«Προδότες» Νταβούτογλου και Γκιουλ κατά τον Ερντογάν και το προεκλογικό «δωράκι» του με την εξαγορά της θητείας

Της Χριστίνας Σ. Φλάσκου ⃰

Οι φήμες για ίδρυση ενός νέου κόμματος από πρώην υψηλά ιστάμενα μέλη του AKP και συνοδοιπόρους του Erdoğan, όχι μόνο έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις στη γείτονα χώρα και μάλιστα σε μια περίοδο λίγο πριν τις κρίσιμες τοπικές εκλογές του Μαρτίου, αλλά και την έντονη αντίδραση του ίδιου του Τούρκου προέδρου, ο οποίος τους κατηγόρησε ανοιχτά για προδοσία.
Το όνομα του πρώην πρωθυπουργού Ahmet Davutoğlu είναι αυτό που ακούγεται εντονότερα για την ηγεσία μιας νέας συμμαχίας που θα έχει ως στόχο την προσέλκυση θρησκευόμενων συντηρητικών, φιλελεύθερων και δυσαρεστημένων μελών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Παράλληλα, ακούγεται ότι ο πρώην πρόεδρος Abdullah Gül και δύο πρώην υπουργοί Οικονομικών, Ali Babacan και Mehmet Simsek, συζητούν για ένα δικό τους κόμμα, το οποίο στη συνέχεια ενδέχεται να ενωθεί με αυτό του Davutoğlu. Μια καλά ενημερωμένη πηγή δήλωσε στο Al-Monitor ότι «ο Davutoğlu θέλει να είναι ο ίδιος ο ηγέτης», ενώ ο Gül φέρεται να ευνοεί ένα νέο κόμμα που θα καθοδηγείται από τον Babacan, μια προσωπικότητα σεβαστή στους διεθνείς κύκλους.
Η ομιλία του Davutoğlu στις 9/2 στην Άγκυρα ήταν ενδεικτική των φιλοδοξιών του, τονίζοντας ότι ο πληθωρισμός ήταν μόλις στο 3% όταν αποχώρησε από πρωθυπουργός τον Νοέμβριο του 2015. Ο Barış Terkoğlu, αρθρογράφος της αντιπολιτευόμενης Cumhuriyet, που ήταν παρών στην ομιλία, σημείωσε ότι ο Davutoğlu επέκρινε συστηματικά τις πολιτικές του ΑΚΡ που ακολουθήθηκαν μετά την αποχώρησή του.
Ο Erdoğan από την πλευρά του, κατά τη διάρκεια προεκλογικής εκστρατείας στη βόρεια επαρχία Tokat, κατηγόρησε τους πρώην συνεργάτες και συνοδοιπόρους του για προδοσία. Χωρίς να ονοματίσει κάποιον, ο Erdoğan είπε: «Δυστυχώς μερικοί από τους φίλους μας όταν ξεκινήσαμε το ταξίδι μαζί ήταν απολύτως χαρούμενοι όταν τους δώσαμε θέσεις, αλλά όταν τους ζητήσαμε να κάνουν ένα μικρό διάλειμμα, κατέβηκαν από το δικό μας “τρένο” και επιβιβάστηκαν σε άλλο…. Εκείνοι που πρόδωσαν εμάς σήμερα θα προδώσουν άλλους αύριο».
Παρόμοιες, βέβαια, φήμες υπήρχαν εδώ και αρκετό καιρό, ενώ εντατικοποιήθηκαν πριν από τις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους. Ο Gül βρισκόταν υπό έντονη πίεση για να δηλώσει την υποψηφιότητά του, καθώς εθεωρείτο από πολλούς ως ο μοναδικός ικανός υποψήφιος για να «χτυπήσει» τον Erdoğan στις εκλογές. Όπως φαίνεται, όμως, μετά την παρέμβαση του πρώην Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Τουρκίας και τωρινού υπουργού Άμυνας Hulusi Akar και του εκπροσώπου του Erdoğan, Ibrahim Kalın, δύο μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, ο Gül σιώπησε.
Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι γιατί αυτός ή κάποιος άλλος να επανεμφανιστεί τώρα; Τι άλλαξε; Αφού κέρδισε τις προεδρικές εκλογές ο Erdoğan, συγκεντρώνοντας παράλληλα την εξουσία στα χέρια του. Έχει σχεδόν απόλυτο έλεγχο στα ΜΜΕ και έχει φυλακίσει όλους τους εχθρούς του, υποτιθέμενους ή πραγματικούς. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται πάνω από 100 δημοσιογράφοι και δεκάδες χιλιάδες δικαστές, αστυνομικοί, στρατιωτικοί, ακαδημαϊκοί και άλλοι που κατηγορήθηκαν για διασυνδέσεις με το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Ο Στρατός και η Αστυνομία βρίσκονται υπό τον έλεγχό του. Και παρά τα ανωτέρω δεν φαίνεται να επηρεάστηκε το 53,7% των πολιτών που ψήφισαν το AKP και τους εθνικιστές συμμάχους του στις κοινοβουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις προεδρικές.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι η οικονομία, η οποία αποτελούσε το ισχυρότερο χαρτί του Erdoğan. Ο Gül και ο Davutoğlu μπορεί να ποντάρουν στην απώλεια δημοφιλίας του ΑΚΡ εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης της ανεργίας και του πληθωρισμού, της επιβράδυνσης της ανάπτυξης και της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας. Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες, αναμένουν τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών πριν ανακοινώσουν το νέο τους κόμμα.
Από τα πυρά του Erdoğan δεν ξέφυγε ούτε το Κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης (CHP), που το κατηγόρησε για συνεργασία με το κίνημα του Gülen και ότι τα προεκλογικά του συνθήματα σχεδιάστηκαν από τον Μουσουλμάνο κληρικό.

Εξαγορά Στρατιωτικής Θητείας: Το προεκλογικό «δωράκι» του Erdoğan

Ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε ότι η μειωμένη στρατιωτική θητεία με αντάλλαγμα την καταβολή ενός ορισμένου χρηματικού ποσού θα μπορούσε να γίνει μόνιμη και διαθέσιμη για όλους τους κληρωτούς, σύμφωνα με το Diken.
«Μετατρέπουμε την εξαγορά της στρατιωτικής θητείας σε μόνιμη, αν και περιορίζεται σε συγκεκριμένους αριθμούς. Ο καθένας θα είναι σε θέση να υπηρετεί μειωμένη θητεία στο Στρατό ανεξαρτήτως από το μορφωτικό του επίπεδο», δήλωσε ο Erdoğan κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε μέλη του AKP στη βορειοδυτική επαρχία Balıkesir στα μέσα Φεβρουαρίου. Διευκρίνισε δε ότι η μειωμένη θητεία θα συνεπάγεται ένα μήνα βασικής εκπαίδευσης.
Όσοι είναι άνω των 18 ετών στην Τουρκία υποχρεούνται να υπηρετούν τουλάχιστον έξι μήνες. Ωστόσο, η δυνατότητα καταβολής χρηματικού ποσού για τη μείωση ή την άρση της απαιτούμενης θητείας εισάγεται προσωρινά από καιρού εις καιρόν.
Ως εκ τούτου, οι Τούρκοι μπορούν να ολοκληρώσουν τη στρατιωτική τους θητεία σε 21 ημέρες έναντι του ποσού των 15.000 τουρκικών λιρών (2.430 δολαρίων).
Το κοινοβούλιο της Τουρκίας στις 26 Ιουλίου 2018 επικύρωσε έναν προσωρινό νόμο που επιτρέπει στους Τούρκους πολίτες, που γεννήθηκαν έως την 1η Ιανουαρίου 1994, να μειώσουν σε 21 ημέρες τη στρατιωτική τους θητεία, ενώ η κανονική διάρκεια ήταν 5 μήνες και 14 ημέρες για πτυχιούχους πανεπιστημίων ή 12 μήνες για μη πτυχιούχους, καταβάλλοντας το ποσό των 15.000 τουρκικών λιρών. Οι Τούρκοι που διαμένουν στο εξωτερικό θα πρέπει να πληρώσουν 2.000 ευρώ. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου, περισσότεροι από 515.000 Τούρκοι πολίτες υπέβαλαν αίτηση (η περίοδος υποβολής αιτήσεων ήταν 3/8/18 – 3/11/18) για μερική απαλλαγή. Να σημειωθεί ότι μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου ο αριθμός των αιτούντων που είχαν πληρώσει και την απαλλαγή ανερχόταν σε 170.000.
Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος του Al- Monitor, Metin Gurcan, «αν με ρωτούσαν ποια ομάδα πίεσης στην Τουρκία είναι η πιο οργανωμένη, θα έλεγα χωρίς δισταγμό ότι είναι μια ανεπίσημη ομάδα πολιτών που υποστηρίζει την εξαγορά της στρατιωτικής θητείας. Όλοι οι Τούρκοι άνω των 20 ετών υποχρεούνται να υπηρετήσουν. Εκείνοι που επιθυμούν να απαλλαγούν, κυρίως απόφοιτοι πανεπιστημίων, έχουν δημιουργήσει ιστότοπους και χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ασκήσουν εντατικά πίεση προς την κυβέρνηση ώστε να ενεργοποιήσει και πάλι την αμειβόμενη απαλλαγή».
«Το πρώτο κυβερνητικό πρόγραμμα του ΑΚΡ ήταν το 2011, όταν οι άνδρες ηλικίας άνω των 30 ετών κατέβαλαν 30.000 τουρκικές λίρες (περίπου 6.500 δολάρια) και υπηρέτησαν μόλις 21 ημέρες στο Στρατό. Το 2014, ένας νέος νόμος αμειβόμενης απαλλαγής προσέλκυσε 160.000 από 600.000 επιλέξιμους υποψήφιους άνω των 27 ετών. Πλήρωσαν 18.000 λίρες (περίπου 3.900 δολάρια) για εξαίρεση».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (TSK) σήμερα είναι 50% επαγγελματίες, με 200.000 κληρωτούς. Κάθε χρόνο περίπου 300.000 Τούρκοι άνω των 18 ετών στρατολογούνται για 12μηνη θητεία. Με βάση επίσημα στοιχεία, στις μέρες μας περίπου 1,9 εκατομμύρια νέοι άνδρες έχουν αναβάλει τη θητεία λόγω των σπουδών τους. Άλλα 3 εκατομμύρια έχουν υποβάλει αίτηση για αναβολή για διάφορους άλλους λόγους. Περίπου 650.000 θεωρούνται ότι αποφεύγουν τη θητεία συνολικά κατά παράβαση του νόμου (λιποτάκτες).
Στις εκλογές της 24ης Ιουνίου, περίπου 10 εκατομμύρια υποστηρικτές του κινήματος αμειβόμενης απαλλαγής – που αποτελούνται από εκατοντάδες χιλιάδες νέους άνδρες, των οποίων ο χρόνος στρατιωτικής θητείας έφτασε και τις οικογένειές τους – έγιναν μια μεγάλη πολιτική φωνή με μαζικές κινητοποιήσεις.
Οι υποστηρικτές της αμειβόμενης απαλλαγής υποστηρίζουν ότι η μείωση της θητείας θα πρέπει να αντικατασταθεί από ολοκληρωτική απαλλαγή, κάτι που σύμφωνα με τους ίδιους θα ενισχύσει την οικονομία. Η Άγκυρα θεωρεί τη στρατιωτική εξαίρεση ως βήμα προς έναν επαγγελματικό Στρατό.

Δημοσκοπήσεις Piar, Gezici και PollMark

1. Σύμφωνα με έρευνα της PİAR που διεξήχθη από 26/2 – 1/3, με τη συμμετοχή 6.190 ατόμων και ποσοστό λάθους +/- 2%, τα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα:
Καχραμανμαράς: Hayrettin Güngör (AKP) 68.9%, Ali Öztunç (CHP) 30.1%

Αττάλεια: Menderes Türel (AKP) 44.5%, Muhittin Böcek (CHP) 53.1%

Ισπάρτα: Yusuf Ziya Günaydın (MHP) 38.9%, Şükrü Başdeğirmen (AKP) 35.1%, Gökmen Hakkı Gökmenoğlu (İYİ Parti) 24.5%

Χατάι: İbrahim Güler (AKP) 42.1%, Lütfü Savaş (CHP) 56%

Άδανα: Hüseyin Sözlü (AKP) 46.1%, Zeydan Karalar (CHP) 51.9%

2. Σύμφωνα με έρευνα της Gezici, η Κων/πολη και η Άγκυρα είναι μεταξύ 9 μητροπολιτικών δήμων, όπου το AKP έχει (όπως αναφέρεται) εντυπωσιακή υπεροχή. Η έρευνα έλαβε χώρα 23 – 24/2, με ένα μέσο όρο 3200 – 4300 ατόμων σε κάθε επαρχία, ενώ έλαβαν υπόψη τους τις τοπικές εκλογές του 2014 και τις κοινοβουλευτικές της 24ης Ιουνίου 2018. Με βάση τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης, η συμμαχία AKP – MHP φαίνεται να επικρατεί σε 8 από τους 9 υπό εξέταση μητροπολιτικούς δήμους, με εξαίρεση την Προύσα.
Κων/πολη: Binali Yıldırım (AKP) 45,2%, Ekrem İmamoğlu (CHP) 40,6%, Άλλος 1,1%, Αναποφ. 13,1%
Με αναγωγή: Binali Yıldırım 52,1%, Ekrem İmamoğlu 46,6%, Άλλος 1,3%
Άγκυρα: Mehmet Özhaseki (AKP) 46,00%, Mansur Yavaş 41,1%, Άλλος 1,7%, Αναποφ. 11,2%
Με αναγωγή: Mehmet Özhaseki 51,8%, Mansur Yavaş 46,3%, Άλλος 1,9%
Μανίσα: Cengiz Ergün (MHP) 53,4%, Orkun Şıktaşlı (IYI) 27,5%, HDP 2,2%, Αναποφ. 16,9%
Με αναγωγή: Cengiz Ergün 64,2%, Orkun Şıktaşlı 33,1%, HDP 2,7%
Προύσα: Mustafa Bozbey (CHP) 46,5%, Alinur Aktaş (AKP) 41,2%, Άλλος 0,4%, Αναποφ. 11,9%
Με αναγωγή: Mustafa Bozbey 52,7%, Alinur Aktaş 46,8%, Άλλος 0,5%
Αϊδίνιο: Mustafa Savaş (AKP) 45,1%, Özlem Çerçioğlu (CHP) 40,3%, Άλλος 0,8%, Αναποφ. 13,8%
Με αναγωγή: Mustafa Savaş 52,3%, Özlem Çerçioğlu 46,8%, Άλλος 0,9%
Αττάλεια: Menderes Tevfik Türel (AKP) 45,9%, Muhittin Böcek (CHP) 41,4%, Άλλος 0,6%, Αναποφ. 12,1%
Με αναγωγή: Menderes Tevfik Türel 52,2%, Muhittin Böcek 47,1%, Άλλος 0,7%
Χατάι: İbrahim Güler (AKP) 49,8%, Lütfü Savaş (CHP) 38,6%, Άλλος 0,8%, Αναποφ. 10,8%
Με αναγωγή: İbrahim Güler 55,8%, Lütfü Savaş 43,3%, Άλλος 0,9%
Μπαλίκεσιρ: Yucel Yilmaz (AKP) 47,7%, İsmail Ok (CHP) 36,3%, Άλλος 1,5%, Αναποφ. 14,5%
Με αναγωγή: Yucel Yilmaz 55,8%, İsmail Ok 42,4%, Άλλος 1,8%
Άδανα: Hüseyin Sözlü (MHP) 49,6%, Zeydan Karalar (CHP) 38,3%, Άλλος 0,6%, Αναποφ. 11,5%
Με αναγωγή: Hüseyin Sözlü 56,1%, Zeydan Karalar 43,2%, Άλλος 0,7%
3. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την PollMark Research, ο υποψήφιος του CHP Mansur Yavaş φαίνεται να προηγείται 10 μονάδες από τον Mehmet Özhaseki. Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη από 10 – 16/2 σε δείγμα 5.040 ατόμων, ο Yavaş συγκεντρώνει 42,1% έναντι 32% του Özhaseki.
Τέλος, σε έρευνα της ίδιας εταιρείας για την Κων/πολη από 9 – 15/2 σε δείγμα 5024 ατόμων, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το CHP προηγείται. Συγκεκριμένα: CHP 37,8%, AKP 36%, Αναποφ./Κανέναν 18,7%.

⃰ Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές, Ερευνήτρια στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, επικεφαλής της έρευνας «Τουρκία και Συριακή κρίση» στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Αρθρογράφος έντυπου και διαδικτυακού Τύπου