Rafale: “Οι οικονομοτεχνικές παρενέργειες της προμήθειας και το F-35”

Γράφει ο

Γιώργος Σπ. Τσιτσιλιάνος

 Με πλειοψηφία εγκρίθηκε στη βουλή η προμήθεια των δεκαοχτώ Γαλλικών αεροσκαφών Rafale. Εκ των οποίων τα (12) είναι μεταχειρισμένα σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, ως προς τις ώρες λειτουργίας σε συνάρτηση με το κατασκευαστικό όριο ζωής τους, και έξι (6) καινούργιων, με συνολικό κόστος 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, συμπεριλαμβανομένου και του οπλικού συστήματος.

Το 60% περίπου του κόστους θα δοθεί εντός του 2021.Το γεγονός της μεγάλης αποδοχής από τα κόμματα της βουλής είναι θετικό αποτύπωμα, μετά από τόσα χρόνια απραξίας.Δηλώνει την αποφασιστικότητα του πολιτικού συστήματος στην αναγκαιότητα του εν λόγω προγράμματος, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη Τουρκική επιθετικότητα που θα έχει συνέχεια.Το εργαλείο αυτό, που λέγεται Rafale, όντως είναι ένα αποτελεσματικό επιχειρησιακό όπλο, πολλαπλού ρόλου, που θα κάνει την διαφορά στον αέρα, εφόσον η Τουρκία παραμένει με τον αεροπορικό στόλο που διαθέτει την παρούσα χρονική περίοδο, που ίσως στο επόμενο χρονικό διάστημα να δούμε διαφοροποιήσεις.

Ωστόσο, το όλο θέμα της εν λόγω προμήθειας θα ήθελα να το διερευνήσουμε καλοπροαίρετα οικονομοτεχνικά, σε συνάρτηση με δύο παραμέτρους, τους επιχειρησιακούς και της βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας, ένας τομέας που δυστυχώς έχει παραμεληθεί συνειδητά από την Πολιτεία, όπου τους καρπούς αυτής της αμέλειας/αδιαφορίας καρπωνόμαστε οικονομικά σήμερα, αφού καταφέραμε μεγάλο αριθμό μηχανικών να τους στείλουμε σε ξένες πατρίδες και να καταστήσουμε τη πατρίδα μας παραγωγή γενικών υπηρεσιών.

Ας αξιολογήσουμε το έργο της προμήθειας οικονομοτεχνικά.

Το συνολικό κόστος της όλης προμήθειας ανέρχεται στο ύψος των 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου.

Το κόστος μόνο των 18 αεροσκαφών ανέρχεται περίπου στο ένα  δισεκατομμύριο ευρώ περίπου,λαμβανομένου υπόψη ότι ίσως η τιμή του μεταχειρισμένου είναι περίπου το ήμισυ του κόστους του καινούργιου.Το οπλικό σύστημα που θα φέρει το αεροσκάφος,που  δίνει και την επιχειρησιακή του αποτελεσματικότητα κοστίζει περίπου 400 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένης και της εν συνεχείας υποστήριξης( FOS- Follow on Support).Αν σε αυτό αφαιρέσουμε το κόστος των FOS το πραγματικό κόστος των όπλων ανέρχεται περίπου στα 300 εκατομμύρια ευρώ.Δηλαδή έχουμε 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, ως προς το κόστος της προμήθειας των 18 αεροσκαφών Rafale συμπεριλαμβανομένων και των όπλων.Το υπόλοιπο 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ,ως προς το συνολικό κόστος της προμήθειας,είναι το κόστος των υποδομών συντήρησης,της εν συνεχείας υποστήριξης,της εκπαίδευσης,του εξομοιωτή πτήσης, της βιβλιογραφίας,των πιστοποιήσεων,της τεχνικής βοήθειας,της μεταφοράς των υλικών και των άλλων γενικών υπηρεσιών,που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία τόσο σοβαρή σύμβαση.

Να προσθέσω,ότι δεν υπάρχει καμία βιομηχανική επιστροφή,υπό την έννοια κάποιου υποκατασκευαστικού έργου σε Ελληνική κρατική ή ιδιωτική βιομηχανική μονάδα,με νέα τεχνογνωσία,που να περιλαμβάνει μέρος κάποιων ηλεκτρονικών συστημάτων ή apartments του σκάφους για όλα τα Γαλλικά αεροσκάφη Rafale. Αυτό θα έδινε αναπτυξιακή τεχνολογική δυναμική στην οικονομία μας,και θέσεις εργασίας για το επιστημονικό και τεχνικό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας.Επιπλέον οφείλουμε να προσθέσουμε και το κόστος της εν συνεχείας υποστήριξης του αεροσκάφους και των οπλικών συστημάτων στο βάθος του χρόνου,μετά το πέρας της υπάρχουσας συμβατικής συμφωνίας.

Συνεπώς έχουμε ένα ποσό της τάξης του 45-50%του συνολικού κόστους σε γενικές υπηρεσίες απολύτως απαραίτητες, ώστε τα αεροσκάφη αυτά να είναι ετοιμοπόλεμα, και να είναι ικανά να αντιμετωπίσουν όταν απαιτηθεί με επιτυχία τον πολλαπλό τους ρόλου τους, που ήταν και η λογική της προμήθειάς τους.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτός ο αριθμός της προμήθειας των (18 ) αεροσκαφών ήταν η βέλτιστη οικονομοτεχνικά αναπτυξιακή λύση, και η αποτελεσματικότερη επιχειρησιακά ως προς την αμυντική θωράκιση της χώρας.Να μην δούμε το έργο ως μία προσωρινή λύση για να καλύψουμε την όντως δικαιολογημένη αναγκαιότητα λόγω της επείγουσας κατάστασης.Δεν φροντίσαμε ως οργανωμένη Πολιτεία, να σχεδιάσουμε και να διαπραγματευτούμε όπως θα σκεφτόταν ένα σοβαρό κράτος, ενώ το πρόβλημα ήταν διαχρονικά γνωστό.

Αν είχαμε προβλέψει την προμήθεια αντί (18), 36 έως 40 αεροσκαφών Rafale ποιο θα ήταν το επιπλέον κόστος ; Δεδομένου ότι το 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ θα ήταν σχεδόν σταθερό με μικρές σχετικά αποκλίσεις,που θα έδιναν όμως στην Πολεμική Αεροπορία πολύ μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και δύναμη πυρός.

Σε μία τέτοια περίπτωση  το κόστος του κάθε αεροσκάφους θα είχε μία μείωση λογική της τάξης τουλάχιστον του 10-15 %,που αν είχαμε και μία μακροπρόθεσμη αποπληρωμή,η όλη προμήθεια θα ήταν οικονομικά πιο συμφέρουσα σε συνάρτηση με την ποσότητα των υπό προμήθεια αεροσκαφών. Αν πληρούσε και τις κατάλληλες βιομηχανικές επιστροφές θα ήταν ακόμη πιο συμφέρουσα με αναπτυξιακό οικονομικό αποτύπωμα. Δεδομένου ότι,στο βάθος του χρόνου θα είχαμε οικονομικά οφέλη,που σταδιακά θα ισορροπούσαν σε κάποιο βαθμό το χρέος της προμήθειας, σε συνάρτηση με μία νέα τεχνοοικονομική δυναμική πολλά υποσχόμενη,εφόσον δεν αφήναμε αυτή την προοπτική να πάει χαμένη.

Ας εξετάσουμε την υπό σκέψη προμήθεια των αεροσκαφών F-35 

Ο υπουργός της Εθνικής Άμυνας δήλωσε πρόσφατα  στη βουλή ότι ενδιαφερόμαστε για την  συνολική προμήθεια σαράντα (40) νέων αεροσκαφών, δηλαδή την προμήθεια επιπλέον είκοσι δύο (22).

Εκτιμώ ότι εφόσον τελικά πραγματοποιηθεί και αυτή η προμήθεια, ίσως μιλάμε για τα αεροσκάφη F-35 που είναι 5ης γενιάς, λόγω των διερευνητικών ενεργειών που έχει ήδη προβεί το ΥΠΕΘΑ προς την Αμερικανική κυβέρνηση.Το πρόγραμμα αυτό,όπως αντιλαμβάνεστε θα υπερβεί σε μεγάλο βαθμό το κόστος της συνολικής προμήθειας των αεροσκαφών Rafale εφόσον πραγματοποιηθεί. Όπου το κόστος γενικά των υπηρεσιών συντήρησης στο βάθος του χρόνου θα μας γονατίσει οικονομικά λόγω της πολυμορφίας των αεροσκαφών.Ένα θέμα που το έχουμε βιώσει αποδεδειγμένα τα τελευταία χρόνια με όλα τα αρνητικά επακόλουθα ,όπως η εγκατάλειψη των αεροσκαφών Mirage 2000 και όχι μόνο.Βεβαίως αυτό το εργαλείο που λέγεται F-35  είναι αποτελεσματικό λόγω της ιδιότητας του stealth και πολύ περισσότερο αναγκαίο αν τελικά η Τουρκία το αποκτήσει. Ωστόσο,αν κοιτάξουμε στο καθρέφτη θα δούμε ότι η Τουρκία το όλο θέμα το προγραμμάτισε και το σχεδίασε ορθολογικά και το κοστολόγησε πολλά χρόνια πριν,κατόρθωσε να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα της συμπαραγωγής κάποιων apartments του σκάφους του F-35, με προγραμματισμό στο βάθος του χρόνου της απόκτησης (100) αεροσκαφών,ανεξάρτητα που λόγω Ερντογάν τελικά για καλή μας τύχη δεν της βγήκε.Αν όμως αυτό το πρόγραμμα προχωρούσε,φανταστείτε την δεινή θέση της χώρας από  αμυντικής πλευράς.

Συνεπώς, αν σκεφτόμαστε να  προχωρήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να εξετάσουμε σε βάθος όλες τις πιθανές παρενέργειες, και όλες τις παραμέτρους οικονομοτεχνικές, επιχειρησιακές, σοβαρών βιομηχανικών επιστροφών σε συνδυασμό με την επιχειρησιακή εκμετάλλευση των αεροσκαφών F-16 σε Viper. Αν όλα αυτά δεν συνεκτιμηθούν σοβαρά θα δημιουργήσουν μεγάλο οικονομικό άνοιγμα, που ενδεχομένως θα είναι δύσκολα αναστρέψιμο, και πιθανά θα έχει ως αποτέλεσμα την πλημμελή αξιοποίηση όλων των μέσων των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το συμπέρασμα είναι, ότι η κάθε προμήθεια που αφορά τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων,οφείλει να έχει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό,λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους που ανέλυσα, και όχι να τρέχουμε την τελευταία στιγμή να καλύψουμε ανάγκες,που είναι κοστοβόρες διαχρονικά,μη πλήρως επιχειρησιακές εκμεταλλεύσιμες με τον βέλτιστο τρόπο,και δεν έχουν την οικονομική αναπτυξιακή δυναμική που χρειάζεται οπωσδήποτε η χώρα.

Η λογική της εύκολης λύσης με την προμήθεια οπλικών συστημάτων, χωρίς να χτίζουμε παράλληλα ως χώρα την τεχνολογική μας ανάπτυξη,που θα δώσει τους μελλοντικούς οικονομικούς καρπούς οφείλει στο εξής να ” πεθάνει “