Ρασπούτιν: Ποιος ήταν ο μυστηριώδης “άσωτος” καλόγερος της τσαρικής αυλής;

Σαν σήμερα το 1916, δολοφονείται από δυο Ρώσους ευγενείς ο καλόγερος Γκρέγκορι Ρασπούτιν στην Αγία Πετρούπολη, που διέθετε τεράστια επιρροή στην τσαρική αυλή και συγκεκριμένα πάνω στην τσαρίνα Αλεξάνδρα.

Η επιρροή του Ρασπούτιν πάνω στην τσαρική οικογένεια προήλθε  σε μεγάλο βαθμό από τις “σωτήριες” επεμβάσεις του στις κρίσεις του τσάρεβιτς (διαδόχου) Αλεξέι, που έπασχε από αιμοφιλία. Πετώντας τα φάρμακα που σύστηναν οι γιατροί, ο Ρασπούτιν ακύρωνε χωρίς να το γνωρίζει την αρνητική δράση της ασπιρίνης σε τέτοιου είδους ασθένεια.

Η ιστοσελίδα Η Ρωσία Τώρα γράφει για τον μυστηριώδη Ρασπούτιν. Μυστήριο η ζωή του, μυστήριο και ο θάνατός του:

Το σπίτι του Γκριγκόρι Ρασπούτιν έβλεπε στην οδό  Τομπόλσκι Τρακτ, απ’ όπου πέρναγαν οι καταδικασμένοι, μέσα από το χωριό Ποκρόβσκογιε, της περιφέρειας  Τιουμέν. Σήμερα, ο αυτοκινητόδρομος περνάει έξω από το χωριό, το σπίτι του Ρασπούτιν έχει κατεδαφιστεί, όμως απέναντι απ’ αυτό το σημείο, βρίσκεται ένα κτίριο με φωτεινό ξύλινο φράχτη και ξυλόγλυπτα παράθυρα, το οποίο λειτουργεί ως  μουσείο, αφιερωμένο στον  πασίγνωστο Ρώσο, που έδωσε το όνομά του σε χιλιάδες εστιατόρια αλλά και σε μια κακή γερμανική βότκα.  

Μπροστά από την είσοδο του μουσείου υπάρχει μια χαραγμένη επιγραφή, πάνω σε μια πέτρα. Τα λόγια είναι παρμένα από το ημερολόγιο του τελευταίου τσάρου της Ρωσίας: «Αλλάξαμε άλογα στο χωριό Ποκρόβσκογιε. Μείναμε πολλή ώρα μπροστά από το σπίτι του Γκριγκόρι (Ρασπούτιν)».

Δύο μήνες μετά το γεγονός αυτό, ο Νικόλαος Β’, η αγαπημένη του σύζυγος Αλεξάνδρα, οι τέσσερις πριγκίπισσες, ο 13χρονος Τσαρέβιτς Αλέξιος και οι τρεις υπηρέτες θα εκτελεστούν στο υπόγειο της οικίας Ιπάτιεφ στην Eκατερίνενμπουργκ.

Τα αντικείμενα του Ρασπούτιν

Από την δεκαετία του 1970, το ζεύγος  Βλαντίμιρ και η Μαρίνα Σμιρνόφ συγκεντρώνουν, έγγραφα, επιστολές, φωτογραφίες και αντικείμενα που άνηκαν στον Ρασπούτιν. Το 1991 ίδρυσαν το πρώτο ιδιωτικό μουσείο, στη Ρωσία, αγοράζοντας ένα παλιό διώροφο κτίριο στο χωριό Ποκρόβσκογιε της περιφέρειας Τιουμέν, όπου ζούσαν οι γονείς του Ρασπούτιν, «του πιο γνωστού Ρώσου στον κόσμο» κατά την άποψη  των Σμιρνόφ . Το μουσείο διαθέτει δύο μεσαίων διαστάσεων δωμάτια, όπου έχουν τοποθετηθεί πράγματα από το σπίτι του Ρασπούτιν, αυθεντικές  φωτογραφίες και έγγραφα, τα οποία το ζεύγος Σμιρνόφ αναζήτησε σε αρχεία, αγόρασε δημοπρασίες των  Σόθμπις κι απέκτησε  με ανταλλαγή από εκείνους, οι πρόγονοι των οποίων έτυχε να γνωρίζουν  τον «μεγάλο Ρώσο μυστικιστή» Ρασπούτιν.

Όταν οι οικογένεια του Ρασπούτιν, μετά τον θάνατό του, εξορίστηκε στο Σαλεχάρντ, η επιτροπή για τη φτώχεια των χωρικών μοίρασε την περιουσία του. Οι μουσειολόγοι  Σμιρνόφ κατέφυγαν στις κομματικές λίστες και επισκέφτηκαν τα σπίτια των απογόνων τους στο Ποκρόβσκογιε. Έτσι, βρέθηκε μια βιενέζικη καρέκλα, ένας σπασμένος καθρέφτης, ένα πιάτο με τα αρχικά της Αλεξάνδρα Φιόντοροβνα, ένα κουδούνι εξώπορτας και άλλα αντικείμενα που αποτελούσαν το περιβάλλον του αυτοκρατορικού αστέρα. Επίσης, στη συλλογή του μουσείου υπάρχουν μπουκάλια βότκας «Ρασπούτιν» και διάφορα βιβλία αφιερωμένα στον ίδιο, από σοβαρές επιστημονικές μελέτες μέχρι συνταγές από ποικίλα γιατροσόφια, φτιαγμένα  υποτίθεται  από τον Ρασπούτιν.

Οι Σμιρνόφ κατάφεραν να εξακριβώσουν την ημερομηνία γέννησης του Ρασπούτιν, να εξερευνήσουν το ιστορικό  της προέλευσης του επωνύμου του, ακόμη και να αναζητήσουν την πραγματική δισέγγονη του μεγάλου μυστικιστή, που μένει τώρα στο Παρίσι, η Λοράνς Ιό-Σολοβιόφ. Όπως και όλα τα άλλα που σχετίζονται με τον Ρασπούτιν, το έτος γέννησης, το γενεαλογικό του δέντρο, αλλά και η ζωή των απογόνων του, για πολλά χρόνια, αποτελούσαν αντικείμενο ποικίλων λογοτεχνικών και ιστορικών μυθοπλασιών.

Ο Βλαντίμιρ Σμιρνόφ έκανε αίτηση στο ληξιαρχείο της περιοχής Γιαρκόβσκι και ανακάλυψε το έγγραφο, όπου στις 9 Ιανουαρίου 1869, ο ιερέας Τιτόφ έγραφε: «Στο χωριό Ποκρόβσκογιε, στην οικογένεια του χωρικού Εφίμ Γιάκοβλεβιτς Ρασπούτιν και της γυναίκας του, που και οι δυο τους είναι ορθόδοξοι, γεννήθηκε ο Γκριγκόρι». Επίσης ο Σμιρνόφ λέει πως η εγκυκλοπαίδεια Britannica έστειλε μια βεβαίωση όπου είναι γραμμένο ότι άλλαξαν την ημερομηνία γεννήσεως του Ρασπούτιν.

Η πιο αστεία λεπτομέρεια του έργου των ερευνητών είναι ο αριθμός των ψευδοαπογόνων του Ρασπούτιν, που τους προσεγγίζει. Οι Σμιρνόφ έχουν πια πάψει να μετράνε διάφορους «άμεσους» και «εξώγαμους» κληρονόμους του γενειοφόρου Ρώσου μυστικιστή.«Υπάρχουν πάνω από εκατό Μαρίες, Αναστασίες, Αλέξιοι, που σώθηκαν ως εκ θαύματος στο υπόγειο της οικίας Ιπάτιεφ. Ήρθε η σειρά των απογόνων του Ρασπούτιν»εξιστορεί με ύφος επικριτικό ο Σμιρνόφ

Στο μεταξύ, από τα τρία παιδιά του Ρασπούτιν, μόνο η κόρη του η Ματριόνα είχε απογόνους. Ο γιός του Ντμίτρι πέθανε μαζί με τη γυναίκα του τη Φέσα στο Σαλεχάρντ. Η κόρη Βάρια πέθανε από τύφο στη Μόσχα το 192 και ο τάφος της βρίσκεται στο νεκροταφείο Νοβοντέβιτσιε.

Η Ματριόνα, μαζί με τον άντρα της Σολοβιόφ, που ήταν αξιωματικός του Λευκού Στρατού, έφυγε με το τσεχοσλοβακικό σώμα, με το τελευταίο πλοίο που αναχώρησε από το Βλαντιβοστόκ. Ο άντρας της πέθανε λίγο αργότερα, και για να μπορέσει να συντηρήσει τη κόρη της αναγκάστηκε να εργαστεί ως θηριοδαμάστρια σε τσίρκο. Το κοινό εντυπωσιαζόταν με το όνομά της «Μαρία Ρασπούτινα», πάνω στις αφίσες.

Το 2005, η δισέγγονη του Ρασπούτιν, η γαλλίδα Λοράνς επισκέφτηκε το Ποκρόβσκογιε και δώρισε στο μουσείο αυθεντικές φωτογραφίες και έγγραφα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Λοράνς απέκρυβε για πολύν καιρό την καταγωγή της από τους φίλους της, και ανακοίνωσε το όνομα του προπάππου της μόνο κατά την ημέρα των 60ων γενεθλίων της.

Ένα άλλο προφίλ

 O Γκριγκόρι Ρασπούτιν γεννήθηκε το 1869 στο χωριό Ποκρόφκοε της Περιφέρειας Τιουμέν και δολοφονήθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1916. 

Σχετικά με την «στερεοτυπική» εικόνα του Ρασπούτιν που τον θέλει μπεκρή και διεστραμμένου, ο Βλαντίμιρ Σμιρνόφ προτείνει την εκδοχή που αρμόζει σ’ έναν μουσειολόγο που κατανοεί τις ατέλειες του κόσμου: «Ο Ρασπούτιν ανήγειρε με δικά του έξοδα την εκκλησία στο χωριό Ποκρόβσκογιε, ίδρυσε αντιαλκοολικό σύλλογο, βοηθούσε τους άπορους, δίδασκε στα παιδιά τους την φιλανθρωπία, δεν έτρωγε κρέας και γαλακτοκομικά, έκανε προσκυνήματα σε ιερά χριστιανικά μέρη, όπως στο Κίεβο, στην Πετσέρσκαγια Λαύρα και στον Πανάγιο Τάφο στην Ιερουσαλήμ. Ήταν αγράμματος, αλλά ήξερε απέξω την Αγία Γραφή και την ερμήνευε με τόση γραφικότητα που συγκλόνιζε όχι μόνο τους ιερείς, αλλά και την οικογένεια του Τσάρου…»

Όπως η ζωή του Ρασπούτιν, έτσι και ο θάνατός του καλύπτονται με ένα μείγμα από δοξασίες και αποκρύψεις. Δολοφονήθηκε στην Αγία Πετρούπολη την νύχτα της 17ης Δεκεμβρίου του 1916, μετά από συνωμοσία του Φέλιξ Γιουσούποφ, του Μεγάλου Πρίγκιπα Ντμίτρι Πάβλοβιτς, του αξιωματικού της βρετανικής ασφάλειας MI6 Όσβαλντ Ρέινερ και του μοναρχικού Βλαντίμιρ Πουρισκέβιτς. Θεωρείται ότι Ρασπούτιν δηλητηριάστηκε με κυάνιο μέσα σε μια τούρτα, όμως ο ίδιος δεν έτρωγε γλυκά και ο ιατροδικαστής δεν εντόπισε ίχνη δηλητηρίου στη σωρό του.

Το γεγονός του θανάτου

Σύμφωνα με τον Σμιρνόφ, ο Ρασπούτιν  μάλλον χτυπήθηκε θανάσιμα και πυροβολήθηκε μερικές φορές στο κεφάλι, την κοιλιά και την πλάτη. Έπειτα έδεσαν τα χέρια του μπροστά, τον τύλιξαν σε μια κουρτίνα και τον πόντισαν από τη γέφυρα της αυτοχειρίας στον ποταμό, Μάλαγια Νέβκα.

Όπως η ζωή του Ρασπούτιν, έτσι και ο θάνατός του καλύπτονται με ένα μείγμα από δοξασίες και αποκρύψεις.  

Όταν, κατ’ εντολή του Αυτοκράτορα, η σωρός του Ρασπούτιν ανασύρθηκε απ’τα νερά, είδαν ότι τα χέρια του ήταν ελεύθερα, ενώ το δεξί χέρι ήταν ανασηκωμένο με τρία δάχτυλα ενωμένα, για να κάνει τον σταυρό του, σαν να είχε καταλάβει ότι δεν επρόκειτο να αναδυθεί ποτέ.

Ωστόσο, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, ήταν ήδη νεκρός όταν οι δολοφόνοι έριξαν τη σωρό του στο ποτάμι. Λίγο πριν τον θάνατό του ο Ρασπούτιν είχε συναντηθεί με τον Ιωάννη της Κροστάνδης. Ο Πατήρ Ιωάννης τον ρώτησε : «Ποιό επώνυμο έχεις;» και όταν ο άλλος απάντησε: «Ρασπούτιν (δηλαδή, άσωτος)»  παρατήρησε: «Πρόσεχε, αυτό θα ορίσει τη μοίρα σου». Και έτσι ακριβώς συνέβη.