“Έλλειψη Ηγεσίας, Ζητείται Ηγέτης…”-Γράφει ο Επίτιμος Α/ΓΕΝ Κοσμάς Χρηστίδης

Γράφει ο ΚΟΣΜΑΣ ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ

Ναύαρχος-Επίτιμος Α/ΓΕΝ

«Ο φόβος είναι το πιο ισχυρό και θεμελιώδες των συναισθηματικών καταστάσεων»     (Cure) 

Ως γνωστόν, ο Machiavelli θεωρήθηκε διεστραμμένος, κυνικός και ύπουλος. Όμως, τετρακόσια χρόνια αργότερα, οι δύο ψυχολόγοι Christie και Geis συνέκριναν το πολιτικό τέχνασμα του Machiavelli με τις κοινωνικές συμπεριφορές των ανθρώπων στην καθημερινή τους ζωή και αποκάλυψαν μια θετική συσχέτιση. Ορίζουν τον «Μακιαβελισμό» ως προσωπικότητα ενός ατόμου που «επιδιώκει να χειραγωγήσει άλλους για να επιτύχει τους δικούς του σκοπούς» που μπορεί να είναι, για παράδειγμα, το «γάντζωμα καρέκλας» του επιτελικού κράτους είτε «ενδοτική» επίλυση Ελληνοτουρκικών θεμάτων. 

Οι μακιαβελικές προσωπικότητες παρουσιάζουν εχθρικά χαρακτηριστικά που μπορούν να γίνουν τοξικά για τους άλλους. Διατηρούν μια «κυνική άποψη της ανθρώπινης φύσης», τη θεωρούν αδύναμη και ως εκ τούτου στόχο κοινωνικής πίεσης. Θεωρούν τους άλλους ως αντικείμενα ή «μέσα» για προσωπική χειραγώγηση. Μελετώντας τους άλλους, μόνο για χρηστικό σκοπό, οι μακιαβελικοί δεν έχουν κανένα ήθος ή ηθική πεποίθηση. Πιστεύουν ακράδαντα ότι μέσω της απάτης μπορούν να πάρουν ότι θέλουν. Επιπλέον, οι άνθρωποι του μακιαβελισμού είναι αλεξίθυμοι (συναισθηματικά απαθείς), δηλαδή, «έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων και δεν μπορούν να συνδεθούν με τα συναισθήματα των άλλων», όπως αποδεικνύουν τα πρόσφατα γεγονότα της Πάρνηθας, της πολυπληθούς Ικαριώτικης ταχυφαγείας, της μη τήρησης των κριτηρίων εμβολιασμού Κυβερνητικών στελεχών, της εφαρμοζόμενης ξυλο-τακτικής της πλατείας Ν. Σμύρνης κ.λ.π. Οι μακιαβελικοί άνθρωποι έχουν μια σειρά «τακτικών χειραγώγησης» που θα μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν κατά τη διάρκεια των διαπροσωπικών τους αλληλεπιδράσεων, για παράδειγμα, ψευδόμενοι, κολακεύοντας, εξαπατώντας και κλέβοντας, όλες ανήθικες και αντικοινωνικές συμπεριφορές. 

Επιστημονικά, όμως, η πιο επιτυχημένη τακτική χειραγώγησης είναι, η ιδιαίτερα γνωστή στους χώρους του στρατεύματος, αξιοποίηση του φόβου. Ο φόβος είναι ένα έντονο αρνητικό συναίσθημα που προέρχεται από καταστάσεις απειλής, σύγκρουσης, αβεβαιότητας, κινδύνου, άγχους ή δυσκολίας να ξεπεραστεί μια συγκεκριμένη κατάσταση. Αυτό το περιβάλλον προέρχεται συχνά από την τιμωρητική κουλτούρα που έχει θεσπίσει ο ηγέτης, δηλαδή, να διασπείρεται φόβος, ο υφιστάμενος να αισθάνεται ηλίθιος, αμήχανος ή να κάνει λάθη (π.χ. να μη μπορεί να ενστερνιστεί, πλήρως, την ατομική ευθύνη). Με την εξάπλωση του φόβου και του άγχους (εφαρμοζόμενες τακτικές LockDown και πλατείες τ. Νέα Σμύρνη) ο ηγέτης μπορεί να ελέγξει καλύτερα το περιβάλλον. Πολλοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν εάν έχουν συναισθηματικά κακοποιηθεί. Αλλά και όταν η συναισθηματική κακοποίηση δεν φαίνεται να είναι σοβαρή με την πρώτη ματιά, ο αντίκτυπός της μπορεί να είναι δραματικός. Οι φοβισμένοι οπαδοί απομακρύνονται από το θέμα αναζητώντας κοινωνική στήριξη. Οι άνθρωποι υπό πίεση χρειάζονται προστασία. O φόβος είναι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι ακολουθούν έναν ηγέτη και επειδή οι φοβισμένοι άνθρωποι είναι ασθενέστεροι και πιο ευάλωτοι, γίνονται και εύκολοι στόχοι για χειραγώγηση (Fineman & Stephen 2003). 

Μέσα από αυτή την εικόνα, τα πλαίσια αναφοράς των οπαδών μεταβάλλονται και οι οπαδοί «χάνονται», επειδή δεν μπορούν να δώσουν «νόημα» σε αυτό που συμβαίνει. Στη συνέχεια, οι ηγέτες (συναισθηματικοί καταχραστές) ενισχύουν τη δύναμή τους να κρατούν τους ανθρώπους υπό τον έλεγχό τους, εξασφαλίζοντας ότι οι παλιές συμπεριφορές διαγράφονται και οι νέες είναι κατηχημένες. Προκαλούν «ψυχικά βασανιστήρια» στους οπαδούς τους, με απειλή, εκφοβισμό, σύγχυση, αμηχανία, εξαπάτηση και ψέμα. 

Τα συνθήματα που αναπτύσσονται σε αυτό το αλλοτριωμένο περιβάλλον καθιστούν τους ανθρώπους ευάλωτους, επειδή δεν ξέρουν πια, ποιοι πραγματικά είναι. Το κλειδί της επιτυχίας αυτής της τακτικής είναι να κρατήσει τους ανθρώπους της απληροφόρητους (π.χ. αποκαλώντας τεχνικά τα  θέματα απόκρυψης των γεγονότων της ακατανόμαστης συμφωνίας ΑΟΖ με την Αίγυπτο), ώστε να μη συνειδητοποιήσουν ότι πρόκειται να χειραγωγηθούν ή να ελεγχθούν για ήπια «παράδοση» μέρους της κυριαρχίας μας. 

Οι ηγέτες μπαίνουν στο μυαλό μας ως ιός, το μολύνουν, δημιουργώντας ανεπανόρθωτη βλάβη…