Οι 200 της Καισαριανής αντίποινα για την εκτέλεση ενός ναζί στρατηγού

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Πρόκειται για μια σχετικά άγνωστη αντιστασιακή δράση την περίοδο της κατοχής, που πνίγηκε στο αίμα 200 αθώων, ως αντίποινα των κατακτητών!

Στόχος ο υποστράτηγος (Generalmajor) Φραντς Κρεχ Γερμανός διοικητής της 41ης Μεραρχίας Πεζικού (Βέρμαχτ) κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος σκοτώθηκε στις 27 Απριλίου 1944 από μια διμοιρία του ΕΛΑΣ στη Λακωνία.

Στον τοίχο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής, στήθηκαν και εκτελέστηκαν ως τιμωρία των ναζί, Έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944.

Οι περισσότεροι από τους εκτελεσθέντες παραδόθηκαν στις δυνάμεις Κατοχής από το προηγούμενο καθεστώς της 4ης Αυγούστου, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των 200 ήταν μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

Η εκτέλεση του υποστράτηγου Κρεχ πραγματοποιήθηκε στις 27 Απριλίου 1944 από τμήμα του ΕΛΑΣ και  συνετέλεσε στην κήρυξη της Πελοποννήσου ως «ζώνης επιχειρήσεων.»

Στις 22 Απριλίου 1994 ο ΕΛΑΣ Λακωνίας έλαβε πληροφορίες από πράκτορες των βρετανικών συμμαχικών αποστολών για την κίνηση του υποστράτηγου Φραντς Κρεχ (Generalmajor Franz Krech).

Ενημερώθηκαν πως ο Γερμανός αξιωματικός θα κάνει μια συγκεκριμένη διαδρομή με το επιτελείο της  γερμανικής F Στρατιάς.

Άμεσα σχεδιάστηκε ενέδρα.

Η Διμοιρία του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Λακωνίας, με διοικητή τον ανθυπολοχαγό πεζικού του Ελληνικού Στρατού Μανώλη Σταθάκη, έλαβε θέσεις στο δρόμο Μολάων – Μονεβάσιας, από όπου ο ΕΛΑΣ γνώριζε ότι θα διέρχονταν η αυτοκινητοπομπή του υποστρατήγου  την επόμενη ημέρα.

Το μεσημέρι της 27ης Απριλίου 1944 πομπή έξι οχημάτων της F Στρατιάς έκανε την εμφάνισή της στο σημείο.

Τα αυτοκίνητα ακινητοποίησε νάρκη που είχε τοποθετήσει ο ΕΛΑΣ στον δρόμο.

Ακολούθησε καταιγισμός πυρών από τους Έλληνες αντάρτες.

Όλα συνηγορούν ότι ο Κρεχ σκοτώθηκε από τα πυρά και όχι από τη νάρκη.

Η μάχη κράτησε λίγα λεπτά με τους Γερμανούς τελικά να οπισθοχωρούν.

Άφησαν πίσω το σώμα του υποστρατήγου και ακόμα τέσσερις νεκρούς.

Την προηγούμενη ημέρα, είχε γίνει η Απαγωγή του υποστράτηγου Κράιπε από Βρετανούς και Έλληνες αντιστασιακούς στην Κρήτη.

Το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών και οι Επιχειρήσεις Ειδικών Αποστολών με τη συνεργασία και του ΕΑΜ διέρρευσαν, για λόγους προπαγάνδας (Επιχείρηση Hemlock) αλλά και υπεράσπισης της πολιτικής του αντάρτικου έναντι των πολύ σκληρών αντιποίνων, ότι ο υποστράτηγος Κρεχ εκτελέστηκε από την Γκεστάπο ως αντιφρονούντας και δόθηκε στη δημοσιότητα πλαστό γράμμα του όπου καλούσε τους Γερμανούς στρατιώτες σε λιποταξία.

Επίσης, αναφέρθηκε ότι ο Κρεχ, μαζί με τον υποστράτηγο Κράιπε, θα συμμετείχαν στο κίνημα των αντιφρονούντων «Ελεύθερων Γερμανών».

ΤΑ ΣΚΛΗΡΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ

Η εκτέλεση του Φραντς Κρεχ (φωτό) προκάλεσε οργή στα κορυφαία κλιμάκια του ναζιστικού καθεστώτος.

Οι γερμανικές δυνάμεις προχώρησαν στην εκτέλεση των 200 της Καισαριανής ενώ σύμφωνα με την απολογία του Χέλμουτ Φέλμι στη δίκη της Νυρεμβέργης , διατάχθηκε χωρίς ανωτέρα εντολή είτε από την Γερμανική διοίκηση είτε από το Υπουργείο Εσωτερικών, την θανάτωση άλλων 100 αντιστασιακών ή ύποπτων για αντιστασιακή δράση.

Παράλληλα οι Ναζί εκτέλεσαν άλλα 25 άτομα στην Αθήνα.

Συνολικά το λιγότερο 325 άνθρωποι εκτελέστηκαν, ενώ υπήρξαν και άλλοι νεκροί στο δρόμο της επιστροφής της 117 Μεραρχίας από τους Μολάους στη Σπάρτη. Ταγματασφαλίτες έκαψαν το πατρικό σπίτι του Μανώλη Σταθάκη στον Ασωπό.

Η οικογένειά του για να γλιτώσει κατέφυγε στην Ελαφόνησο.

Ο Χέλμουτ Φέλμυ δικαιολόγησε τον αριθμό των εκτελεσμένων λόγω της ιδιότητας του Κρεχ ως διοικητή Μεραρχίας.

Η περιοχή της Πελοποννήσου κηρύχθηκε τον Μάιο ως «ζώνη επιχειρήσεων» δηλαδή ανοιχτό πολεμικό μέτωπο.

Μετά την εκτέλεση ο υποστράτηγος Κρεχ προήχθη τιμητικά σε αντιστράτηγο (Generalleutnant) από τον Χίτλερ ενώ κηδεύτηκε στην Αθήνα.

Τις διαταγές για τα κτηνώδη αντίποινα τις έδωσε ο άμεσα υπηρεσιακά ανώτερος πολεμικός διοικητής της Πελοποννήσου υποστράτηγος Καρλ φον Λε Σουίρ.

ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

Από το Φεβρουάριο του 1937 άρχισε η συγκέντρωση των κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών κατά της δικτατορίας του Μεταξά στο φρούριο της Ακροναυπλίας, στις φυλακές της Κέρκυρας και σε μικρά νησιά του Αιγαίου. Μετά από την συνθηκολόγηση της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1941, έγινε και η τυπική παράδοση των 600 κρατουμένων της Ακροναυπλίας στους κατακτητές.

Από αυτούς, οι 200 στάλθηκαν στα στρατόπεδα Κατούνας, Βόνιτσας, Λαζαρέτο και Κέρκυρας.

Άλλους 300 έστειλαν στο στρατόπεδο Λάρισας- Τρικάλων.

Από το στρατόπεδο της Λάρισας, 54 εκτελέστηκαν για αντίποινα στο Κούρνοβο στις 6 Ιουνίου του 1943.

Με την συνθηκολόγηση των Ιταλών στις 8 Σεπτέμβρη 1943, οι Γερμανοί μετέφεραν τους Ακροναυπλιώτες της Λάρισας στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου.

Η εφημερίδα Καθημερινή στις 30 Απριλίου 1944, μετά την επίθεση ανταρτών του ΕΛΑΣ, δημοσίευσε την εξής ανακοίνωση:

«Την 27ην Απριλίου 1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν Στρατηγόν και τρεις συνοδούς του.

Πολλοί Γερμανοί στρατιώται ετραυματίστησαν.

Ως αντίποινα διατάχτηκε:

Ο τυφεκισμός 200 Κομμουνιστών την 1.5.1944.

Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάοι προς Σπάρτην έξωθεν των χωρίων.

Υπό την εντύπωσιν κακουργήματος τούτου Έλληνες εθελονταί εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος.»

Η εκτέλεση των 200 κρατουμένων έγινε το πρωί της 1ης Μαΐου 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου εκτελέσθηκαν με οπλοπολυβόλα, οι σοροί μεταφέρθηκαν στο Γ΄ Νεκροταφείο και τάφηκαν σε ατομικούς τάφους.

Μεταξύ των εκτελεσμένων, ήταν ο Ναπολέων Σουκατζίδης (εκτελούσε και χρέη διερμηνέα) και ο Αντώνης Βαρθολομαίος, στελέχη του ΚΚΕ με χρέη στρατοπεδάρχη, που ξεχώρισαν για την αυτοθυσία τους, αφού αρνήθηκαν να εκτελεστεί άλλος στη θέση τους όπως τους προτάθηκε από τον Γερμανό διοικητή του στρατοπέδου του Χαϊδαρίου, Καρλ Φίσερ (Karl Fischer).

Εκτελέστηκε επίσης και ο πρώην βουλευτής του ΚΚΕ Στέλιος Σκλάβαινας.

Ο Βασίλης Μπαρτζιώτας στο βιβλίο του «Άστραψε φως η Ακροναυπλία» αναφέρει ότι ήταν 135 στους 200 οι φυλακισμένοι Ακροναυπλιώτες που εκτελέστηκαν την 1η Μαΐου του 1944 στη Καισαριανή.

Μεταξύ των 200 εκτελέστηκαν και έξι τροτσκιστές και πέντε αρχειομαρξιστές.

Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΣΤΑΘΑΚΗ

Στο γεγονός ότι η σημαντικότατη επιχείρηση της εκτέλεσης του Κρεχ δεν έλαβε την αναγνώριση που της άξιζε, σίγουρα έπαιξε ρόλο ότι ο Μανώλης Σταθάκης  συμμετείχε ενεργά στον Εμφύλιο.

Μετά τη «Συμφωνία της Βάρκιζας» καταδιώχθηκε για τη δράση του.

Κατέφυγε στον Πάρνωνα.

Το Μάρτη του 1947 ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής του Αρχηγείου Μαινάλου (Αρκαδίας) και τον Απρίλη του 1948 του ανατέθηκε η διοίκηση του Αρχηγείου Αργολιδοκορινθίας.

Με διαταγή του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣ Ελλάδας, ονομάστηκε αντισυνταγματάρχης του ΔΣΕ.

Στις 3 Μαρτίου 1949 Μανώλης Σταθάκης και η ομάδα του κυκλώθηκαν από κυβερνητικές δυνάμεις στο όρος Ζήρεια (Κυλλήνη) της Κορινθίας.

Ενώ μαινόταν χιονοθύελλα ο Σταθάκης, διαπιστώνοντας ότι ξεμένει από σφαίρες, πυροβολεί την βαριά τραυματισμένη Γιαννούλα Γιανακούρα και στη συνέχεια αυτοκτονεί.

Υπάρχει επίσης μια αναφορά για τον αντάρτη Απόστολο Καλοΐδη, ο οποίος συμμετείχε στην επιχείρηση κατά του Κερχ, και φέρεται να είναι αυτός που σκότωσε τον Γερμανό υποστράτηγο.

Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου ο Καλοΐδης συνελήφθη και φυλακίστηκε.

Αυτοκτόνησε κόβοντας τον λαιμό του.

Πληροφορίες

«ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944: Οι 200 εκτελεσμένοι κομμουνιστές στην Καισαριανή»

Εθνική Αντίσταση 1941- 1944: «Γράμματα και μηνύματα εκτελεσμένων πατριωτών»

Meyer Hermann Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα. Τα αιματηρά ίχνη της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα

Janus.gr