“Το Ισραήλ δεν αμφισβητεί ότι το Ιράν είναι μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη”

Το Ισραήλ δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι το Ιράν αποτελεί ιστορικά μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη, ούτε επιχειρεί να μειώσει τις περιφερειακές του φιλοδοξίες στην ευρύτερη περιοχή, γνωρίζει εξάλλου ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα προϋπήρχε της Ισλαμικής Επανάστασης, αλλά ζητάει από την Τεχεράνη να πάψει να επιδιώκει και να διακηρύσσει ότι επιθυμεί την καταστροφή του κράτους του Ισραήλ, τονίζει ο ισραηλινός ακαδημαϊκός και σύμβουλος ιρανικών υποθέσεων, του Ινστιτούτου Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ (INSS) Ραζ Ζιμτ, ο οποίος σε επίσκεψή του αυτή την εβδομάδα στην Ελλάδα ενημέρωσε για τα θέματα της αρμοδιότητάς του Ελληνες δημοσιογράφους.
Το Ισραήλ, κατά την ανάλυση του κ. Ζιμτ, εντοπίζει την εχθρική στάση του Ιράν – πέρα από τις λεκτικές επιθέσεις – στους τρεις άξονες της πολιτικής του: την πυρηνική, την πυραυλική και την περιφερειακή πολιτική.
Η απόκτηση πυρηνικής βόμβας από το Ιράν αποτελεί κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ, σημειώνει, προσθέτοντας ότι η χώρα του είναι σε εγρήγορση και «δεν θα ανεχθεί» να πλησιάσει η Τεχεράνη σε απόσταση ολίγων μηνών από την κατασκευή πυρηνικού όπλου.
Στην ερώτηση, γιατί το Ισραήλ δεν αντιδρά το ίδιο έντονα στο ενδεχόμενο να αποκτήσει η Σαουδική Αραβία πυρηνική βόμβα, «αγοράζοντάς» την από το Πακιστάν ή γιατί δεν αντιδρά για τα πυρηνικά όπλα του Πακιστάν, απαντά ότι η Σαουδική Αραβία δεν δηλώνει ότι θέλει να καταστρέψει το Ισραήλ, ούτε το Πακιστάν αποτελεί απειλή για το Ισραήλ.
Στην περίπτωση που είχαμε να επιλέξουμε μεταξύ φιλικών σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία ή με το Ιράν – αν το τελευταίο αποκήρυσσε τον στόχο του για καταστροφή του Ισραήλ – ασφαλώς θα επιλέγαμε το Ιράν, τονίζει, διευκρινίζοντας ότι έχουμε πολύ καλή εμπειρία σχέσεων με το Ιράν πριν από την Επανάσταση του 1979 και δεν έχουμε εδαφικές διαφορές. Το Ιράν εξάλλου δεν αποτελεί αραβικό κράτος.
Κόκκινη γραμμή αποτελεί και η μόνιμη εγκατάσταση στρατιωτικών δυνάμεων που εξαρτώνται από το Ιράν στη Συρία, που αποτελεί μαλακό υπογάστριο του Ισραήλ, προσθέτει. Σημειώνει ιδιαίτερα τη δράση της Χεζμπολάχ στη Συρία, που εξαρτάται κατά 90% από την χρηματοδότηση του Ιράν, αν και διευκρινίζει ότι με την εν λόγω οργάνωση που είναι εγκατεστημένη στον Λίβανο δεν επιθυμούμε κλιμάκωση της έντασης. Υπάρχει μια «αμοιβαία αποτροπή» στην περιοχή, λέει χαρακτηριστικά.
Ως προς την εσωτερική πολιτική και κοινωνική διάρθρωση, καθώς και για την οικονομική κατάσταση του Ιράν, ο ισραηλινός ακαδημαϊκός υπενθυμίζει ότι υπάρχει η γνωστή διαφοροποίηση μεταξύ συντηρητικών – σκληροπυρηνικών και πραγματιστών- μεταρρυθμιστών. Τους μεταρρυθμιστές θεωρείται ότι εκπροσωπεί ο Πρόεδρος Ροχανί και τους Συντηρητικούς ο πνευματικός ηγέτης Χαμενεΐ, ο οποίος όμως έχει τη μεγάλη ισχύ στην πολιτικοθρησκευτική ιεραρχία, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Ζαρίφ κινείται μεταξύ των δύο εισπράττοντας όμως πυρά και από τους δύο.
Οι μεταρρυθμίσεις στις οποίες θα ήταν διατεθειμένοι να προβούν οι πιο πραγματιστές αφορούν κυρίως την οικονομία και κάποιες ελευθερίες για τη νεολαία, ενώ οι δύο σχολές σκέψης μικρές διαφορές έχουν ως προς τους κεντρικούς άξονες της εξωτερικής πολιτικής, καθώς η πυρηνική, η πυραυλική και η περιφερειακή πολιτική συνιστούν «ζωτικά εθνικά συμφέροντα», γι αυτό και το Ισραήλ επίσημα δεν αναγνωρίζει ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στην πολιτική ηγεσία του Ιράν.
Η νεολαία, που αποτελεί τη δυναμική πλειοψηφία της ιρανικής κοινωνίας εκφράζει την αντίθεσή της στο καθεστώς, με την αξιοποίηση και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά κυρίως για να επιτύχει τη φιλελευθεροποίηση των μέσων έκφρασης και όχι με στόχευση την πολιτική αλλαγή.
Ωστόσο είναι προβληματικό το γεγονός ότι σχεδόν ένας στους δύο νέους Ιρανούς είναι άνεργος ή μερικά απασχολούμενος, ποσοστό που πλήττει κυρίως τους απόφοιτους πανεπιστημίων, ενώ ο πληθωρισμός που είχε περιοριστεί αρχικά με την πολιτική Ροχανί, έχει σκαρφαλώσει και πάλι σε επίπεδα άνω του 30%. Αυτή είναι μια από τις επιπτώσεις των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ μετά την καταγγελία της συμφωνίας για τα πυρηνικά και τις οποίες ακολουθούν και οι Ευρωπαίοι.
Ο πολιτικός στόχος των κυρώσεων είναι είτε να ευνοηθούν οι πιο μεταρρυθμιστικές δυνάμεις είτε οι πιο συντηρητικοί να κάνουν κάποιες υποχωρήσεις.
Στο οικονομικό πεδίο, η καταγγελία της πυρηνικής συμφωνίας και οι συνακόλουθες κυρώσεις δείχνουν να έχουν αποτελεσματικότητα, σε πολιτικό επίπεδο όμως, προσθέτει ο ισραηλινός ακαδημαϊκός, φαίνεται να αποδυναμώνεται ο «μετριοπαθής» Χασάν Ροχανί, ενώ είναι πιο εύκολο να πείσεις τη διεθνή κοινότητα να κινηθεί εναντίον του Ιράν, όταν βρίσκονται οι σκληροπυρηνικοί στην εξουσία.
Σήμερα υπάρχουν τρεις κύριοι υποψήφιοι για την ηγεσία του Ιράν. Ερωτηθείς ποιοι μπορεί να είναι οι πιθανοί υποψήφιοι για το ανώτατο αξίωμα του πνευματικού ηγέτη του Ιράν στην περίπτωση αποχώρησης του Αλί Χαμενεϊ, απαντά ότι ένας είναι ο Ιμπραίμ Ραϊσί που τοποθετήθηκε πρόσφατα επικεφαλής του ιρανικού δικαστικού σώματος (Judiciary) συγκεντρώνοντας μάλιστα τις περισσότερες πιθανότητες για τη διαδοχή. Πρόκειται για σκληροπυρηνικό κληρικό, ο οποίος ήταν και ο κύριος αντίπαλος του Ροχανί στις πρόσφατες εκλογές για την προεδρία. Δεύτερος πιθανός υποψήφιος είναι ο Σαντίχ Κλαριτζανί που ήταν επικεφαλής του δικαστικού σώματος, ο οποίος έχει κάποιες πιθανότητες και τρίτος πιθανός είναι ο νυν πρόεδρος Ροχανί, ο οποίος είναι κληρικός αν και δεν έχει πολλές πιθανότητες κυρίως λόγω της αντίθεσης των σκληροπυρηνικών και των Φρουρών της Επανάστασης. Εγώ θα προτιμούσα τον Ροχανί, λέει ο κ. Ζιμτ, «όχι γιατί πιστεύω ότι είναι μετριοπαθής αλλά γνωρίζει πολύ καλά τα προβλήματα του Ιράν και ξέρει να τα αντιμετωπίζει». Διευκρινίζει ότι θα ανέμενε από τον Ροχανί, κάποιο άνοιγμα στην εξωτερική πολιτική και κάποιες μεταρρυθμίσεις. «Θα μπορούσε να γίνει ο ιρανός Γκορμπατσόφ…θα μπορούσε, αλλά οι πιθανότητες δεν είναι μεγάλες, γιατί αν εκλεγεί, πρέπει να αντιμετωπίσει τους πολύ ισχυρούς Φρουρούς της Επανάστασης διαφορετικά, και δεν το θέλουν».
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στο Ισραήλ τόνισε ότι το μήνυμα των εκλογών είναι «μια νέα κυβέρνηση Νετανιάχου», η οποία θα ακολουθήσει ουσιαστικά την ίδια πολιτική, προσθέτοντας ότι αναμένουμε «να δούμε και το σχέδιο του προέδρου Τραμπ ως προς την επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων και πώς θα απαντήσει ο Νετανιάχου».

Νίνα Μελισόβα-ΑΠΕ