Ο στρατηγός που πολεμούσε 30 χρόνια και πέθανε από φωταέριο με το καναρίνι του

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ως στρατιωτική προσωπικότητα, άφησε το αποτύπωμα του όχι μόνο στο έπος του 40, αλλά και όλα τα προηγούμενα προσκλητήρια της Ελλάδας.

Στους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Πολεμούσε επί 30 χρόνια!

Στις ελληνικές οροσειρές και κυρίως στην εαρινή επίθεση του Μουσολίνι διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο, αποκρούοντας τις πολυπληθέστερες ιταλικές δυνάμεις και οργάνωσε την άμυνα του θρυλικού υψώματος 731, που δεν έπεσε ποτέ…

Η μονάδα του ονομάστηκε δίκαια, «Σιδηρά Μεραρχία».

Ήταν  η μονάδα που σήκωσε το κύριο βάρος της αμύνης στον Τομέα της Πίνδου, εκείνη που κύκλωσε την Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια», και εκείνη που τον Μάρτιο του 1941, άντεξε νικηφόρα και απέκρουσε την αιχμή της μεγάλης εαρινής επίθεσης, που διηύθυνε στα βορειοηπειρωτικά βουνά ο ίδιος ο Μουσολίνι.

Το τέλος του ήταν τραγικό και άδικο.

Χρόνια αργότερα, πέθανε ενώ κοιμόταν δηλητηριασμένος μαζί με την γυναίκα του και το καναρίνι του, στο σπίτι του στην Κυψέλη, από διαρροή φωταερίου!

Στις 19 Σεπτεμβρίου του 1971,  η εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσίευσε στην σελίδα 7, ρεπορτάζ με τίτλο  «πώς δηλητηριάστηκαν  ο στρατηγός και η σύζυγός του», αλλά δεν διαπιστώθηκε τίποτα που να αφήνει αιχμές  η υποψίες για τα αίτια της οικογενειακής τραγωδίας.

Αντιστράτηγος   Βασίλειος Βραχνός  (Ναύπλιο, 1887 – Αθήνα, 7 Μαρτίου 1971).

ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΙΝΔΟ

Ο Βραχνός γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1887. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. 

Το 1912 κατατάχθηκε στο στρατό, προκειμένου να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία και επιλέχθηκε ως έφεδρος αξιωματικός με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού.

 Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους, ενώ μετά την λήξη τους το 1914 επέλεξε να παραμείνει στο στράτευμα ως μόνιμος.

 Ο Βραχνός συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το 1919 με το βαθμό του Λοχαγού συμμετείχε στον πόλεμο της Κριμαίας στην Ουκρανία, όπου υπηρέτησε ως Υποδιοικητής στην 3η Πυροβολαρχία του 3ου Τάγματος στο 1ο Σύνταγμα και στη συνέχεια ως Διοικητής στον 9ο Λόχο του 3ου Τάγματος του 34ου Συντάγματος 2ας Μεραρχίας .

 Πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία και το 1923, όταν με το βαθμό του Ταγματάρχου υπηρετούσε ως Επιτελής στο 2ο Σώμα Στρατού στην Πάτρα και για την συμμετοχή του στο κίνημα των Γαργαλίδη, Λεοναρδόπουλου και Ζήρα, παραπέμφθηκε σε δίκη στο Στρατοδικείο Ελευσίνος.

 Στο τέλος του Νοεμβρίου 1923 ο Βραχνός καταδικάστηκε στην ποινή της ισοβίου καθείρξεως και καθαίρεση, όμως τον Ιανουάριο του 1924 η ποινή του μετατράπηκε σε τριετή φυλάκιση.

 Στις 18 Μαρτίου 1927 ο Βραχνός αποκαταστάθηκε και επανήλθε στις τάξεις του στρατεύματος

 Όταν ξέσπασε ο πόλεμος με τους Ιταλούς στις 28 Οκτωβρίου 1940, ήταν Διοικητής της 1ης Μεραρχίας και διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στην ελληνική νίκη στη Μάχη της Πίνδου.

Ο εγγονός του στρατηγού, Χριστόδουλος Παπαδήμας, ο οποίος επιμελήθηκε το βιβλίο με τα απομνημονεύματα του Β. Βραχνού («Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-41 και η δράση της Σιδηράς Μεραρχίας Λαρίσης» εκδόσεις «Ερωδιός») αναφέρει:

«Θα σταθώ στη «μητέρα των μαχών του ελληνοϊταλικού πολέμου», όπως χαρακτηριστικά ονομάστηκε, που έλαβε χώρα στο ύψωμα 731.

 Ένα σημείο κλειδί, 20 χλμ βόρεια της Κλεισούρας στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας, που κατέλαβε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους χειμερινούς αγώνες που προηγήθηκαν και είχαν ως αποτέλεσμα να απωθήσουν τα Ιταλικά στρατεύματα πολύ πίσω, βαθιά στην ενδοχώρα της Αλβανίας. Αλλά οι Ιταλοί αντεπιτέθηκαν.

 Και άρχισαν να ανακτούν έδαφος. Όμως αν ήθελαν να διασπάσουν το Ελληνικό Mέτωπο και να προελάσουν προς την Αθήνα έπρεπε να πάρουν το ύψωμα 731.

Οι Ιταλοί επιτέθηκαν στο ύψωμα 731 με σφοδρότητα. 

Οι ιστορικές μαρτυρίες καταγράφουν πως οι λυσσαλέοι βομβαρδισμοί τους (από εδάφους και από αέρος) άλλαξαν τη μορφή του υψώματος. 

Ακολούθησαν μάχες σώμα με σώμα. 

Το ύψωμα βάφτηκε με αίμα.

Στις 26 του Μάρτη ο απολογισμός ήταν τραγικός για τον Ιταλικό Στρατό που τσακίστηκε κυριολεκτικά πάνω στο Ελληνικό Μέτωπο.

 Δεν ήταν μόνο το ύψωμα 731.

 Ήταν ένα ολόκληρο μέτωπο.

 Ήταν δώδεκα ξεκούραστες και εφοδιασμένες Ιταλικές Μεραρχίες που έφαγαν τα μούτρα τους πέφτοντας πάνω σε έξι καταπονημένες Ελληνικές χωρίς να κερδίσουν ούτε σπιθαμή εδάφους.

 Ο Μουσολίνι ντροπιασμένος υποχώρησε εγκαταλείποντας το όνειρο να παρελάσει θριαμβευτής στην Αθήνα.

Ο Υποστράτηγος Βάσσος Βραχνός ήταν εκεί. Ως Διοικητής της 1ης Μεραρχίας είχε στην ευθύνη του (και) το ύψωμα 731. Που δεν έπεσε ποτέ.

 Και έγινε ορόσημο.

 Θα το δείτε σκαλισμένο στα μάρμαρα του Αγνώστου Στρατιώτη.»

ΚΑΤΟΧΗ

Το όνομα του στρατηγού Βραχνού περιλαμβάνονταν μεταξύ εκείνων που επρόκειτο να υπουργοποιηθούν στην κυβέρνηση του στρατηγού Γεωργίου Τσολάκογλου το απόγευμα της 29ης Απριλίου 1941.

 Ο Βραχνός επρόκειτο να καταλάβει τη θέση του Υπουργού Παιδείας, πρόταση που τελικά δεν υλοποιήθηκε, άγνωστο για ποιο λόγο.

Στη διάρκεια της Κατοχής ο Βραχνός ήταν ένας από τους ιδρυτές της «Στρατιωτικής Οργανώσεως Γρίβα».

 Στη διάρκεια της Κατοχής ο Βραχνός ήταν ένας από τους ιδρυτές της «Στρατιωτικής Οργανώσεως Γρίβα», η οποία από τον Μάρτιο του 1943 έγινε γνωστή «Οργάνωση «Χ»», ή απλώς «Χ» , ενώ αργότερα μαζί με τον Στρατηγό Γεώργιο Λάβδα προχώρησαν στη συγκρότηση της οργάνωσης των «Ευόρκων Στελεχών» και ίδρυσαν την αντιστασιακή οργάνωση «Άγνωστος Μεραρχία».

 Ο Βραχνός συνελήφθη για τη δράση του τον Σεπτέμβριο του 1941 από τις ιταλικές αρχές κατοχής, και αφέθηκε ελεύθερος λίγο αργότερα.

 Συνελήφθη εκ νέου τον Δεκέμβριο του 1942 και εκτοπίστηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αρχικά στην Ιταλία και στη συνέχεια, από το 1943, στη Γερμανία απ’ όπου απελευθερώθηκε το 1945.

Τον Φεβρουάριο του 1947 ανακλήθηκε από την αποστρατεία όταν του ανατέθηκε η αρχηγία της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής και τον Δεκέμβριο του 1947 προήχθη στο βαθμό του Αντιστρατήγου, ενώ τέθηκε σε αποστρατεία στις 27 Μαρτίου 1948 από την κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου προκειμένου να πολιτευθεί.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

Ο Βραχνός έθεσε υποψηφιότητα στις εκλογές του 1950 στην περιφέρεια Αργολιδοκορινθίας με τον συνασπισμό της Πολιτικής Ανεξάρτητης Παρατάξεως χωρίς να εκλεγεί. Εξελέγη βουλευτής Αργολιδοκορινθίας, για πρώτη φορά, στις εκλογές της 23ης Σεπτεμβρίου του 1951 και επανεξελέγη βουλευτής Ναυπλίας στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου του 1952, και τις δύο φορές με το κόμμα «Ελληνικός Συναγερμός» του Αλέξανδρου Παπάγου.

 Από τις 16 Απριλίου ως τις 15 Δεκεμβρίου 1954, ο Βραχνός διατέλεσε υφυπουργός Εσωτερικών  με αποκλειστική αρμοδιότητα θέματα Δημοσίας Τάξεως και Ασφάλειας, στην κυβέρνηση Παπάγου.

Kατά την περίοδο της θητείας του ως υφυπουργού, έλαβε γνώση των προετοιμασιών που γίνονταν στην Αθήνα για την έναρξη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα στην Κύπρο.

 Οι προετοιμασίες αυτές περιλάμβαναν συγκέντρωση οπλισμού και αποστολή του στην Κύπρο από τον Γεώργιο Γρίβα.

 Ο Βραχνός θεώρησε ότι όφειλε να παρακολουθεί τις κινήσεις του Γρίβα, τον οποίο κάλεσε στο υπουργείο Εσωτερικών, επέστησε την προσοχή του, και απείλησε να τον συλλάβει.

 Μετά την απειλή που διατυπώθηκε σε βάρος του, ο Γρίβας ζήτησε τη μεσολάβηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ προς την κυβέρνηση Παπάγου.

 Πράγματι, ο Μακάριος έκανε παραστάσεις στον πρωθυπουργό, και διαπίστωσε ότι ο Βραχνός είχε ενεργήσει με κυβερνητική εντολή, καθώς η τότε κυβέρνηση διατηρούσε επιφυλάξεις σχετικά με την έναρξη ένοπλου αγώνα στην Κύπρο, που θα στρεφόταν κατά των Άγγλων.

 Με ενέργειες του Μακαρίου, η Ελληνική κυβέρνηση απέσυρε τα μέτρα κατά του Γρίβα, ο οποίος συνέχισε τις προετοιμασίες για τον αγώνα της ΕΟΚΑ που άρχισε τον επόμενο χρόνο.

ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΕ ΤΟΠΟΥΣ ΕΞΟΡΙΑΣ

Στις 4 Σεπτεμβρίου του 1954 ο Βραχνός εφοδίασε τους δημοσιογράφους με πλήρη στοιχεία για την εξάρθρωση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ.

 Χρησιμοποιώντας ειδικά σχεδιαγράμματα παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου λεπτομέρειες σχετικά με την εξάρθρωση από τα Σώματα Ασφαλείας του παράνομου κατασκοπευτικού μηχανισμού των κομμουνιστών και τη σύλληψη στελεχών του κόμματος ανάμεσα τους και ο Χαρίλαος Φλωράκης . 

Στη διάρκεια της θητείας του αποφασίστηκε ότι η ανάδειξη κάποιων νησιών ως τουριστικών θερέτρων επέφερε σχεδόν αυτόματα τον υπηρεσιακό αποχαρακτηρισμό τους από τόπους εξορίας, όπως η Σαντορίνη συγκεκριμένα στις 11 Ιουλίου 1954 ενώ σε εγκύκλιο που υπογράφει ο Βραχνός αναφέρεται:

 «Λαβόντες υπ’ όψιν ότι αι Νήσοι Λήμνος και Μήλος παρουσιάζουσι μεγάλην τουριστικήν κίνησιν, αποφασίζομεν: απαγορεύομεν του λοιπού τον καθορισμόν των Νήσων Λήμνου και Μήλου ως τόπων εκτοπίσεως».

Μετά τον θάνατο του Στρατάρχου Παπάγου, ο Βραχνός προσχώρησε και πολιτεύθηκε, το 1963, ανεπιτυχώς στην περιφέρεια Αργολίδος με το κόμμα της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως και στις εκλογές του 1964 με το Κόμμα των Προοδευτικών του Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη δίχως να εκλεγεί.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Ο Βραχνός πέθανε στη διάρκεια του ύπνου του, τις πρώτες μεταμεσονύκτιες ώρες του Σαββάτου 6 προς την Κυριακή 7 Μαρτίου 1971, από δηλητηρίαση που προήλθε από διαρροή φωταερίου, όταν έσπασε ο σωλήνας του δικτύου έξω από το υπόγειο διαμέρισμα τους, στην οδό Σερίφου 41 & Αγίας Παρασκευής στην Αθήνα, λόγω του βάρους κάποιου διερχόμενου μεγάλου οχήματος που προκάλεσε καθίζηση στο οδόστρωμα.

 Το αέριο διάφυγε από τους αγωγούς που διέρχονταν από τα θεμέλια της πολυκατοικίας όπου διέμενε το ζεύγος.

 Ο Βραχνός βρέθηκε νεκρός από την κόρη του, μαζί με τη σύζυγό του, Μαρίκα Λάμπρου, και το καναρίνι τους στις 11:00 το πρωί της Κυριακής 7ης Μαρτίου του 1971.

Πληροφοριες

«Βραχνός Βασίλειος». Πανδέκτης. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών.

«Βιογραφικό». Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.

“Πώς δηλητηριάστηκαν ο στρατηγός και η σύζυγός του”, Μακεδονία

«Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-41 και η δράση της Σιδηράς Μεραρχίας Λαρίσης»

Αργολικά