Σχετικά άρθρα
Γράφει ο
Βασίλης Γιαννακόπουλος, γεωστρατηγικός αναλυτής
Στις 3 και 4 Δεκεμβρίου 2019, οι αρχηγοί των 29 χωρών-μελών του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στο Λονδίνο (η τελευταία συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, τον Ιούλιο του 2018), προκειμένου να τιμήσουν τα επιτεύγματα της συμμαχίας μέχρι σήμερα, καθώς το 2019 σηματοδοτεί την 70η επέτειο του ΝΑΤΟ, αλλά και να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση των νεο-αναδυόμενων προκλήσεων ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων της ανανεωμένης ρωσικής επιθετικότητας, της τρομοκρατίας, της ασφάλειας του κυβερνοχώρου και των υβριδικών απειλών.
Εκτιμάται ότι η εν λόγω συνάντηση θα μπορούσε να παρουσιάσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά και αυξημένη πολιτική ένταση μεταξύ των χωρών-μελών της συμμαχίας, ένεκα των αποκλινουσών απόψεων σχετικά με μια σειρά θεμάτων, όπως η πολιτική των ΗΠΑ έναντι του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης, οι σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ και οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις.
Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ δήλωσαν ότι, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, αναμένεται να υλοποιηθούν και τα ακόλουθα σημαντικά θέματα:
- Ολοκλήρωση μιας νέας πρωτοβουλίας, σύμφωνα με την οποία η συμμαχία θα έχει στη διάθεσή της 30 μηχανοκίνητα τάγματα, 30 μοίρες μαχητικών αεροσκαφών και 30 πολεμικά πλοία έτοιμα για διεξαγωγή επιχειρήσεων, εντός 30 ημερών.
- Κήρυξη του διαστήματος ως νέου επιχειρησιακού τομέα για το ΝΑΤΟ, στην καταπολέμηση των απειλών του κυβερνοχώρου και των υβριδικών απειλών, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης νέων βασικών απαιτήσεων για τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές της συμμαχίας. Ο Stoltenberg τόνισε ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει πρόθεση να αναπτύξει όπλα στο διάστημα και ότι η προσέγγιση του ΝΑΤΟ στο διάστημα θα παραμείνει αμυντική και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Το ΝΑΤΟ έχει διαθέσει ομάδες Ταχείας Αντίδρασης Κυβερνοχώρου (Cyber Rapid Reaction), προκειμένου να βοηθήσει τους συμμάχους να ανταποκριθούν σε κυβερνοεπιθέσεις. Μάλιστα, το 2018, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την ίδρυση νέου Κέντρου Επιχειρήσεων Κυβερνοχώρου στις Βρυξέλλες. Το ΝΑΤΟ έχει επίσης επιδιώξει να ενισχύσει τις δυνατότητες αντιμετώπισης των αυξημένων υβριδικών απειλών, συμπεριλαμβανομένης της προπαγάνδας, της εξαπάτησης, της δολιοφθοράς και άλλων μη στρατιωτικών τακτικών. Συγκεκριμένα, είχε εστιάσει στην ενίσχυση των στρατηγικών επικοινωνιών, την σχεδίαση και διεξαγωγή κατάλληλων σεναρίων ασκήσεων, καθώς και την ενίσχυση του συντονισμού με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών.
- Αύξηση των αμυντικών δαπανών από τους Ευρωπαίες και Καναδούς. Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της κυβέρνησης Trump για το ΝΑΤΟ είναι η παρότρυνση των συμμάχων στην αύξηση των εθνικών αμυντικών προϋπολογισμών τους, σύμφωνα με παλαιότερες συμφωνίες, οι οποίες αποσκοπούσαν στη διασφάλιση της δίκαιης κατανομής των αμυντικών ευθυνών στο πλαίσιο της συμμαχίας. Στο Λονδίνο, οι συμμαχικοί ηγέτες αναμένεται να εξετάσουν την πρόταση της Ουάσιγκτον να μειωθούν οι αμερικανικές δαπάνες και να αυξηθούν οι αντίστοιχες γερμανικές. Το 2018, το μερίδιο των ΗΠΑ στις κοινές χρηματοδοτήσεις του ΝΑΤΟ ήταν περίπου 22% (570 εκατομμύρια δολάρια), της Γερμανίας 15%, της Γαλλίας 11% και του Ηνωμένου Βασιλείου 10%. Η πρόταση της Ουάσιγκτον, που θα εξεταστεί στο Λονδίνο, αναφέρει ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γερμανία θα συνεισφέρουν με περίπου 16%.
- Ανανέωση της δέσμευσης των χωρών-μελών για την αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Το Νοέμβριο του 2019, περίπου 8.700 στρατιώτες από τους συνολικά 17.178, που συμμετέχουν στην Αποστολή Αποφασιστικής Στήριξης (Resolute Support Mission – RSM) του Αφγανιστάν, προέρχονταν από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ και χώρες-εταίρους (ΗΠΑ 8.475 στρατιώτες, Γερμανία 1.300, Ηνωμένο Βασίλειο 1.100, Ιταλία 895, Γεωργία 871 και Ρουμανία 797). Ο πρόεδρος Trump ζήτησε επανειλημμένα από το ΝΑΤΟ να επεκτείνει τις προσπάθειές του για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας πέρα από το Αφγανιστάν. Συγκεκριμένα, για την καταπολέμηση των τρομοκρατικών απειλών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA), οι οποίες συνιστούν σημαντικά ευρωπαϊκά θέματα.
- Συμφωνία, η οποία μεταξύ άλλων θα εκτιμά την επιρροή της Κίνας στο ΝΑΤΟ και την διατλαντική ασφάλεια. Η κυβέρνηση Trump και ορισμένοι βουλευτές του Κογκρέσου προέτρεψαν το ΝΑΤΟ να αξιολογήσει τις επιπτώσεις στην ασφάλεια των αυξανόμενων κινεζικών επενδύσεων στην Ευρώπη και να εργαστεί για την αντιμετώπιση των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στην υπερατλαντική ασφάλεια. Όπως αναφέρεται στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (Δεκέμβριος 2017), οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι «η Κίνα κερδίζει στρατηγική θέση στην Ευρώπη, διευρύνοντας τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της και επενδύοντας σε βασικές βιομηχανίες, ευαίσθητες τεχνολογίες και υποδομές». Μάλιστα, αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους και συνεργάτες τους ότι η χρήση του Huawei ή άλλου κινεζικού εξοπλισμού 5G θα μπορούσε να εμποδίσει την ανταλλαγή πληροφοριών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξαιτίας των ανησυχιών για την ασφάλεια του δικτύου. Αναλυτές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού υποστηρίζουν ότι «η κοινή πίεση ΗΠΑ και Ευρώπης στην Κίνα θα είναι πιο αποτελεσματική από τις διμερείς σχέσεις των εταίρων με την Κίνα».
- Πρόοδο στην οριστικοποίηση της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ. Παρότι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εξέφρασαν την ελπίδα ότι η διαδικασία επικύρωσης θα είχε ολοκληρωθεί για τη συνάντηση των ηγετών του Λονδίνου, εντούτοις ο Γενικός Γραμματέας της συμμαχίας, Stoltenberg, ανέφερε ότι αυτό δεν θα συμβεί μέχρι τις αρχές του 2020. Να σημειωθεί ότι, μέχρι το Νοέμβριο του 2019, οι 26 από τους 29 συμμάχους είχαν επικυρώσει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας (η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε την επικύρωση στις 22 Οκτωβρίου 2019).
Όπως προαναφέρθηκε, οι συζητήσεις στο Λονδίνο θα μπορούσαν να προκαλέσουν αυξημένη ένταση σε μια σειρά ζητημάτων. Η διαφωνία, σχετικά με το αν και πώς θα ανταποκριθεί το ΝΑΤΟ σε αυτά τα ζητήματα, ώθησε ορισμένους, συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου Προέδρου Εμμανουήλ Μακρόν, να αμφισβητήσουν τη στρατηγική κατεύθυνση και το μέλλον του ΝΑΤΟ. Πολλοί αξιωματούχοι και αναλυτές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν επίσης τονίσει ότι ορισμένες δηλώσεις και αποφάσεις του προέδρου Trump για το ΝΑΤΟ, καθώς και η έλλειψη διατλαντικού συντονισμού σε πολιτικές, που σχετίζονται με τη Συρία και το Αφγανιστάν, έχουν υπονομεύσει σοβαρά τη συμμαχία.
Ορισμένες κυβερνήσεις των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ υποστηρίζουν ότι η αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και πολλών Ευρωπαίων συμμάχων, σε μια σειρά βασικών ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μέχρι την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, εμπόδισε τη συνεργασία στο ΝΑΤΟ. Σε μια συνέντευξή του (Νοέμβριος 2019), ο Γάλλος πρόεδρος Macron αναφέρθηκε σε αυτές τις αποκλίσεις και δήλωσε ότι «βιώνουμε τον εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ». Φυσικά, εννοούσε την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη βορειοανατολική Συρία τον Οκτώβριο του 2019, με αποτέλεσμα την τουρκική εισβολή στις συρο-κουρδικές περιοχές. Στη συνέχεια, χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ επέκριναν έντονα τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας κατά των κουρδικών δυνάμεων στη βορειοανατολική Συρία, καθώς και την ανάπτυξη του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, γεγονός που γεννά ερωτήματα για μια πιθανή έξοδο της Τουρκίας από τη συμμαχία.
