Σχετικά άρθρα
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει συντρίψει την τουρκική οικονομία, έχει οδηγήσει σε εξαθλίωση τη μεσαία τάξη και σέρνει τώρα τη χώρα του σε έναν περιττό πόλεμο. Ταυτόχρονα, χειραγωγεί τα δικαστήρια εναντίον των αντιπάλων του.
Όπως σημειώνει ο Πολ Τέιλορ στο Politico, πρόκειται για μια αδίστακτη προσπάθεια του Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία το 2023 – χρονιά που συμπληρώνονται 100 χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας – και «ας ελπίσουμε ότι θα αποτύχει». Και προσθέτει:
Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, που πρόκειται να διεξαχθούν στις 23 Ιουνίου, είναι αναμφισβήτητα η πιο σημαντική – αν και σε καμία περίπτωση η δικαιότερη – ψηφοφορία στον κόσμο φέτος. Θα καθορίσει εάν αυτό το έθνος των 85 εκατομμυρίων πολιτών, που είναι εν μέσω της Ευρώπης, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, θα συνεχίσει να κινείται στο ίδιο δρόμο που θέλει να γίνεται μια αυταρχική, επεκτατική δύναμη ή αν θα επιλέξει μια πιο φιλελεύθερη, πλουραλιστική οδό.
Για πρώτη φορά από τότε που το συντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία το 2002, υπάρχει μια σοβαρή προοπτική πολιτικής αλλαγής. Ο πληθωρισμός είναι πάνω από 80%, η τουρκική λίρα έχει πέσει κατακόρυφα έναντι του δολαρίου και η δημοτικότητα της κυβέρνησης έχει βυθιστεί καθώς οι οικονομικές δυσκολίες έχουν αυξηθεί.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Ερντογάν – ο οποίος κυβέρνησε με ολοένα και πιο αυταρχικό τρόπο μετά την τροποποίηση του Συντάγματος για να δημιουργήσει ένα προεδρικό σύστημα κατά το δοκούν – αντιμετωπίζει σοβαρά πολιτικά προβλήματα, με το AKP να λαμβάνει την υποστήριξη μόλις σε ποσοστό 30%.
Φυσικά, η απάντηση του Ερντογάν, είναι χαρακτηριστικά αυταρχική και βάναυση τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές μέτωπο.
Παρά την αντίθεση τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από τη Μόσχα, ο Ερντογάν έχει δημιουργήσει ανησυχία με τις προετοιμασίες για την αποστολή τανκς στη Συρία, επιδιώκοντας να απομακρύνει τις κουρδικές πολιτοφυλακές που συμμάχησαν με τη Δύση στον αγώνα κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, αλλά που η Άγκυρα θεωρεί ότι συνδέεται με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Φαίνεται αποφασισμένος να ολοκληρώσει τα σχέδια για μια ουδέτερη ζώνη στην άλλη πλευρά των νότιων συνόρων της Τουρκίας.
Οι απειλές Ερντογάν κατά της Ελλάδας
Εν τω μεταξύ, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν απειλεί επίσης να χτυπήσει τη σύμμαχο του ΝΑΤΟ, την Ελλάδα, εν μέσω διαφωνιών για τη γεώτρηση φυσικού αερίου στην Κύπρο και την υποτιθέμενη «στρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο – αν και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό κόστος οποιασδήποτε τέτοιας ενέργειας την καθιστά ιδιαίτερα απίθανη.
Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έχει καταστήσει την Τουρκία ως τον απαραίτητο μεσολαβητή μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Βοηθά σε διαμεσολαβήσεις και φιλοξενεί συνομιλίες μεταξύ των αρχηγών ασφαλείας των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Κατάφερε επίσης να υποστηρίξει την Ουκρανία – μεταξύ άλλων με στρατιωτικές πωλήσεις τουρκικών drone – διατηρώντας παράλληλα εμπορικούς και ενεργειακούς δεσμούς με τη Ρωσία και χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την προσωπική του σχέση με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ή να υποστεί την οργή της Δύσης.
Εν τω μεταξύ, πίσω στην πατρίδα του, ο Τούρκος πρόεδρος χρησιμοποιεί ένα σύστημα δικαιοσύνης, που δεν φημίζεται για την ανεξαρτησία του, προσπαθώντας να αποκλείσει τους πιο ισχυρούς πιθανούς παράγοντες αμφισβήτησής του.
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκραίμ Ιμάμογλου – μια δημοφιλής προσωπικότητα του κοσμικού κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), που θα μπορούσε να είναι ένας ενωτικός υποψήφιος για την ηγεσία της αντιπολίτευσης – μόλις καταδικάστηκε σε περισσότερα από δύο χρόνια φυλάκιση. Προς το παρόν, οι εκκρεμείς προσφυγές της απόφασης έχουν ανασταλεί, αλλά ο Ερντογάν μπορεί να προσπαθήσει να επισπεύσει τη δικαστική διαδικασία, οπότε ο αντίπαλός του απαγορεύεται να είναι υποψήφιος.
Επίσης, περισσότεροι από 100 πολιτικοί από το κύριο φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) παραμένουν υπό δίκη για φερόμενα τρομοκρατικά αδικήματα, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απαγόρευση του HDP. Το HDP δεν είναι μέρος της συμμαχίας των έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, η οποία συγκροτεί μια κοινή εκλογική πλατφόρμα, που περιλαμβάνει δυνάμεις από τη σοσιαλδημοκρατική αριστερά έως τη φιλελεύθερη κεντροδεξιά. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναδειχθεί ρυθμιστής εάν – όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις – ούτε το AKP ούτε η αντιπολίτευση κερδίσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Ο Ερντογάν, όταν ο ίδιος ήταν κάποτε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, είχε δεχτεί παρόμοια δικαστική παρενόχληση προτού θριαμβεύσει το ΑΚΡ στις εκλογές το 2002. Καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση επειδή διάβασε ένα υποτιθέμενο ισλαμιστικό ποίημα: του απαγόρευσαν να είναι υποψήφιος για το αξίωμα και αναγκάστηκε να περιμένει πριν γίνει πρωθυπουργός.
Ωστόσο, μένει να δούμε πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει αυτή τη φορά όσον αφορά την πραγματική στρατιωτική δράση για να παίξει το εθνικιστικό του χαρτί στον αγώνα του για την επανεκλογή.
Σε 20 χρόνια, ο Ερντογάν έχει ξεφύγει από την λεγόμενη πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» στην ανοιχτή ή λανθάνουσα σύγκρουση με τη Συρία, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και την Αρμενία. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, άρχισε μια προσέγγιση με αρκετές από αυτές τις χώρες – εν μέρει επειδή η αποτυχία των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης που υποστηρίχθηκε από την Τουρκία τον ανάγκασε να προσαρμόσει την εξωτερική του πολιτική, αλλά και επειδή χρειάζεται απεγνωσμένα αραβικό και δυτικό κεφάλαιο για να στηρίξει την οικονομία, που πλήττεται από την απερίσκεπτη πολιτική του να διατηρεί χαμηλά επιτόκια.
Ενώ η κοινή γνώμη είναι έντονα εθνικιστική στην Τουρκία, μια χερσαία εισβολή στη Συρία που προκαλεί τις αντιδράσεις των ΗΠΑ ή της Ρωσίας, αναγκάζοντας την Άγκυρα να υποχωρήσει, θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ – όπως και η χρήση του δικαστικού σώματος για να παραγκωνίσει την αντιπολίτευση. Από την άλλη πλευρά, μια περιορισμένη διασυνοριακή επιχείρηση με λίγες τουρκικές απώλειες θα μπορούσε πράγματι να γίνει αποδεκτή από τους ψηφοφόρους, με τον ίδιο τρόπο που τα τακτικά πλήγματα του Ισραήλ στη Γάζα ως αντίποινα για τις επιθέσεις με πυραύλους της Παλαιστινιακής Χαμάς, θεωρούνται αστυνομικές επιχειρήσεις και όχι πολεμικές συγκρούσεις.
Η Ευρώπη σε ρόλο θεατή
Οι επόμενοι μήνες θα είναι έτσι γεμάτοι πολεμικές χειρονομίες, κυρίως για να σηματοδοτήσουν την 100ή επέτειο από την ίδρυση από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ μιας σύγχρονης, κοσμικής δημοκρατίας πάνω στις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο Ερντογάν θα θέλει να προβάλει την επιρροή της Τουρκίας σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου οι μεσαίες δυνάμεις μπορούν να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή, καθώς οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι λιγότερο πρόθυμες ή λιγότερο ικανές να ενεργήσουν ως παγκόσμιοι χωροφύλακες. Αλλά μετά από τις επεμβάσεις στη Λιβύη και την υποστήριξη του Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας, μπορεί κάλλιστα να σταματήσει μια χερσαία επίθεση στη Συρία, εάν οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίσουν να τον προειδοποιούν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, δυστυχώς, είναι πιθανό να είναι θεατής και όχι δύναμη μετριοπάθειας ή αλλαγής. Το μπλοκ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, αλλά έχει χάσει την επιρροή της στην Άγκυρα, καθώς η μακρόχρονη διαδικασία ένταξης της χώρας στην ΕΕ είναι ουσιαστικά νεκρή και οι Βρυξέλλες πρέπει να εξαγοράζουν τακτικά την Τουρκία με βοήθεια για να κρατήσουν σχεδόν 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες στο έδαφός της, διαφορετικά θα πλημμυρίσουν στην Ελλάδα.
Η Δύση αναμφίβολα θα ανακουφιζόταν αν έφευγε ο Ερντογάν. Αλλά οι κυβερνήσεις αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους, διατηρούν ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας με τον ισχυρό άνδρα του Βοσπόρου και προσφέρουν απογοητευτικά λίγη βοήθεια στην αντιπολίτευση, παρόλο που προσεύχονται σιωπηλά για μια πιο μετριοπαθή, φιλοδυτική Τουρκία τον Ιούνιο.
Και το άρθρο στο Politico κλείνει ως εξής: «Κάντε το σταυρό σας».
