις της Κοινοτικής Οδηγίας 2009/81, επικαλούμενες ουσιαστικά την δυνατότητας που τους προσφέρει το άρθρο 346.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν στατιστικά στοιχεία για την συνολική αξία των προγραμμάτων Α.Ω. στην Ε.Ε. Μια αξιόπιστη πηγή για την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν την υλοποίηση προγραμμάτων Α.Ω. είναι η ετήσια έκθεση (Offsets in Defense Trade), του Γραφείου Βιομηχανίας και Ασφάλειας (Bureau of Industry and Security -BIS-) του Αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου (U.S. Department of Commerce) στην οποία καταγράφονται ετησίως, στοιχεία για την επίπτωση των Α.Ω. στις εμπορικές συναλλαγές των αμερικανικών εταιρειών. Σύμφωνα, με την 21^η έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2016, το 2015, οι αμερικανικές εταιρείες σύναψαν τρεις (3) νέες συμβάσεις ΑΩ με μέλη της Ε.Ε. συνολικής αξίας 35,5$ εκατομμυρίων. Οι συμβάσεις αυτές αναλογούσαν στο 7,89% των νέων συμφωνιών Α.Ω. και στο 0,45% της συνολικής τους αξίας. Επιπλέον, οι αμερικανικές εταιρείες ανέφεραν ότι πραγματοποίησαν 177 συναλλαγές σχετιζόμενες με τα ΑΩ με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., η ονομαστική αξία των οποίων ανήλθε στα 683,1$ εκατομμύρια ενώ η πιστωτική τους αξία άγγιξε τα 805,3$ εκατομμύρια. Οι συναλλαγές αυτές αποτελούσαν το 27,19% όλων των συναλλαγών ΑΩ των αμερικανικών εταιρειών για το 2015 και το 13,53% της συνολικής πιστωτικής αξίας αυτών.

Α.Ω. Αμερικανικές Εταιρείες με Κράτη-Μέλη του ΕΟΑ
Έτος	# Νέων Συμβάσεων	Συνολική Αξία Νέων Συμβάσεων	Σύνολο Συναλλαγών	Ονομαστική Αξία	Πιστωτική Αξία
2014	9	1,68$ Δις	233	1,22$ Δις	1,39$ Δις
2015	3	35,5$ Εκατομ.	177	683,1$ Εκατομ.	805,3$ Εκατομ.

Πηγή: Ίδια επεξεργασία βασισμένη σε στοιχεία από το Offsets in Defense Trade, Twenty-First Study, Conducted Pursuant to Section 723 of the Defense Production Act of 1950, as Amended.

Όσο αφορά την Ελλάδα τα Α.Ω. υπήρξαν «συνοδοιπόρος» της ελληνικής αμυντικής πραγματικότητας για πάνω από 3 δεκαετίες. Η υλοποίηση προγραμμάτων Α.Ω. ξεκίνησε το 1982 ορμώμενη από την τότε προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών. Από τότε μέχρι σήμερα τα ΑΩ αποτέλεσαν πηγή δημιουργίας έργου για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, ενίσχυσαν τις εξαγωγές τις προοπτικές και αναβάθμισαν το τεχνολογικό της επίπεδο. Μάλιστα τα Α.Ω σε πολλές περιπτώσεις δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να δημιουργήσουν οι ελληνικές εταιρείες μακροχρόνιες στρατηγικές συνεργασίες με κολοσσούς της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας.

Η ανάθεση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, της δομικής και ηλεκτρονικής αναβάθμισης των αμερικανικών μαχητικού αεροσκαφών F-16 που σταθμεύουν στην Ευρώπη στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) αποτελεί ένα απτό παράδειγμα για το πως τα προγράμματα αντισταθμιστικών ωφελημάτων μπορούν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες δομές έτσι ώστε η ελληνική αμυντική τεχνολογική βάση να αναπτυχθεί και να καταφέρει να δημιουργήσει τις κατάλληλες προοπτικές για την περαιτέρω υλοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα Α.Ω. Ο λόγος είναι ότι η ΕΑΒ κατάφερε να κερδίσει αυτό το συμβόλαιο αναβάθμισης εξαιτίας της στενής και πολυδιάστατης συνεργασίας που έχει αναπτύξει με την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, κατασκευάστρια εταιρεία του μαχητικού αεροσκάφους F-16, μέσα από την υλοποίηση προγραμμάτων Α.Ω.

Τα Α.Ω. αποτέλεσαν και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού αμυντικού γίγνεσθαι. Παρά την αντίθετη παραφιλολογία που έχει αναπτυχθεί στην χώρας μας, τα Α.Ω. δεν έχουν καταργηθεί. Κράτη όπως η Πολωνία, η Δανία και η Ολλανδία έχουν περιλάβει σε συμβόλαια αγοράς αμυντικού υλικού όρους για την ύπαρξη Α.Ω., χωρίς αυτό να αντιβαίνει των διατάξεων της Ε.Ε. Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει ασυγκίνητη από τα ευεργετήματα που μπορούν να προσφέρουν τα Α.Ω. στην αμυντική της βιομηχανία.

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Ακολουθήστε το Militaire.gr στο Google News για όλες τις ειδήσεις.

Βίντεο, νέα, συνεντεύξεις και άλλα πολλά στο κανάλι μας.

Αναζήτηση

Τα Αντισταθμιστικά Ωφελήματα από το Α ως το Ω!

Σχετικά άρθρα

Δείτε επίσης