“Όταν αδιάβαστοι πολιτικοί δεν ξέρουν τι λένε για την Κύπρο”-Στέλιος Φενέκος

Με αφορμή την επανέναρξη των συζητήσεων για το Κυπριακό (υπό την πίεση που ενασκεί η Τουρκία και τα τετελεσμένα που επιδιώκει) αναπαράγω παλαιότερο άρθρο μου για την έννοια της “πολιτικής ισότητας” όπως εκτιμώ ότι εσφαλμένα προβάλλεται στην βάση της συζήτησης για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.

Δηλαδή, στην πρόταση για ομοσπονδία δύο ξεχωριστών οντοτήτων/κοινοτήτων στη Κύπρο συζητείται να υπάρχει αριθμητική ισότητα (εύσχημα χρησιμοποιείται ο όρος πολιτική ισότητα) στο μοναδικό ομόσπονδο νομοθετικό σώμα αλλά και στην εκτελεστική εξουσία. Και ακόμη χειρότερα, η εκλογή του προέδρου να μην γίνεται με δημοκρατική νομιμοποίηση των πολιτών (που έχουν ίσα πολιτικά δικαιώματα και στις δύο κοινότητες) αλλά 50-50 και εκ περιτροπής.

Δηλαδή τελικά ο πρόεδρος δεν θα εκλέγεται από τους πολίτες με δημοκρατική νομιμοποίηση (άμεσα είτε έμμεσα), αλλά στην ουσία θα διορίζεται, εάν συμφωνούν και οι δύο κοινότητες ή θα είναι εκ περιτροπής.

Δηλαδή η κοινότητα του 18% θα επιβάλλει τη βούλησή της στη κοινότητα του 82% (τόσο ήταν πριν τον παράνομο εποικισμό).

Σήμερα, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, 160.207 Τουρκοκύπριοι που γεννήθηκαν στο νησί, κατοικούν στην ΤΔΒΚ ενώ είναι 875.900 στο σύνολό του ο πληθυσμός που κατοικεί στο μη κατεχόμενο τμήμα (απογραφή 2018), εκ των οποίων 155.600 είναι ξένοι υπήκοοι.

Όσον αφορά το κατεχόμενο τμήμα, οι Τούρκοι έποικοι υπολογίζονται σε 160.000 περίπου, ξεπερνούν δηλαδή κατά πολύ τους Τουρκοκύπριους οι οποίοι υπολογίζονται στις 88.000, ενώ 55.000 Τουρκοκύπριοι έχουν μεταναστεύσει. Επιπρόσθετα, τα στρατεύματα που σταθμεύουν στην κατεχόμενη περιοχή υπολογίζονται σε πάνω από 43. 000. Δηλαδή εάν υπολογίσουμε ακόμη και με τις δυσμενέστερες συνθήκες την πληθυσμιακή αναλογία, το ποσοστό είναι περίπου 75% του ελεύθερου τμήματος, έναντι 25% του κατεχόμενου

Οι κυβερνήσεις στις ομοσπονδίες ορίζονται με συνταγματικές ρυθμίσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση η κεφαλή του ομόσπονδου κράτους έχει δημοκρατική νομιμοποίηση, που είτε γίνεται με άμεση ψήφο όλων των πολιτών είτε μέσω σταθμισμένης (αναλογικής) πολιτικής αντιπροσώπευσης των επί μέρους οντοτήτων που μετέχουν στην ομοσπονδία (πολιτείες, καντόνια, ημικαντόνια, κρατίδια, κοινότητες κλπ).

Η έννοια της πολιτικής ισότητας εφαρμόζεται στην εκπροσώπηση των ομόσπονδων κρατών σε ιδιαίτερο νομοθετικό σώμα, στη Γερουσία π.χ. (ΗΠΑ). Η Γερουσία συγκροτείται από δύο αντιπροσώπους από κάθε Πολιτεία-μέλος. Το 1/3 των Γερουσιαστών ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια. Στη περίπτωση αυτή η Γερουσία ασκεί τη νομοθετική εξουσία, (μαζί με την Βουλή των αντιπροσώπων), και ασκεί τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής. Προκειμένου η Γερουσία να εγκρίνει διεθνή συνθήκη απαιτείται η ψήφος των 2/3 των μελών της.

Ο πρόεδρος όμως όπως και η Βουλή των Αντιπροσώπων, εκλέγονται από τον λαό. Η βουλή των Αντιπροσώπων ασκεί και αυτή νομοθετική εξουσία. Τα μέλη της εκλέγονται κάθε δύο χρόνια και αντιπροσωπεύουν τον λαό αναλογικά με τον πληθυσμό.

Ο πρόεδρος εκλέγεται έμμεσα από τον λαό μέσω του Εκλογικού Σώματος με τετραετή θητεία και είναι ο ένας εκ των δύο δημοκρατικά εκλεγμένων ομοσπονδιακών ηγετών· ο δεύτερος είναι ο Αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Άλλο παράδειγμα είναι η Ελβετία, η οποία έχει ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης με 26 καντόνια και ημικαντόνια.

Ο Πρόεδρος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας εκλέγεται κάθε χρόνο (το Δεκέμβριο) για θητεία ενός έτους.

Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την Ομοσπονδιακή Συνέλευση, η οποία αποτελείται από δύο σώματα: το 46μελές Συμβούλιο των Καντονιών(δύο από κάθε καντόνι και έναν από κάθε ημικαντόνι, που κάθε καντόνι εκλέγει με το δικό του σύστημα)·και το 200μελές Εθνικό Συμβούλιο με μέλη εκλεγμένα με το σύστημα της απλής αναλογικής, αναλόγως του πληθυσμού του κάθε καντονιού.

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω για τις εθνικές εκλογές.

Με δημοψηφίσματα οι πολίτες μπορούν να απορρίψουν ή να αποδεχτούν κάποιο νόμο που προτείνεται από το κοινοβούλιο και με λαϊκές πρωτοβουλίες μπορούν να εισάγουν νέα άρθρα στο ομοσπονδιακό σύνταγμα, καθιστώντας την Ελβετία άμεση δημοκρατία.

Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο είναι η επταμελής ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Ελβετίας.

Αποτελείται από επτά μέλη που εκλέγονται για τετραετή θητεία από την Ομοσπονδιακή Συνέλευση.Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο ασκεί την εκτελεστική εξουσία, εισάγει νομοσχέδια προς ψήφιση και διεξάγει διαπραγματεύσεις με άλλα κράτη. Και τα επτά μέλη του Συμβουλίου συλλογικά ασκούν καθήκοντα αρχηγού κράτους.

Τα επτά μέλη του Συμβουλίου είναι το καθένα επικεφαλής ενός υπουργείου.

Η Ομοσπονδιακή Συνέλευση εκλέγει από τα εφτά μέλη του Συμβουλίου και για θητεία μόνο ενός έτους, τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας.

Ο πρόεδρος διευθύνει την κυβέρνηση και την εκπροσωπεί. Ωστόσο, ο πρόεδρος είναι πρώτος μεταξύ ίσων χωρίς επιπρόσθετες εξουσίες και παραμένει επικεφαλής του υπουργείου του κατά τη θητεία του ως πρόεδρος.

Η Ομοσπονδιακή Συνέλευση επιπλέον επιβλέπει και τις πράξεις του Ομοσπονδιακού συμβουλίου.

Η Γερμανία είναι Ομοσπονδιακή Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Η Γερμανία διαιρείται σε δεκαέξι ομόσπονδα κράτη, τα λεγόμενα Bundesländer (στον ενικό Bundesland). Το κάθε ομόσπονδο κράτος έχει τη δική του κυβέρνηση και το δικό του κοινοβούλιο, καθώς και τα δικά του σύμβολα (σημαία, εθνόσημο). Ορισμένα μάλιστα έχουν το δικό τους εθνικό ύμνο, όπως π.χ. η Βαυαρία. Ο αρχηγός του κάθε κράτους κατέχει τον τίτλο του πρωθυπουργού.

Αρχηγός του κράτους είναι ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος, ο οποίος είναι ο εγγυητής του πολιτεύματος και εκπροσωπεί το γερμανικό κράτος διεθνώς. Η θητεία του διαρκεί πέντε χρόνια. Αρχηγός της κυβέρνησης είναι ο Καγκελάριος, ο οποίος ασκεί εκτελεστική εξουσία. Σήμερα, Πρόεδρος της Γερμανίας από τις 18 Μαρτίου 2012 είναι ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Καγκελάριος της Γερμανίας είναι η Άνγκελα Μέρκελ.

Σε ομοσπονδιακό επίπεδο υπάρχουν δύο νομοθετικά σώματα: η Ομοσπονδιακή Βουλή (Bundestag) και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Bundesrat). Τα μέλη της Ομοσπονδιακής Βουλής εκλέγονται απ’ ευθείας από τον λαό σε εθνικό επίπεδο κάθε τέσσερα χρόνια. Στην ομοσπονδιακή Βουλή υπάρχει αναλογική εκπροσώπηση του κάθε κρατιδίου. Αρμοδιότητα της Ομοσπονδιακής Βουλής είναι και η εκλογή του Καγκελάριου. Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο αντιπροσωπεύει τα ομόσπονδα κράτη (Länder) και τα μέλη του ορίζονται από τις κυβερνήσεις αυτών.

ΣΗΜ: Πριν λίγο καιρό βρέθηκα σε μία συζήτηση με συνομιλητή πρώην Υπουργό της παρούσας κυβέρνησης και με μεγάλη θητεία στο Βέλγιο. Μίλησα για το πρόβλημα της πολιτικής ισότητας και εξήγησα ότι σε όλα τα βιώσιμα ομοσπονδιακά συστήματα του Δυτικού κόσμου, υπάρχουν δύο σώματα π.χ. η Γερουσία και η Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου στο μεν ένα σώμα υπάρχει ισότητα εκπροσώπησης, στο δε άλλο αναλογική, και ότι ο πρόεδρος της κυβέρνησης σε ΟΛΑ τα συστήματα αυτά αναδεικνύεται από την αναλογικότητα της εκπροσώπησης (έμμεσα από την Βουλή των αντιπροσώπων είτε άμεσα από τον λαό) και ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ όχι εκ περιτροπής, εξ ημισείας κλπ.

Δηλαδή λαμβάνεται άμεσα ή έμμεσα η γνώμη της πλειοψηφίας.

Και ότι σε χώρες που δοκιμάσθηκαν τεχνητά συστήματα πολιτικής ισότητας, που δεν λαμβάνεται υπ΄όψη η πληθυσμιακή αναλογικότητα του λαού ή αποδυναμώνεται με τεχνητές ρυθμίσεις για εκλογή κυβέρνησης, τελικά υπάρχει ακυβερνησία και στην ουσία μία ωρολογιακή βόμβα που μπορεί να σκάσει ανά πάσα στιγμή.

Με διέκοψε λέγοντας μα υπάρχει πολιτική ισότητα στο Βέλγιο.

Ήμαρτον κ. Υπουργέ, ζήσατε τόσο καιρό στο Βέλγιο και δεν γνωρίζετε ότι στο Βέλγιο το κοινοβούλιο έχει δύο νομοθετικά σώματα, αποτελείται από την Γερουσία και από την Βουλή Αντιπροσώπων.

Η Γερουσία είναι μια μείξη από άμεσα εκλεγμένους πολιτικούς και εκπροσώπους των κοινοτήτων και των περιοχών. Ενώ η Βουλή των Αντιπροσώπων εκπροσωπεί όλους τους Βέλγους άνω των δεκαοκτώ ετών μέσω ενός αναλογικού εκλογικού συστήματος.

Τα 150 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλέγονται σε 11 πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες, δηλαδή τις δέκα επαρχίες και τις Βρυξέλλες, με 4 έως 24 έδρες η κάθε μία. Οι θέσεις κατανέμονται με τη μέθοδο D’Hondt ( μέθοδος αναλογικής εκπροσώπησης που εφαρμόσθηκε σε ΗΠΑ και Βέλγιο), με εκλογικό όριο το 5% ανά εκλογική περιφέρεια.

Οι αντιπρόσωποι που εκλέγονται από τις 5 φλαμανδικές επαρχίες, την Αμβέρσα (24 έδρες), την Ανατολική Φλάνδρα (20έδρες ), τη Φλαμανδική Μπραμπάντ (15 έδρες ), το Λίμπουργκ (12) και τη Δυτική Φλάνδρα (16), ανήκουν στην ολλανδόφωνη ομάδα στο κοινοβούλιο, ενώ εκείνοι που εξελέγονται από τις πέντε επαρχίες της Βαλλονίας, στην Αινώ (18 έδρες), τη Λιέγη (15), το Λουξεμβούργο (4), τη Ναμύρ (6) και στις Βαλλωνική Μπραμπάντ (5), δημιουργούν την γαλλόφωνη ομάδα γλωσσών. Τα 15 μέλη που εκλέχθηκαν στις Βρυξέλλες μπορούν να επιλέξουν να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε ομάδα, αν και εκ των πραγμάτων μόνο τα γαλλόφωνα κόμματα μπορούν να πιάσουν το όριο.

Η κατανομή των εδρών πραγματοποιείται κάθε δέκα χρόνια σύμφωνα με τα στοιχεία του πληθυσμού, με πιο πρόσφατο το βασιλικό διάταγμα της 31ης Ιανουαρίου 2013.

Η 60μελής Γερουσία αποτελείται από 50 αντιπροσώπους από τα περιφερειακά και κοινοτικά κοινοβούλια, καθώς και 10 γερουσιαστές που επιλέχθηκαν αναλογικά μεταξύ των κομμάτων με βάση το αποτέλεσμα των ομοσπονδιακών εκλογών.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, επισήμως διορισμένη από τον βασιλιά, πρέπει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής των Αντιπροσώπων. Δηλαδή της αναλογικής εκπροσώπησης του λαού. Επικεφαλής της είναι ο Πρωθυπουργός.

Η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη οργανώνεται γύρω από την ανάγκη εκπροσώπησης των βασικών γλωσσικών κοινοτήτων. Ο αριθμός των Φλαμανδόφωνων και Γαλλόφωνων υπουργών είναι ίσος, όπως ορίζεται από το Σύνταγμα. Ακόμη όμως και σε αυτό το σύστημα του Βελγίου, που στην εκλογή του πρωθυπουργού τηρεί την αρχή της αναλογικότητας, λόγω αυτών των τεχνητών ρυθμίσεων, υπάρχει τεράστιο πρόβλημα ακυβερνησίας αφού την τελευταία περίοδο το Βέλγιο έμεινε 22 μήνες (2018-20) χωρίς κυβέρνηση (παλαιότερα 17 μήνες) και μέχρι πριν λίγο 6 μήνες χωρίς κυβέρνηση.

Εάν δεν υπήρχε η σταθερότητα που επιβάλλεται από τους διεθνείς οργανισμούς μαζί με την μοναρχία και μία αποτελεσματική διοικητική λειτουργία του κράτους, θα υπήρχαν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που υπάρχουν τώρα.

Καταλήγοντας

Σε όλα τα επιτυχημένα Ομοσπονδιακά κράτη συνεπώς, η ανώτατη εξουσία (Ομοσπονδιακός Πρόεδρος ή καγκελάριος), (βάσει του τρόπου δημιουργίας της ομοσπονδίας υφίσταται μία μόνο κεντρική εξουσία), εκλέγεται με δημοκρατική νομιμοποίηση (άμεση ψήφο από το λαό είτε μέσω αναλογικής αντιπροσώπευσης από εκλεγμένους αντιπροσώπους).

Εκτός εάν προσδοκούμε για την Κύπρο να γίνει Λίβανος, μία ωρολογιακή βόμβα που εκτός από τις καθημερινές κρίσεις συγκρούσεων και ακυβερνησίας δεν ξέρουμε πότε θα σκάσει με εμφύλια σύρραξη.

Επιτέλους ας τα ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας και ας διδαχθούμε από τα πετυχημένα διεθνή παραδείγματα, που θα πρέπει να προβάλλουμε και να είναι το ισχυρό μας επιχείρημα στην επιχειρούμενη δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία.

Ας μην γινόμαστε έρμαια των Τουρκικών παράλογων διεκδικήσεων, υποχωρώντας συνεχώς, αποδεχόμενοι στρεβλές καταστάσεις, με παθογένειες που θα τινάξουν μελλοντικά στον αέρα την κοινωνική δικαιοσύνη και την ειρήνη στο νησί .

Αναρωτιέμαι εάν τα γνωρίζουν όλα αυτά οι πολιτικοί μας που μιλάνε με τέτοια ευκολία για πολιτική ισότητα ως την λυδία λίθο για την επίλυση του προβλήματος κατοχής του Βόρειου Τμήματος της Κύπρου, του εποικισμού, της απόλυτης χειραγώγησης των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία, και της επεκτατικής πολιτικής της όπως κάνει στα Βαρώσια.