“Η στρατηγική αξία του ελληνικού αεροναυτικού χώρου” που δεν έχουμε καταλάβει
Του Υποπτεράρχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου
(MBA, MSc, PM, MA, LLB)
Γεωπολιτικοί Δρώντες στην Ευρύτερη Περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
Η Τουρκία έπαυσε από πολλού να αποτελεί αφοσιωμένο σύμμαχο του ΝΑΤΟ (όταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ασκούσε έντονη αντισοβιετική ρητορική). Επίσης δεν αποτελεί χώρα frontline πλέον της Συμμαχίας.
Η Τουρκία προσεγγίζει ανοικτά τις Ηπειρωτικές Δυνάμεις της Ευρασίας (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Πακιστάν) οι οποίες αντιτίθενται σφόδρα στο άλλο μέρος του δίπολου τις λεγόμενες Ναυτικές Δυνάμεις (Η.Π.Α., ΗΒ, Γαλλία, Ινδία, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Ιαπωνία, Καναδάς).
Αφήσαμε έξω από το δίπολο την Γερμανία. Η Γερμανία από το 1969 με τον τότε Καγκελάριο Willy Brandt εφήρμοσε το δόγμα της Ostpolitik, ρίχνοντας γέφυρες σε Ανατολή παρόλο που παρέμενε στη Δύση. Οι Ναυτικές Δυνάμεις πέραν της καχυποψίας προς τη Γερμανία για ιστορικούς λόγους, πλέον με την Ostpolitik, είχαν και άλλους λόγους να μην εμπιστεύονται απολύτως τη Γερμανία. Οι συνθήκες του Β’ ΠΠ απαγόρευσαν στη Γερμανία να έχει ισχυρές Ε.Δ., ωστόσο της επέτρεψαν να έχει αμυντική βιομηχανία. Παράλληλα η οικονομία της ήταν η ατμομηχανή της ανάπτυξης της Ευρώπης. Η Ομοσπονδιακή Δυτική Γερμανία μετά την ένωσή της με την Ανατολική Γερμανία, αισθάνθηκε ότι έπρεπε να αποκτήσει και το ανάλογο γεωπολιτικό βάρος στη διεθνή σκηνή. Με δεδομένες τις ασθενείς Ε.Δ. της αλλά και την πανίσχυρη οικονομία της ο άξονας ισχύος που υπολειπόταν ήταν η Διπλωματία. Έτσι υποκατέστησε τον ένα ασθενή βραχίονα ισχύος (Στρατιωτικός) με τον άλλο (Διπλωματικός). Οι Η.Π.Α. δεν εμπιστεύονται τη Γερμανία. Οι σχέσεις του απερχόμενου προέδρου Τραμπ με την Καγκελαρία ήταν ψυχρές έως ανύπαρκτες. Πολλά σκάνδαλα που σηματοδότησαν την μείωση του brand name της Γερμανίας (π.χ. Dieselgate με την VW, Siemens, κ.λ.π.) είχαν ως αφετηρία τις Η.Π.Α.
Επανερχόμενοι στη σημερινή Τουρκία, βλέπουμε ότι έχει επιρροές από τη φονταμενταλιστική οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων της οποίας ο Ερντογάν είναι οπαδός, ενώ η Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν έχει επιδράσει καταλυτικά στις λαϊκές μάζες της. Παράλληλα έχει υιοθετήσει το δόγμα Davutoğlu περί “στρατηγικού βάθους”, όπου σύμφωνα με αυτό η Τουρκία δεν είναι περιφερειακή δύναμη αλλά «Κεντρική Δύναμη» πολλαπλών ταυτοτήτων. Τα γεωπολιτικά ανοίγματα της Τουρκίας στις Ηπειρωτικές δυνάμεις είναι εμφανή. Τελευταίο παράδειγμα η προμήθεια του Κινεζικού εμβολίου της Sinopharm και όχι των Δυτικών εμβολίων. Η προσέγγιση της Τουρκίας με την Κίνα περνά μέσα από το Πακιστάν (αιώνιο εχθρό της Ινδίας), όπου επίσης φαίνεται ότι οι Κινέζοι θα προμηθεύσουν με κρίσιμα υλικά την Τουρκική αμυντική πυραυλική βιομηχανία λόγω και του εμπάργκο που θα επιβάλλουν οι Η.Π.Α. σε κρίσιμα υποσυστήματα αυτής, ένεκα των S-400 αλλά και για μία σειρά άλλων λόγων. Η παλιά καχυποψία της Κίνας προς την Τουρκία λόγω υποστήριξης της τελευταίας προς το αποσχιστικό κίνημα των Ισλαμιστών Ουϊγούρων, φαίνεται ότι υποχώρησε έναντι μείζονων γεωπολιτικών συμφερόντων λόγω της σύγκλισης Άγκυρας με το Πεκίνο.
Στρατηγική Αξία του Ελληνικού Αεροναυτικού Χώρου
Υπό τις παρούσες συνθήκες τα απώτατα Ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ δηλαδή αυτά της Ανατολίας, είναι ευάλωτα γεγονός που αυξάνει μέγιστα τη στρατηγική αξία του Ελληνικού χώρου για το ΝΑΤΟ, λόγω της γεωγραφικής του θέσεως και των εδαφικών του χαρακτηριστικών. Ειδικά το ορεινό έδαφος της Ελλάδος (43% ορεινό και 27% ημιορεινό) προσφέρει δυνατότητες αμυντικού αγώνος μεγάλης διάρκειας. Τα νησιά του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους (δευτερευόντως του Ιονίου, λόγω μη ύπαρξης απειλής από Δυσμάς), ένεκα της πυκνότητας και της διάταξής των προσφέρονται για διαδοχικούς χώρους άμυνας αλλά και σημείων ελέγχου του θαλάσσιου χώρου της Ανατολικής Μεσογείου. Συνεπώς ο χερσαίος χώρος σε συνάφεια με το νησιωτικό χώρο ως ενιαίος στρατηγικός χώρος διευκολύνει τον έλεγχο του εναέριου χώρου στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό παρέχει τη δυνατότητα εκτέλεσης στρατηγικών ελιγμών, σε αυτόν που κατέχει τον εν λόγω εναέριο χώρο με στρατηγικό βάθος προς Βαλκάνια, Εγγύς Μέση Ανατολή και ζώνη του Μάγκρεμπ. Το σύμπλεγμα των νήσων: Κρήτη, Κύθηρα, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο φράσει Νότια το Αιγαίο καθιστώντας το περίκλειστη θάλασσα.
Ένας από τους κυριότερους λόγους που επέλεξε το Ισραήλ ως σύμμαχό του την Ελλάδα είναι το τεράστιο βάθος που προσφέρει ο Ελληνικός Αεροναυτικός χώρος. Αυτόν δεν πρέπει με τίποτε να τον απεμπολήσουμε, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα έχουμε κατακόρυφη απομείωση της γεωστρατηγικής σπουδαιότητας της Ελλάδας.
Το αριθμητικό μειονέκτημα της Ελλάδος όσον αφορά στην ποσοτική διάσταση των Ενόπλων της Δυνάμεων (και όχι στην ποιοτική διάσταση στην οποία υπερτερούν οι Ελληνικές Ε.Δ.) σε σχέση με τις ΤΕΔ, δύναται να αντιμετωπισθεί με την εκπαίδευση, τον σύγχρονο εξοπλισμό, την αξιοποίηση της Εφεδρείας και της Εθνοφυλακής, την ορθολογική αξιοποίηση των στελεχών, την παλλαϊκή κινητοποίηση του πληθυσμού για άμυνα με ηθική προπαρασκευή, ενημέρωση των κινδύνων που απειλούν τη χώρα, την εκπαίδευση στα διατιθέμενα μέτρα άμυνας, τη λήψη μέτρων για την προστασία από μαζικά χτυπήματα του αντιπάλου.
Η προπαρασκευή τόσο των Ε.Δ. όσο και του πληθυσμού στην ειρήνη δημιουργούν αξιόλογο στρατηγικό πλεονέκτημα για τη χώρα. Επίσης η χώρα μας διαθέτει ισχυρά στρατηγικά «όπλα», όπως είναι: η Εμπορική Ναυτιλία, οι υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών, ο ορυκτός πλούτος, το υγιές δημοκρατικό της πολίτευμα, οι Διεθνείς της Σχέσεις, οι Συμμαχίες της, ο ζωτικός χώρος ελιγμών που έχει, η προκεχωρημένη στρατηγική θέση της Κρήτης, η απρόσκοπτη διασφάλιση συγκοινωνιών της Δύσης με τη Μ. Ανατολή, η γεωγραφική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, η δυνατότητα ανάπτυξης άριστης άμυνας, τα πολλά αεροδρόμια που έχει κλιμακωμένα σε βάθος και πλάτος σε όλη την επικράτεια, οι ευκολίες για υποστήριξη logistics που διαθέτει στη συμμαχία (λιμάνια, NMIOTC, ΠΒΚ, Σούδα, Στεφανοβίκι, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη), οι ισχυρότατες Ε.Δ. που διαθέτει και θεωρούνται από τις πλέον αξιόμαχες του ΝΑΤΟ.
Η πρόσφατη ενίσχυση της ΕΠΑ με τα α-φη Rafale και τα υποστρατηγικά όπλα που αυτά θα μεταφέρουν θεωρείται άριστη επιλογή αλλάζοντας άρδην τις ισορροπίες στο αεροπορικό πεδίο. Η μεσοπρόθεσμη απόκτηση μίας 2ης μοίρας α/φών Rafale θα καθιστούσε την ΕΠΑ μαζί με την Ισραηλινή απόλυτα κυρίαρχες στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου με τα υφιστάμενα δεδομένα.
Μην ξεχνάμε και την αναβάθμιση των F-16 σε Viper και βεβαίως πάντα παραμένει στη σκέψη η απόκτηση μίας τουλάχιστον μοίρας α/φών 5ης γενιάς. Προκειμένου η Ελλάδα να παραμείνει ισχυρότατη Ναυτική δύναμη είναι άμεση ανάγκη πλέον η ταχύτατη προμήθεια υπερσύγχρονων ναυτικών μονάδων επιφανείας που να φέρουν επίσης στρατηγικά όπλα, ενώ στη ναυτική δύναμη κρούσης πρέπει να συνυπολογισθεί και η προμήθεια των ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων ΜΗ-60R (Romeo) που είναι στο είδος τους ότι καλύτερο υπάρχει παγκοσμίως.
Η Δύση δύναται να αξιοποιήσει επιχειρησιακά τον αεροναυτικό χώρο της Ελλάδος με το τεράστιο στρατηγικό βάθος, με σκάφη επιφανείας, αεροπλάνα, Υ/Β. Η κυριαρχία και ο έλεγχος επί των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου από φίλιες προς τη Δύση δυνάμεις και παράλληλα η διασφάλιση θαλάσσιων γραμμών διέλευσης υδρογονανθράκων για την απρόσκοπτη ροή αυτών προς τη Δύση είναι προς το ύψιστο συμφέρον της. Είναι ένας ρόλος που η Ελλάδα δύναται να καλύψει αφενός ως χώρα του ΝΑΤΟ, αφετέρου εντεταγμένη στο Δυτικό αξιακό κώδικα, σε συνεργασία με χώρες της περιοχής που έχουν ενταχθεί στο Δυτικό σύστημα ασφαλείας (π.χ. Ισραήλ, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ κλπ) αλλά και άλλες όπως η Αίγυπτος, η Κύπρος κλπ. Το East-Med Project πρέπει να καταστεί γεωπολιτικά ο βέλτιστος ενεργειακός δρόμος της Δύσης, παρακάμπτοντας όλες τις επισφαλείς περιοχές (π.χ. Τουρκία) και δημιουργώντας ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία. Ακόμη και αν η Γερμανία δεν το στηρίζει το εγχείρημα (επικαλούμενη οικονομικούς λόγους), η υπόλοιπη Δύση το στηρίζει. Στο East-Med Project χωρούν και άλλοι γεωπολιτικοί key players (π.χ. η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Ιταλία). Έτσι θα αποτελέσει ένα μείζον γεωστρατηγικό γεγονός παγκοσμίων διαστάσεων, εξασφαλίζοντας την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο μακροπρόθεσμα.
Εάν πάμε βορειότερα, τα στενά των Δαρδανελλίων δεν έχουν πλέον τόσο μεγάλη στρατηγική αξία για την Τουρκία, όπως στο παρελθόν διότι υπόκεινται στην επίδραση πολλών οπλικών συστημάτων εδάφους, αέρος, αντιπλοϊκά όπλα και άλλα αντιόπλα και είναι εύκολο το φράξιμό τους με τη βύθιση ενός μεγάλου πλοίου, ή με την καταστροφή μίας κρεμαστής γέφυρας από οποιονδήποτε εμπλεκόμενο. Οι διαδοχικές γραμμές αμύνης των Ελληνικών νήσων φράζουν επίσης την έξοδο. Η αξία της Τουρκίας ως βάση συγκέντρωσης πληροφοριών από το ΝΑΤΟ είναι πλέον υποδεέστερη από ότι στο παρελθόν λόγω της ύπαρξης δορυφορικών επικοινωνιών και νέων συστημάτων ραντάρ με τεράστια εμβέλεια.
Η Τουρκία αντιλαμβανόμενη το στρατηγικό πλεονέκτημα του Ελληνικού αεροναυτικού βάθους, έχει προχωρήσει από το 1996 και μετά στη μαζική ναυπήγηση σκαφών επιφανείας, ενώ ο στόλος της προπαρασκευάζεται και για τη διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων. Προσπαθεί να διατηρεί σε σταθερά αυξανόμενο επίπεδο τη ναυτική της παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο υποστηρίζοντάς την και με πλοία ανεφοδιασμού. Προσπαθεί να διεισδύσει σε χώρες της Μ. Ανατολής και Β. Αφρικής (π.χ. Κατάρ, Σομαλία, Σουδάν, Λιβύη, Β. Συρία) αποκτώντας και με τη βοήθεια βάσεων σε κάποιες από αυτές τις χώρες ανάλογο γεωστρατηγικό βάθος. Έχει προνομιακές σχέσεις με Ιράν και Πακιστάν εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο εύκολη πρόσβαση προς τον Περσικό Κόλπο. Και εάν οι πύραυλοι S-400 είναι αμυντικοί όπως ισχυρίζεται η Άγκυρα, η προσπάθεια ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων από την πλευρά της, οι πύραυλοι Bora1 η ναυπήγηση του αεροπλανοφόρου Anadolu κάθε άλλο παρά αμυντικό σκοπό έχουν.
Ο γεωγραφικός χώρος της Ελλάδος αποτελεί το συνδετικό κρίκο Ευρώπης, Μ. Ανατολής, Μάγκρεμπ και αλληλοεπηρεάζεται από τον περιβάλλοντα γεωγραφικό χώρο. Δύναται με τη μορφολογία του και τη γεωγραφική του σύνθεση να προσφέρει δυνατότητες άμυνας μεγάλης διάρκειας, ή δυνητικά να χρησιμοποιηθεί ως χώρος εξόρμησης για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η Συμμαχία θα πρέπει να ενισχύσει αμυντικά την Ελλάδα (π.χ. στην προμήθεια υπερσύχρονων φρεγατών πολλαπλών ρόλων με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής) για να εκπληρώσει το σοβαρό στρατηγικό της ρόλο καθώς είναι αυτό και προς όφελος της Δύσης, ενώ θα πρέπει να τονισθεί στη Δύση ότι τα Στενά έχουν απωλέσει την πρότερη γεωστρατηγική τους αξία. Η Ελλάδα στάθηκε πάντα στο πλευρό των Δημοκρατικών ιδεωδών από την αρχαιότητα έως σήμερα εν αντιθέσει με τους επιτήδειους ουδέτερους Τούρκους. Η Δύση πρέπει να αντιληφθεί ότι με τα σημερινά γεωπολιτικά δεδομένα η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που αποτελούν την frontline γραμμή ανάσχεσης ενώ η Τουρκία σαφώς όχι. Yφίσταται μία ομάδα χωρών με συγκρουόμενα συμφέροντα με τη Δύση, όπως το Ιράν, Πακιστάν και οι ευρισκόμενες σε εμφύλιο πόλεμο Σομαλία, Υεμένη, Λιβύη όπου η Τουρκία έχει αναπτύξει με αυτές τις αντιδυτικές δυνάμεις προνομιακές σχέσεις. Αν υπολογισθεί και η σύγκλιση με Ρωσία, Κίνα, Αδελφούς Μουσουλμάνους και Χαμάς τότε η Τουρκία οδεύει μάλλον σε ευρύτερη γεωπολιτική ρήξη με τη Δύση.
Χτίζοντας μία αρχιτεκτονική ασφαλείας η Ελλάδα με την Ιταλία τη Γαλλία ως Νατοϊκές Χώρες και σε συνεργασία με φιλοδυτικές δημοκρατικές κυβερνήσεις όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ιορδανία αλλά και τις Σουνιτικές φιλοδυτικές χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σ. Αραβία και τα ΗΑΕ, μπορούν να προσφέρουν στην ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα της περιοχής αλλά και μία συνεργασία που βγάζει όλες τις πλευρές κερδισμένες (win – win approach), ενώ από την άλλη απομονώνουν το γνωστό διεθνή ταραξία της περιοχής που ονειρεύεται ανατροπή συνθήκης της Λωζάννης, (τα σύνορα της “καρδιάς” του όπως τα αποκαλεί από την Μπουχάρα του Ουζμπεκιστάν ως την Ανδαλουσία της Ισπανίας), ή τη μεγάλη “γαλάζια” πατρίδα εποφθαλμιώντας εδάφη της Συρίας, του Ιράκ, της Κύπρου, της Λιβύης, την Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και εν τέλει τον στρατηγικό “στραγγαλισμό” της Ελλάδας και του Ισραήλ. Σε αυτή την αρχιτεκτονική ασφαλείας χώρο να επεισέλθει έχει και ο άλλος γωστρατηγικός γίγαντας της Ασίας, η Ινδία. Η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευθεί τις τριβές Τουρκίας και Ινδίας λόγω Κασμίρ, στο έπακρο.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η στρατηγική αξία της Ελλάδος στο ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον μεγιστοποιείται, ενώ οι όποιοι κίνδυνοι του συστημικού ρίσκου μπορούν να μετατραπούν σε γεωπολιτικά προτερήματα. Η Ελλάδα πρέπει να αναδείξει στη Συμμαχία όλες τις παραμέτρους που την καθιστούν στρατηγικό εταίρο της Δύσης με γεωπολιτικό βάρος μεγαλύτερο από αυτό της Τουρκίας. Η εκλογή του Joe Biden ίσως βοηθήσει σε αυτό, λόγω της κακής «χημείας» που έχει με τον Ερντογάν. Άλλωστε ο Τούρκος πρόεδρος ήταν από τους τελευταίους ηγέτες στον κόσμο που τον συνεχάρη για τη νίκη του. Ας καταλάβει η Δύση ότι η Τουρκία επέλεξε συμμάχους, δεν δύναται κάθε λίγο να αλλάζει συμμαχίες ανάλογα με τη ροή των γεγονότων. Κάποια στιγμή θα πρέπει να πληρώσει αυτό το τίμημα.
