T.3A “ΒΕΛΟΣ”: Το πρώτο made in Greece ελληνικό αεροπλάνο! Στιγμές Ιστορίας

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ενενήντα πέντε χρόνια πριν, γύρω στα μέσα του 1925 το αποτέλεσμα της συνεργασίας Ελλάδας – Μ. Βρετανίας στο τομέα της αεροναυπηγικής, οδήγησε στη δημιουργία του Κρατικού εργοστάσιου αεροπλάνων στο Π. Φάληρο, στις εγκαταστάσεις του οποίου γεννήθηκε το πρώτο ελληνικό πολεμικό αεροπλάνο, επίτευγμα απίστευτο για τα δεδομένα της εποχής, στην μικρή και φτωχή χώρα!
Δεν υπήρχαν μίζες, μεσάζοντες, έμποροι όπλων και διαπλοκή.

Μόνο παθιασμένοι, ονειροπόλοι και παθιασμένοι μηχανικοί και αεροπόροι που δούλεψαν με πενιχρά μέσα και χρήματα, για να κάνουν το όνειρο τους πραγματικότητα.
Το Τ.3Α «ΒΕΛΟΣ» αποτελεί ένα αεροναυπηγικό θαύμα.

Εξελίχθηκε πάνω στο πρωτότυπο Βρετανικό Dart/SWIFT με προσθήκη μιας θέσης συγκυβερνήτη-πολυβολητή προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας.

Οι ελληνικές προδιαγραφές αύξησαν τις δυνατότητες του αεροσκάφους για βομβαρδισμούς (έφερε σε αναρτήρες 4 βόμβες των 230 λιβρών), αναγνώριση, ρίψη τορπιλών και εκπαίδευση. Εφοδιάστηκε με ηλεκτρικό σύστημα ενδοσυνεννόησης και ασύρματη επικοινωνία εμβέλειας 200 μιλίων.

Χρησιμοποιούσε πλωτήρες για προσθαλάσσωση ενώ μετά το 1930 εφοδιάστηκε και με συμβατικό σύστημα προσγείωσης παραμένοντας στην ενεργό υπηρεσία αρκετά μετά το 1936, ως τις παραμονές του 2ου παγκόσμιου πόλεμου.

Το 1925 πρωτοκατασκευάστηκε μια τετράδα αυτού του τύπου των αεροπλάνων στη Βρετανία (Μπορ) και μέσα στην ίδια χρονιά η συνεργασία της εταιρίας BLACKBURN με τη χώρα μας, οδήγησε στην οργάνωση και την ανάπτυξη του πρώτου εργοστάσιου κατασκευής στην Ελλάδα που παρήγαγε στα πέντε χρόνια της λειτουργίας του 12 αεροπλάνα του ίδιου τύπου τα οποία χρησιμοποίησε το πολεμικό ναυτικό ως υδροπλάνα παράκτιας άμυνας.
Η πρώτη πτήση έγινε το Μάρτιο του 1926.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Blackburn “Velos” T.3/T.3A
Ρόλος : Τορπιλόπλανο
Διαστάσεις : Εκπέτασμα 14.78 m, μήκος 10.82 m
Κινητήρας : 1 x NAPIER LION V των 465 ίππων, ΙΙΒ των 450 ίππων
Οπλισμός : 1 X LEWIS, 4X230 lbs Βόμβες ή 1 Τορπίλη
Πλήρωμα : 2

Το αεροσκάφος που κατασκευάστηκε χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τον εξοπλισμό της Ναυτικής Αεροπορίας.

Οι ελληνικές προδιαγραφές προέβλεπαν ότι τα αεροπλάνα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για αναγνώριση, βομβαρδισμό και εκπαίδευση, ενώ θα έφεραν και τορπίλες.

Η παρθενική πτήση του τύπου έγινε το Μάρτιο του 1926, με το πρώτο αεροπλάνο να βαφτίζεται “Ελπίς”.

Συνολικά κατασκευάστηκαν 22 αεροσκάφη.

Μετά την ενοποίηση των αεροποριών (1930) συνέχισαν να χρησιμοποιούνται χωρίς πλωτήρες με συμβατικό σύστημα προσγείωσης, αν και αναφέρεται ότι υπήρχαν ακόμη ελάχιστα υδροπλάνα αυτού του τύπου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’30.

Έφεραν κωδικούς Τ-11 έως Τ-26 και ήταν ολόκληρα βαμμένα με χρώμα αλουμινίου με εθνόσημα στις πτέρυγες και το πηδάλιο διεύθυνσης, ενώ τα αεροσκάφη του ΝΑΣ είχαν ως διακριτικό στο κάθετο σταθερό μία άγκυρα.

Το Blackburn T.3 Velos χρησιμοποιήθηκε σε ρόλους παράκτιας άμυνας και ως τορπιλοπλάνο από της Ελληνικές μοίρες Ναυτικής Αεροπορίας.
Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν με την είσοδό του σε υπηρεσία το 1926 στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού και επιχειρούσε από το αεροδρόμιο Τατοΐου και τον κόλπο του Φαλήρου.
Δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε μάχη οπότε είναι άγνωστο το πως θα ανταποκρίνονταν σε τέτοια περίπτωση, καθώς η ταχύτητά του ήταν χαμηλή ακόμα και για τα αεροπλάνα εκείνης της εποχής.

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Το Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών (ΚΕΑ) ιδρύθηκε το 1925 με έδρα το Παλαιό Φάληρο, μετά από σχετική απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου με τη συνεργασία της Βρετανικής Εταιρείας BLACKBURN.
Βρισκόταν υπό κρατικό έλεγχο και είχε σαν σκοπό την κατασκευή και τη συντήρηση των επιχειρησιακών και των εκπαιδευτικών αεροσκαφών της εποχής.
Το 1939 κατασκευάστηκε στο ΚΕΑ το πρώτο αεροσκάφος τύπου PZL Ρ-24, εξ’ ολοκλήρου από μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο του 1940. Επίσης, σχεδιάστηκε και ξεκίνησε η κατασκευή ενενήντα (90) αεροσκαφών τύπου HENSCHEL των οποίων όμως η παραγωγή διακόπηκε λόγω της εισόδου της χώρας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΤΑ ΥΔΡΟΠΛΑΝΑ ΤΩΝ ΝΑΖΙ ΣΤΟ ΦΑΛΗΡΟ

Ένα υδροπλάνο Dornier Do.24K-2s της Luftwaffe με το πλήρωμα του, ήταν το πρώτο που προσθαλασσώθηκε στον Σαρωνικό τον Απρίλιο του 1941.
Το εργοστάσιο κατασκευής αεροσκαφών της Ελλάδας έγινε κτήμα των Γερμανών εκείνη την χρονιά, με την κατάκτηση της χώρας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Σύμφωνα με τον Βασίλη Γ. Μανουσάκη, διδάκτορα του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που ερεύνησε τα θέματα της ελληνικής οικονομίας την περίοδο της Κατοχής, πάνω από 3.000 αεροσκάφη και οι κινητήρες τους επισκευάστηκαν στις εγκαταστάσεις του Κρατικού Εργοστασίου Αεροπλάνων (ΚΕΑ) στο Φάληρο.

Τις επισκευές ανέλαβαν συνεργεία των εταιρειών που κατασκεύαζαν τα αεροσκάφη στη Γερμανία, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού αποτελούνταν από Έλληνες.

Κατά την απελευθέρωση της Ελλάδας, οι Γερμανοί αφαίρεσαν σημαντικά μηχανήματα από το συγκρότημα, αλλά το ΚΕΑ δεν έκλεισε.

Οι παλιές εγκαταστάσεις του στο Φάληρο εγκαταλείφθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, μετά την ίδρυση της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) που απορρόφησε το προσωπικό και το φόρτο εργασιών του ΚΕΑ, και τη μετεγκατάσταση των δραστηριοτήτων του εργοστασίου στο Ελληνικό.
Σήμερα στο χώρο υπάρχει το κτίριο της διοίκησης του ΚΕΑ, που λειτουργεί  ως Μουσείο της Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας και το ναΐδριο της αγίας Σκέπης πού κτίσθηκε το 1952,με συνεισφορά των εργαζομένων.

Πηγή

Στοιχεία από την Πολεμική Αεροπορία και τη wikipedia
NOTIA.GR