Σχετικά άρθρα
Υπό Π.Χηνοφώτη*
Βασική συνιστώσα στην ιστορική εξέλιξη των Έλλήνων και ιδίως στην Εθνική Παλιγγενεσία αποτελεί η Θαλάσσια Ισχύς. Η Ελλάδα, ως θαλασσινή χώρα οφείλει την επιβίωση της στη θάλασσα.
Ο Θεμιστοκλής όρισε το πεπρωμένο της με τη ρηξικέλευθο ρήση του<<… είη και πόλις και γη μέζων ή περ’ εκείνοισι, έστ’ αν διηκόσιαι νέες σφι έωσι πεπληρωμέναι…>>1. Σε ελεύθερη περιεκτική απόδοση {έχουμε γη και πατρίδα εφ’ όσον έχουμε πλοία εξοπλισμένα}. Αυτή ήταν η μνημειώδης απάντηση του Θεμιστοκλέους στον Κορίνθιο Αδείμαντο, ο οποίος τον είχε αποκαλέσει ως <απόλι ανδρί> (άνδρα χωρίς πόλη/πατρίδα). Ισχυρίσθηκε ότι λόγω της καταστροφής και εγκατάλειψης της Αθήνας, ο Θεμιστοκλής εστερείτο δικαιώματος ψήφου για την επιλογή της περιοχής (Ισθμός Κορίνθου ή Σαλαμίνα), όπου θα ναυμαχούσαν τους Πέρσες.
Η σύνδεση των Ελλήνων με τη θάλασσα δεν αποτελεί μόνον ιστορική νομοτέλεια αλλά και βασική συνιστώσα στους αγώνες του έθνους για την Εθνική Παλιγγενεσία και την μέχρι σήμερα επίτευξη εθνικών στόχων. Εδώ αρμόζει να παρατεθεί ένα απόσπασμα από τον μεταγενέστερο λόγο του Θ.Κολοκοτρώνη στην Πνύκα στις 8 Νοεμβρίου του 1836 << Όταν αποφασίσαμεν να κάμωμεν την επανάστασιν κανένας φρόνιμος δεν μας είπε: που πάτε να πολεμήσετε με σιτοκάραβα βασιλέα; Αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας και όλοι εσυμφωνήσαμεν και εκάμαμεν την επανάστασιν>>2. Προκειμένου να μην καταφρονηθούν, αλλά αντιθέτως να αναδειχθούν οι κατά θάλασσα αγώνες και οι Έλληνες Ναυμάχοι κατά την Εθνική Παλιγγενεσία οφείλουμε να εστιάζουμε στους ηρωϊκούς αγώνες των Ναυμάχων του ’21. Στην πλειονότητα τους προέρχονται από το νησιωτικό τρίπτυχο ΥΔΡΑ-ΣΠΕΤΣΕΣ-ΨΑΡΑ και στον θεμελιώδη και αποφασιστικό ρόλο τους στους αγώνες του ναυτικού έθνους μας.
Παράλληλα, η συνεισφορά και των υπολοίπων νήσων συνετέλεσε τα μέγιστα στη σύζευξη των κατά θάλασσα δράσεων.
Αποτέλεσμα των ανωτέρω ήταν η δημιουργία μίας ιδιότυπης θαλάσσιας ισχύος όπου η ναυτική της συνιστώσα έστω και χωρίς την ύπαρξη Κράτους και οργανωμένης Πολιτείας είχε προετοιμασθεί να λειτουργήσει ως Πολεμικό Ναυτικό.
Επιπρόσθετα, η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή λειτούργησε ως εφαλτήριο για τους Έλληνες στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα και ναυπήγηση πλοίων, με θεαματική ανάπτυξη του εμπορικού στόλου, αλλά και της μετοίκησης στη Ρωσία για τα εμπορικά/οικονομικά συμφέροντα τους και επάνδρωση Ρωσικών πλοίων.
Σύμφωνα με υπάρχοντα πίνακα 3, του διπλωμάτη Francois Pouqueville, στο Γαλλικό ΥΠΕΞ, κατά τον Ιούλιο του 1816 , το Τρίκερι, η Θεσσαλονίκη και 24 νησιά αριθμούσαν συνολικά 530 πλοία, με 16.841 ναύτες και 4935 πυροβόλα.
Με την έναρξη του αγώνα για την Εθνική Παλιγγενεσία, κατά τα αρχεία των Ψαρών και της Ύδρας, οι πρωταγωνιστές του ναυτικού αγώνα διέθεταν: η Ύδρα επί συνόλου 124 πλοίων, 73 μεγαλύτερα των 200 τόννων και ετοιμοπόλεμων, οι Σπέτσες 46 και τα Ψαρά 35-40 και 15 μικρά φορτηγά. Οι αρχικές κινήσεις του ιδιότυπου αυτού στόλου, εβασίζοντο στο επιχειρησιακό σχέδιο 23 άρθρων του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Λόγω της ιδιωτικής πλοιοκτησίας καθίσταται παραδεκτόν ότι, αρχικά μόνον, ο στόλος αυτός <<ήταν ένας στόλος εφοπλιστών και συντροφοναυτών όπου καθένας ήταν καπετάνιος με το καράβι του και το πουγκί του>>4. Χωρίς όμως να υπολείπεται ουδενός άλλου σε θέματα πατριωτισμού και προθυμίας ανάληψης ναυτικών αποστολών υπέρ του εθνικού σκοπού. Η απαίτηση συγκρότησης εθνικού στόλου ανεφύη από την αρχή της Επανάστασης, όπως και τα δυσεπίλυτα προβλήματα που προέκυπταν από συμφέροντα οικονομικής, τοπικιστικής φύσεως και φιλοδοξίας με υψηλή δόση φιλαρχίας και φιλοπρωτίας. Φυσικό επόμενο ιδιαιτεροτήτων κάθε λυτρωτικού αγώνα.
Χρειάζονται πολλές παραδοχές για να αχθεί το συμπέρασμα ότι το Μινιστέριον των Ναυτικών (Υπουργείο μετά το 1823) και τα 3 όργανατ της Προσωρινής Διοίκησης (Βουλευτικό, Εκτελεστικόν και Δικαστικόν) και οι δομικές μετεξελίξεις τους κάλυψαν θέματα οργάνωσης, διοίκησης, στελέχωσης, επικοινωνιών, κατανομής πόρων και διοικητικής μέριμνας, μέχρι την έλευση του πρώτου Κυβερνήτη της Ελληνικής Πολιτείας, του ενάρετου και καταξιωμένου Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος με το έργο του έμελλε να αναδειχθεί σε κυβερνητική μεγαλοφυΐα και εθνικό ηγέτη-ευεργέτη της Ελλάδος και της οποίας έθεσε τα θεμέλια. Θεμέλια τα οποία εστήθησαν σε τόπον ο οποίος <<ήν υλικώς ολοσχερώς κατεστραμμένος, η δε επανάστασις εφαίνετο πανταχού ψυχοραγούσα>>5. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, παρά τις αντιξοότητες δεν απεθαρρύνθη και επιτέλεσε το κεφαλαιώδους σημασίας εθνικό έργον του για την νεώτερη Ελλάδα <<με μέγιστο εθνικό αίσθημα, πατριωτισμό και αυταπάρνηση>>6. Το έργο του Καποδίστρια είναι πολυσχιδές με διορατικότητα και εθνικό όραμα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται μέρος μόνον αυτού που περιλαμβάνει:
α. Την οργάνωση, κατά τα πρότυπα της Δύσεως, της κεντρικής και επαρχιακής διοίκησης του κράτους, των Ε.Δ και του Γενικού Φροντιστηρίου, θεμελίωση της δικαιοσύνης με κατάρτιση του οργανισμού των δικαστηρίων, Πολιταρχίας (αστυνομίας), Λιμενικής αστυνομίας-κανόνων λειτουργίας ναυτιλίας, πλοίων και λιμεναρχείων και καταστολή της πειρατείας, επέκταση και εξασφάλιση των συνόρων.
β. Την εκκίνηση της εθνικής οικονομίας και ίδρυση στην Αίγινα Νομισματοκοπείου και του Πιστωτικού Ιδρύματος με λήψη δανείου από την κυβέρνηση της Επτανήσου, οργάνωση της παιδείας και της αλληλοδιδακτικής μεθόδου με ίδρυση δημοδιδασκαλείων (103 εντός 4μήνου από αφίξεως του και ακολούθως 38 σχολείων στην Πελοπόννησο και 44 στα νησιά)7. Σύσταση επιτροπών μετάφρασης σχολικών εγχειριδίων, ως θρήσκος και ευλαβής Κυβερνήτης συνεργάσθηκε άριστα μετά της Εκκλησίας για την οργάνωση της, χωρίς να λησμονεί την συμβολή και τις θυσίες της Εκκλησίας στην επανάσταση όταν <<οι εν Ελλάδι Μητροπολίται και Ιερείς συν τω σταυρώ έφερον και την σπάθην ίνα καθαγιάζωσι την επανάστασιν>>8
γ. υγειονομική οργάνωση, ανάπτυξη της γεωργίας και ίδρυση της γεωργικής σχολής της Τίρυνθος, ίδρυση ναυπηγείων στον Πόρο και Ναύπλιο.
Πλέον των ανωτέρω 2 ακόμη μείζονες και εθνικής σημασίας στόχοι επετεύχθησαν από τον Κυβερνήτη, καταξιώνοντας έτσι την εμβληματική εθνική του προσφορά: την ανατροπή της υποτελούς αυτονομίας και απόκτηση εντελούς ανεξαρτησίας με επέκταση των συνόρων καθώς και την θεμελίωση της θαλάσσιας ισχύος ως πρωτογενούς παράγοντα επίτευξης εθνικών στόχων. Ο Καποδίστριας έμπειρος διπλωμάτης και υπουργός εξωτερικών μίας εξέχουσας ναυτικής δύναμης είχε κατανοήσει πλήρως ότι η θαλάσσια ισχύς διαμορφώνει συνεχώς τον παγκόσμιο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό χάρτη από την αυγή της Ιστορίας. Ως συντελεστής ισχύος, επηρρεάζει τα καθοριστικά την γεωστρατηγική των θαλασσίων κρατών, ενώ η αποδυνάμωση της συνιστά δυναμικό παράγοντα οικονομικής, εμπορικής και αμυντικής εξασθένησης.
Ο Ι.Καποδίστριας είχε πάντα κατά νουν τον χαρακτηρισμό του Άγγλου Πρωθυπουργoύ (Duke of Wellington) της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου ως << ατυχές και απαίσιο γεγονός>> και ουδέποτε εφησύχασε με την υπαγόρευση της υποτελούς αυτονομίας από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Άδραξε την ευκαιρία, για την πλήρη ανεξαρτησία της Ελλάδας, με την έναρξη του ρωσοτουρκικού πολέμου <<ανάγκη άπαξ έτι να εξάρωμεν το γεγονός ότι προ του ρωσοτουρκικού πολέμου 1828-1829, δι’ ου ελύθη το ελληνικόν ζήτημα ,ουδεμία Δύναμις ουδένα εποιήσατο λόγον περί εντελούς ανεξαρτησίας της Ελλάδος>>9
Ο Ιωάννης Καποδίστριας και οι αγωνιστές για την Εθνική Παλιγγενεσία αντιπροσωπεύουν το κλέος του αγώνα και απαιτείται να τους τιμούμε και να τους δοξάζουμε αντιλαμβανόμενοι τις αντίξοες και επώδυνες καταστάσεις της εποχής και ενός λαού που από τον κολοφώνα της δόξας του είχε βρεθεί περιορισμένος σε μία μικρή και ρημαγμένη πατρίδα. Με τα λόγια μας και τα έργα μας οφείλουμε να τους ευγνωμονούμε.
Ο περιβόητος Κλέμενς φον Μέττερνιχ σκιαγραφεί τον εθνικό μας ηγέτη ως << ο μόνος αντίπαλος που δύσκολα ηττάται είναι ο απόλυτα έντιμος άνθρωπος, και τέτοιος είναι ο Καποδίστριας>>.
1.Ηροδότου ιστορίαι,8.61,62
2,3,4.Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων,τόμος 3, ΜΈΡΟΣ Ζ <<ο λυτρωτικός πόλεμος>>, Μ. Σίμψα, Αθήνα 1982
5. Σύγχρονος Ιστορία των Ελλήνων, τόμος Α, κεφ. Γ, ο Καποδίστριας ως Κυβερνήτης της Ελλάδος, Π. Καρολίδου, Αθήνα 1922
6,7,8. Ιστορία του Ι.Καποδίστρια, Κυβερνήτου της Ελλάδος,Τρ.Ευαγγελίδου, Αθήνα 1894
9. βλέπε ως 5
*Ο Ναύαρχος(εα) Π. Χηνοφώτης ΠΝ, είναι Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και π.Υφυπουργός Εσωτερικών
