“Ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας αναδεικνύει στρατηγικά την Ελλάδα”

Του Υπτχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου (MBA, MSc, PM, MA, LLB) Μέλους ΔΣ/ΣΕΕΘΑ

Οι Mackinder & Spykman προσδιόρισαν το χώρο της Rimland ως το δακτύλιο περίσχεσης των Ηπειρωτικών λεγομένων δυνάμεων της Ευρασίας ή αλλιώς δυνάμεων της Heartland (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Πακιστάν, Κ. Ασία).  Ο χώρος αυτός κατά τους παραπάνω θεωρητικούς της γεωπολιτικής, πρέπει να ελέγχεται από τις θαλάσσιες δυνάμεις ή αλλιώς τις Ατλαντικές δυνάμεις της Δύσεως, για να κόψουν την πρόσβαση στις θερμές θάλασσες και στις διόδους των υδρογονανθράκων, των Ευρασιατικών δυνάμεων.

Στρατηγικά ερείσματα στη Μεσογειακή Rimland είναι οι Αραβικές χώρες (κυρίως οι Σουνιτικές προεξαρχόντων της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου), το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ελλάδα. Μέχρι πριν λίγα έτη θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και την Τουρκία στη Μεσογειακή Rimland, ωστόσο τα τελευταία έτη η Τουρκία έχει ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στις Ευρασιατικές δυνάμεις, χωρίς όμως από την άλλη πλευρά να διακόψει πλήρως τους δεσμούς της με τη Δύση. Όπως πάντα εφαρμόζει την πολιτική του επιτήδειου ουδέτερου ή «πατά» σε δύο βάρκες. H Τουρκία διαφέρει από όλες τις άλλες Ευρωατλαντικές Δυνάμεις. Οι διαφορές της έγκεινται στο γεγονός ότι έχει τελείως διαφορετικό αξιακό κώδικα στο τι σημαίνει ανθρώπινα διακιώματα, αξιοκρατία, δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη.

Στο παρελθόν παρόλο που αυτά προϋπήρχαν, ωστόσο λόγω του Ψυχρού Πολέμου είχαν περάσει σε δεύτερη μοίρα. Επίσης η Τουρκία δεν είχε επιδείξει ρεβιζιονιστική διάθεση, ούτε είχε εγείρει νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες περιφερειακής δύναμης.

Η στάση της Τουρκίας είναι εκβιαστική με όλους και σε καμία περίπτωση δε συνάδει με το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και τα διεθνή διπλωματικά πρότυπα. Απειλεί την Ελλάδα για γεωτρήσεις εντός της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με ανάδειξη της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» ακόμη και για περιοχές Νότια της Κρήτης, χρησιμοποιώντας ως μοχλό την Ισλαμιστική κυβέρνηση της Λιβύης. Απειλεί την κυριαρχία της Κύπρου με παράνομες έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ και απειλή γεωτρήσεων. Απειλεί την Ευρώπη ότι θα διοχετεύσει σε αυτήν 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες, μεταξύ αυτών δε και ικανός αριθμός Τζιχαντιστών. Απειλεί το Ισραήλ με τη Χαμάς. Απειλεί τις ΗΠΑ ότι θα στραφεί σε εναλλακτικές Ευρασιατικές πηγές οπλισμού και με την εκδίωξη των Αμερικανικών βάσεων που υπάρχουν στο έδαφός της. Απειλεί την Αίγυπτο αποκαλώντας τον Σίσι ως δολοφόνο της δημοκρατίας επειδή μάχεται τους Τζιχαντιστές του Σινά και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Απειλεί τους Κούρδους με εθνοκάθαρση. Απειλεί την Ολλανδία επειδή προτίθεται να κηρύξει εμπάργκο σε εξοπλισμούς προς την Τουρκία. Απειλεί τη Σαουδική Αραβία λόγω Υεμένης, τον Άσσαντ στη Συρία κ.α.

Η στάση της Τουρκίας δεν είναι προσωποπαγές θέμα του Recep Tayyip Erdoğan ο οποίος έχει έτσι και αλλιώς τις επιφυλάξεις του, ειδικά προς τις Η.Π.Α. τόσο για τον ενδεχόμενο κατά τον ίδιο  τον Τούρκο πρόεδρο ρόλο τους στο πραξικόπημα εναντίον του, όσο και για τη φιλοξενία που παρέχουν στον άσπονδο εχθρό του Muhammed Fethullah Gülen. Υπενθυμίζεται ότι σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος της Τουρκίας στηρίζει βασικές πολιτικές του Erdoğan, όπως την προμήθεια των S-400, την εξόντωση των Κούρδων, τη “Γαλάζια Πατρίδα”, κλπ.

Άλλα θέματα που επιβάρυναν τη σχέση της Τουρκίας με τη Δύση, είναι:

• Η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
• Οι διώξεις των φιλονατοϊκών και φιλοδυτικών αξιωματούχων και η ανάδειξη των Ευρασιανιστών στις ύψιστες κυβερνητικές θέσεις.
• Η στάση της Τουρκίας στις προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές, όπου εκβιαστικά απαιτεί πρόσθετα κεφάλαια. Υφίσταται επίσης η πιθανότητα να υπάρχουν Ισλαμιστές που επιστρέφουν από τα πεδία μαχών και Ισλαμιστικοί πυρήνες που εισέρχονται στις προσφυγικές ροές και παραμένουν εν υπνώσει μέχρι να ενεργοποιηθούν (μοναχικοί λύκοι).
• Η αμφιλεγόμενη εμπλοκή της Τουρκίας στο Συριακό εμφύλιο.
• Οι επιχειρήσεις των ΤΕΔ στη Β. Συρία και ο σφαγιασμός αμάχων αλλά και οι συγκρούσεις με τις Κουρδικές δυνάμεις των YPG και SDF που υπήρξαν σύμμαχοι της Δύσης στον αγώνα κατά του ISIS / DAESH. Η αντίδραση της Δύσης υποτονική έως τώρα, ενώ της Ρωσίας ανύπαρκτη.
• Η στήριξη της Τουρκίας στη Hamas και στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, οργανώσεις που θεωρούνται τρομοκρατικές για τη Δύση.
• Το μη κλείσιμο κεφαλαίων που σχετίζονταν με την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε. όπου εκβιαστικά ήθελε ειδικές ρυθμίσεις που ούτε από το καταστικό της Ε.Ε. προβλεπόταν ούτε καμία άλλη χώρα δεν είχε διεκδικήσει.
• Οι κάκιστες σχέσεις που έχει με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Σ. Αραβία, δυνάμεις που στηρίζει η Δύση διαχρονικά. Εδώ τονίζεται ότι με τους ηγέτες αυτών των χωρών όπως o Benjamin Netanyahu και ο Abdel Fattah el-Sisi, o Τούρκος πρόεδρος απώλεσε και το στοιχειώδες διπλωματικό τακτ εκτοξεύοντας προσβλητικούς χαρακτηρισμούς εις βάρος τους, ειδικά δε για το Ισραήλ προσέβαλλε και τον ίδιο το λαό κατ’ επανάληψη.
• Ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας έναντι της Ελλάδος, Κύπρου, Συρίας, Ιράκ, επιδιώκοντας την ανατροπή της συνθήκης της Λωζάννης.
• Η πρωτοφανής διπλωματική σύγκρουσή της με τη Γαλλία, σε διπλωματικό επίπεδο με Μακρόν,   
• Ο εξοπλισμός της με Ρωσικά Ο/Σ όπως οι S-400, ενώ πρόσφατη ήταν και η κρίση με τους Κινεζικούς πυραύλους που ήθελε να προμηθευτεί,
• Για τα Δυτικά Ο/Σ θέλει όλη τη μεταφορά της τεχνογνωσίας άλλως θα προμηθευτεί συστήματα από την Ανατολή.

Από τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα για τη γενικότερη πολιτική της Τουρκίας αλλά και την στρατηγική αναβάθμιση της Ελλάδος στο γεωγραφικό σύμπλοκο που ορίζεται ως Ανατολική Μεσόγειος και Μέση Ανατολή: 

1. Η Τουρκία δεν πρέπει να θεωρείται πλέον ως χώρα frontline της Συμμαχίας, όπως ήταν στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Έχει επέλθει σύγκλιση των μεγάλων Ευρασιατικών δυνάμεων, Ρωσίας, Κίνας, Ιράν, Πακιστάν με αποτέλεσμα το γεγονός αυτό να σπρώχνει την Τουρκία βαθύτερα σε αυτή τη συμμαχία, διεκδικώντας για τον εαυτό της περιφερειακό ρόλο, Ανατολικά της, Δυτικά της και Νότιά της.
2. Έχει επηρεασθεί και εμποτισθεί σε σημαντικό βαθμό η Τουρκική κοινωνία έντονα με φονταμενταλιστικά και αντιδυτικά στοιχεία και συνεπώς ανεξάρτητα του Προέδρου της, ακόμη και όταν κάποια στιγμή εκλείψει αυτός φυσιολογικά, θα συνεχίσει την Ευρασιατική της προσέγγιση. Πρόσφατο παράδειγμα οι στρατιωτικοί χαιρετισμοί Τούρκων οπαδών και αθλητών σε αθλητικές διοργανώσεις. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κυριαρχούν στην κοινωνία.
3. Το δόγμα Davutoğlu περί “στρατηγικού βάθους” όπου σύμφωνα με αυτό η Τουρκία δεν είναι περιφερειακή δύναμη αλλά «Κεντρική Δύναμη» πολλαπλών ταυτοτήτων, αγγίζει πλέον όλη τη διπλωματική σκηνή της Τουρκίας και όλα τα κόμματα, άλλο λιγότερο και άλλο περισσότερο, προκαλώντας τριβές με όλους της τους γείτονες αλλά και περιφερειακά.
4. Καθίστανται πλέον τα απώτατα Ανατολικά σύνορα της Ε.Ε. αλλά εκτιμούμε και του ΝΑΤΟ, τα Ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα με ότι αυτό συνεπάγεται (επιχειρήσεις SOPHIA, SNMGII, κλπ).
5. Η Ελλάδα και η Κύπρος ως σταθερά φιλοευρωπαϊκές, Δημοκρατικές και φιλοδυτικές χώρες με άριστες σχέσεις με όλες τις Αραβικές χώρες, το Ισραήλ, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, αποτελούν δυνάμεις που η Δύση πρέπει να τις θεωρεί ως προμαχώνα της στην Ανατολή.
6. Έχει η Ελλάδα τον απαιτούμενο αεροναυτικό χώρο ώστε να παράσχει στρατηγική ασφάλεια στο φιλοδυτικό Ισραήλ, με τη διάταξη των Ελληνικών νήσων στο Αιγαίο και Κρητικό Πέλαγος. Το σύμπλεγμα των νήσων: Κρήτη, Κύθηρα, Κάσος, Κάρπαθος, Ρόδος φράσει Νότια το Αιγαίο, καθιστώντας το περίκλειστη θάλασσα.
7. Η διαχρονική στρατιωτική και εμπορική αξία που είχαν τα στενά του Βοσπόρου στο παρελθόν, έχει υποχωρήσει, καθώς άλλοι δίοδοι και διάδρομοι έχουν πλέον μεγαλύτερη γεωστρατηγική αξία, όπως οι δίοδοι στην Κυπριακή ΑΟΖ, η Νότια Κρήτη, ο προβλεπόμενος δρόμος του project EastMed. Το άνοιγμα του Putin στον Recep Tayyip Erdoğan σε ποιον άραγε, εξασφαλίζει ελεύθερη δίοδο μέσω των Στενών Βοσπόρου; Όχι πάντως στη Δύση.
8. Παρά την οικονομική κρίση, οι ΕΕΔ παραμένουν οι ισχυρότερες των Βαλκανίων αλλά και ευρύτερα στην περιοχή δίδοντας πολλαπλασιαστικό πλεονέκτημα στη σταθερότητα της περιοχής.
9. Η Τουρκία έχει στηρίξει κατά καιρούς τρομοκρατικές οργανώσεις ακόμη και στο Συριακό εμφύλιο (όπως Ahrar al Sham, Hayat Tahrir al Sham, Τουρκμενικές οργανώσεις του Βορρά, FSA, κ.α.), ενώ στηρίζει διαχρονικά τη Hamas και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Πως αυτοανακηρύσσεται η Τουρκία ως ο απανταχού προστάτης των «καταπιεσμένων» κατά αυτήν Μουσουλμανικών μειονοτήτων παγκοσμίως όπου υπάρχουν και μάλιστα ανεξαρτήτως δόγματος (π.χ. Μαλαισία, Βιρμανία, Βαλκάνια, Κέρας της Αφρικής κλπ);
10. Η Τουρκία παρά το ότι είναι Σουνιτικό κράτος, διατηρεί άριστες σχέσεις με το Σιϊτικό άξονα, που θεωρείται για ΗΠΑ, Σ. Αραβία, Ισραήλ ως εχθρικός.
11. Πρέπει να επανεξετασθεί εάν είναι προς το συμφέρον της σταθερότητας της περιοχής, η στήριξη των Κουρδικών κοσμικών δυνάμεων (YPG, SDF) ως ανασχετικός παράγων του φονταμενταλισμού στην περιοχή. Αν εγκαταλειφθούν στην τύχη τους οι δυνάμεις των Κούρδων στη Συρία,  παρά τη βοήθεια που πρόσφεραν στον πόλεμο κατά του DAESH, τα μηνύματα που θα περάσουν στο μέλλον για τους ενδεχόμενους μελλοντικούς συμμάχους των ΗΠΑ θα είναι θολά.  Πρώτα βοηθούν στις επιχειρήσεις και μετά εγκαταλείπονται στην τύχη τους; Ήδη οι Κουρδικές δυνάμεις στην Afrin και αυτές του Barzani εγκαταλείφθηκαν. Το ίδιο θα συμβεί και με τους Κούρδους ανατολικά του Ευφράτη και της Ροτζάβα; Η Τουρκία πως καθόρισε τη ζώνη ασφαλείας στη Β. Συρία; Με ποια κριτήρια; Μήπως θυμίζει την θεωρία του «ζωτικού χώρου» του Χίτλερ; Θα ζητήσει μελλοντικά κάτι ανάλογο και Δυτικά;
12. Γιατί δεν αποδέχεται το Διεθνές δίκαιο της θαλάσσης, της συνθήκης του Montego Bay;
13. Γιατί δεν συμμετέχει η Τουρκία στην επιχείρηση Inherent Resolve (OIR); Αντιθέτως βομβαρδίζει περιοχές που δρούν οι Κουρδικές δυνάμεις.
14. Έχει επέλθει το τέλος του στατικού διπολικού διεθνούς συστήματος του Ψυχρού Πολέμου και υφίσταται ένα νέο δυναμικό πολύπλευρο διεθνές σύστημα, όπου όλα πλέον επανακαθορίζονται από την αρχή.

Η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει την αναθεωρητική Τουρκία πρέπει:

•   Να διατηρήσει το status quo το Αιγαίο με ισορροπία ισχύος. Προς τούτο είναι αναγκαία η άμεση ενίσχυση των εξοπλιστικών και ερευνητικών προγραμμάτων των ΕΔ, για την πρόσκτηση και ανάπτυξη των κατάλληλων όπλων και αντιόπλων.
• Να γνωρίσει στη Δύση, ότι παρά την καλή της θέληση η Ελλάδα και την αταλάντευτη προσήλωσή της στο Διεθνές Δίκαιο, υφίσταται ένα ύστατο σημείο, που δεν είναι εφικτός ο συμβιβασμός ή η υποχώρηση.
• Να εκπονήσει εναλλακτικά σχέδια (contingency plans) για όλα τα σενάρια.
• Να υπάρχει επαρκής προετοιμασία από την περίοδο της ειρήνης, με εκπαίδευση, σύγχρονο εξοπλισμό, αξιοποίηση της Εφεδρείας και Εθνοφυλακής, την παλλαϊκή κινητοποίηση του πληθυσμού για άμυνα με ηθική προπαρασκευή, ενημέρωση των κινδύνων που απειλούν τη χώρα, την εκπαίδευση στα διατιθέμενα μέσα άμυνας, τη λήψη μέτρων για την προστασία από μαζικά χτυπήματα του αντιπάλου.
• Να υπάρξει πρόβλεψη για ενδεχόμενη επιμήκυνση πιθανής σύγκρουσης, με κατάλληλα logistics.
• Να γνωρίζουμε επαρκώς το national style of warfare και της ψυχοσύνθεσης του αντιπάλου.
• Να αναπτυχθεί ο τομέας των ανθρώπινων πληροφοριών (HUMINT).
• Να προσδιορισθεί  επαρκώς στη Δύση ο μελλοντικός ρόλος της Τουρκίας (ανεξάρτητα της ύπαρξης του Erdoğan) στο νέο πολυπολικό διεθνές σύστημα.
• Να κατανοήσουμε ότι οι εφήμερες συμμαχίες δεν μετράνε παρά μόνο η ταύτιση συμφερόντων.
• Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει πρωτίστως (αλλά ίσως και αποκλειστικά) να βασισθούμε στις δικές μας δυνάμεις, τόσο των ΕΕΔ, αλλά και της Εφεδρείας, της Εθνοφυλακής και του Ελληνικού Πληθυσμού. Για να διατηρήσουμε την ειρήνη πρέπει να προετοιμαζόμαστε από τώρα για πόλεμο. Η καλύτερη αποτροπή είναι η ισχύς. Τα σύννεφα πυκνώνουν στο εγγύς περιβάλλον.