Ώρα να φύγουν οι Βρετανοί από την Κύπρο

Γράφει ο Γιάννος Μπαρμπαρούσης

Πολιτικός επιστήμων-διεθνολόγος

Η στέψη του Καρόλου και οι δυσμενείς εξελίξεις στην Κύπρο, επαναφέρουν το μέγα ζήτημα της ελληνικής κυριαρχίας στην καθ΄ ημάς θάλασσα.  Ο Κάρολος σαν πρόσωπο τρέφει φιλελληνικά αισθήματα, αλλά ό,τι ουσιαστικό πράττει γίνεται προς εξυπηρέτηση βρετανικών κρατικών συμφερόντων ήκιστα θετικών  για την εθνική μας υπόθεση.

Ο Ελληνισμός αναπνέει από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Με δεδομένη τη στρατηγική και οικονομική σύζευξη Αιγαίου και Κύπρου, είναι ζωτικής σημασίας η ελληνική (ελλαδική και κυπριακή) αεροναυτική ισχύς σε αυτό το τεκτονικό γεωπολιτικό σταυροδρόμι. Για να στερεωθεί όμως η ελληνική αλκή στη Μεγαλόνησο, επιβάλλεται η απομάκρυνση των Βρετανών, οι οποίοι συνιστούν τους αληθινούς λυμεώνες του κυπριακού Ελληνισμού, πολύ περισσότερο από τους Τούρκους. Με τους Βρετανούς συνυπήρξαμε και συνεργαστήκαμε εκόντες άκοντες στον 19^ο και 20^ο αιώνα. Ήλεγχαν τη Μεσόγειο, και για πολύ καιρό οι επιθυμίες της βρετανικής πρεσβείας συνιστούσαν ultima ratio potestatis στην Αθήνα.

Βεβαίως, τα συμφέροντά τους προσέχουν οι άνθρωποι, όπως πράττει κάθε μεγάλη δύναμη. Ευτυχώς, το status τους βρίσκεται σε φθίση. Η Βρετανία όπως τη γνωρίζαμε είναι στη λοίσθια ζωή της. Οι αποτυχημένοι πόλεμοι σε Αφγανιστάν και Ιράκ, το ευλογημένο Brexit, η μεσοπρόθεσμα αναπόφευκτη ανεξαρτησία της Σκωτίας, η ομοίως αναπόδραστη παρακμή του Λονδίνου ως χρηματοπιστωτικού και ναυτιλιακού κέντρου και η γενικότερη ακρισία των ανεπιτήδειων βρετανικών κυβερνήσεων των τελευταίων 30 ετών, έχουν επιταχύνει τον ιστορικό χρόνο. Πολλά χρόνια, και ακόμα περισσότερα γεγονότα, έχουν παρέλθει από τότε που ο Γεώργιος Παπανδρέου έγραφε στον Τσώρτσιλ ότι «η ταυτότης συμφερόντων Ελλάδος και Αγγλίας για πρώτη φορά στην ιστορία είναι απόλυτος». Σήμερα δεν υφίσταται ταυτότητα συμφερόντων πουθενά.

Ο δεινώς κατηγορηθείς Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης σημείωσε μια πραγματική επιτυχία σε σχέση με την αείποτε ακροσφαλή βρετανική παρουσία στην Κύπρο, με τη συμφωνία για την ανάπτυξη γης στις περιοχές των βάσεων. Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, υφίστανται θαυμάσιες προοπτικές νομικής εκμετάλλευσης του καθεστώτος των βάσεων, οι οποίες ήδη έχουν αναλυθεί εκτενώς, σε συνάφεια μάλιστα με τις σχετικές αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Άλλωστε, εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο είναι αυτό που ισχύει hic et nunc με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας, όχι αυτό της αποικιοκρατίας που καταπατεί θεμελιωδώς την έννοια της αυτοδιάθεσης. Όταν ο ένας αντισυμβαλλόμενος τελεί υπό την αποικιακή διοίκηση του άλλου, είναι προδήλως αβάσιμη κάθε σύμβαση. Το καταγέλαστο σόφισμα ότι οι βρετανικές κυρίαρχες βάσεις αποτελούν μέρος της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας προσβάλλει ξεκάθαρα την αντικειμενική ιστορική πραγματικότητα, καθώς η απόφαση για καθεστώς βρετανικής κυριαρχίας λήφθηκε κατά τη συνομολόγηση των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου, όταν δηλαδή υφίστατο αποικιοκρατία, την οποία απορρίπτουν όλες οι συγκαιριανές πρόνοιες του διεθνούς δικαίου. Όλα αυτά τα έχει παραδεχτεί το ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας.

Όπως πάντοτε συμβαίνει όμως στα αληθινά μεγάλα ζητήματα, η λύση θα είναι πολιτική. Εδώ πρέπει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης να βάλει τα θεμέλια και να ορθοτομήσει καταστάσεις. Οι Βρετανοί δεν πρόκειται, φυσικά, να φύγουν αδιαμαρτύρητα. Άλλωστε, πάσχουν εισέτι από folie de grandeur. Πως λάμνει, όθεν, ο Ελληνισμός;  Επειδή επιβάλλεται να διδασκόμαστε από όσους τα κατάφεραν, Ελλάδα και Κύπρος πολλά θα είχαν να μάθουν από τους χειρισμούς των Μαλτέζων επί Ντομ Μίντοφ, ο οποίος, εκμεταλλευόμενος με αδρότητα το διεθνές περιβάλλον, πέτυχε αρχικά τη στεγανοποίηση και εξασθένηση, έπειτα την ολική απομάκρυνση των βρετανικών βάσεων στη δική του νησιωτική χώρα. Ήξερε ο Μίντοφ να αξιοποιεί λυσιτελώς τα «εμπλεκόμενα συμφέροντα», για να θυμηθούμε μια χαρακτηριστική των κυπριακών πραγμάτων έκφραση. Φωτεινό παράδειγμα και ο θαρραλέος Μαυρίκιος με την ιστορική δικαστική του νίκη στη Χάγη, μια απόφαση με ισχύ erga omnes.

Μόνον οι αμβλύνοες επιζητούν τη δημιουργία νέων εχθρούς χωρίς λόγο. Αλλά είναι διαχρονικά οι Βρετανοί που διατηρούν την εχθρότητα σε βάρος μας. Κι όμως, απολαύουν μιας αιδήμονος και δηλονότι ανεπίτρεπτης ανοχής τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία. Η αβυθομέτρητη ευήθεια ελλαδικών και κυπριακών κυβερνήσεων στην αντιμετώπιση του βρετανικού κινδύνου έχει, ατυχώς, μακρά ιστορία, αλλά χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα στα χρόνια της κρίσης, υπήρξε η άνετη πρόσβαση στο Μέγαρο Μαξίμου, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, γνωστού Βρετανού πράκτορα. Ο εν θέματι αυτοπαρουσιαζόταν ως «ερευνητής δημοσιογράφος» και, εκμεταλλευόμενος τον ερασιτεχνισμό και αβδηριτισμό ενίων ανθρώπων του (τότε) κυβερνητικού επιτελείου, έκανε το «ρεπορτάζ» του μέσα στο πρωθυπουργικό γραφείο. Αυτοί φταίνε μετά όταν βλέπουν πως είμαστε; Έχουν προϊστορία άλλωστε, από τότε ο αυτολήκυθος Άντονι Ήντεν εξευτέλιζε τον Παπάγο, ή όταν στην κρισιμότερη φάση του Κυπριακού είχαν να κάνουν με τον Άγγελο Βλάχο (ανεπίδεκτος οιουδήποτε χαρακτηρισμού).

Τα πράγματα μοιραία θα προχωρήσουν σπονδυλωτά και βαθμηδόν. Και εικοσιπέντε χρόνια να κρατήσει η διαδικασία αποχώρησης των Βρετανών, επιτυχία θα είναι. Αλλά η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει. Ψύχραιμα, πραγματοκρατικά αλλά αποφασιστικά. Το Brexit αποτελεί χρυσή ευκαιρία. Εδώ μπορούν να βοηθήσουν και οι Ισπανοί που αντιμετωπίζουν ανάλογο πρόβλημα με το Γιβραλτάρ. Παρεμπιπτόντως, η εμπορική σχέση Ισπανών και Τούρκων είναι απαράδεκτο να μας τυφλώνει όταν, εκτός από το Γιβραλτάρ, έχουν να αντιμετωπίσουν και την Καταλωνία (οράτε Κύπρο και Κόσοβο). Οι ανάγκες του ΝΑΤΟ μπορούν να εξυπηρετηθούν από μεικτή δύναμη Ελλήνων, Γάλλων και Ισπανών στη θέση των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων, και στους Βρετανούς θα παρασχεθεί ικανό χρονικό διάστημα για την αποχώρηση.

Είναι ώρα αποφάσεων. Res, non verba…