Ο κατάσκοπος που πρόδωσε την ατομική βόμβα των ΗΠΑ στην ΕΣΣΔ και η παγίδα Τρούμαν

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Η ζωή του θα μπορούσε να αποτελέσει επική ταινία του Χόλυγουντ και να κερδίσει όχι ένα, αλλά περισσότερα Οσκαρ!

Κορυφαίος επιστήμονας, κορυφαίος κατάσκοπος.

Συμμετείχε στο “Manhattan Project”,και εργαζόταν στην «καρδιά» του αμερικάνικου ατομικού προγράμματος για την κατασκευή της βόμβας που ισοπέδωσε την Χιροσίμα και στην συνέχεια το Ναγκασάκι.

Υπεράνω πάσης υποψίας απομονωμένος με άλλους ειδικούς στα καταφύγια του Λος Άλαμος, μετά την σχεδίαση της βόμβας και τις επιτυχημένες δοκιμές της, έβαλε την υπογραφή του στην κατασκευή του πιο φονικού όπλου στον κόσμο!

Η Αμερική ωστόσο μέσα στα πιο απόρρητα σπλάχνα της, έκρυβε ένα πανούργο κατάσκοπο που καθημερινά έδινε πληροφορίες στους Σοβιετικούς και εν τέλει όλα τα σχέδια της ατομικής βόμβας χωρίς να τον αναληφθεί κανείς…

Ο «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ΚΑΙ Η KGB

Προκειται για τον Γερμανό φυσικό Εμίλ Κλάους Φούκς που πολέμησε το ναζισμό στα φοιτητικά του χρόνια, όπως και όλη η οικογένειά του….

Με την εκλογική άνοδο του Χίτλερ στις αρχές του ‘30 εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα της Γερμανίας.

 Έδωσε σκληρούς αγώνες, κυνηγήθηκε και ξυλοκοπήθηκε άγρια από τα τάγματα εφόδου.

 Τον Ιανουάριο του 1941 διέφυγε στη Μεγάλη Βρετανία και σταμάτησε να ασχολείται με την πολιτική.

 Σύντομα έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς θεωρητικούς φυσικούς, με ειδίκευση στη πυρηνική φυσική και εντάχθηκε στην ομάδα των Βρετανών ερευνητών που προσπαθούσαν να δημιουργήσουν την ατομική βόμβα και τα πυρηνικά όπλα. 

Τότε πήρε την απόφαση να συνεργαστεί με τον εχθρό της Δύσης και των εργοδοτών του, τη Σοβιετική Ένωση, που είχε μείνει πίσω στην έρευνα…. 

Ο σύνδεσμος με το κωδικό όνομα “Αλέξανδρος” ήταν ο γραμματέας του σοβιετικού στρατιωτικού ακόλουθου στο Λονδίνο. 

Το πρώτο ραντεβού έγινε στο ξενοδοχείο “Χάιντ Παρκ” του Λονδίνου και μέχρι τον Δεκέμβριο του 1942, του παρέδιδε πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία διάχυσης αερίων κατά τον διαχωρισμό ισοτόπων του ουρανίου. 

Ουσιαστικά, ήταν οι απόρρητες αναφορές που έστελναν οι Βρετανοί επιστήμονες στον πρωθυπουργό τους.

 Ο Γερμανός επιστήμονας με το έντονο αριστερό παρελθόν, αποκτά το κωδικό όνομα “Rest». 

Παραδίδει συστηματικά αντίγραφα των ερευνών του αλλά και των συναδέλφων του στο νέο του σύνδεσμο, τη Σόνια, με την οποία συναντιέται σε ένα δάσος έξω από την πόλη…. 

Τον Οκτώβριο του 1943 κλήθηκε να συμμετάσχει σε μια κορυφαία ομάδα Άγγλων επιστημόνων, που θα συνεργάζονταν με τους Αμερικάνους στις ΗΠΑ.

 Το επιστημονικό πρόγραμμα έμεινε γνωστό στην ιστορία ως σχέδιο Μανχάταν και απασχόλησε 42 χιλιάδες υπαλλήλους από 19 πολιτείες.

 Δέκα κορυφαίοι επιστήμονες με 6.000 επιστημονικούς συνεργάτες, αρχικά εργάστηκαν στη Νέα Υόρκη και μετά αποκλείστηκαν κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, στο εργαστήριο του Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ…. 

Η ΒΟΜΒΑ ΣΤΗΝ ΜΟΣΧΑ!

Τον Ιούνιο του 1944, ο Φουκς αποκτά θέση κλειδί στην ερευνητική ομάδα του σχεδίου Μανχάταν και πλέον συλλέγει απερίσπαστος τα στοιχεία που δίνει μετά στη Σοβιετική Ένωση. 

Πληροφορίες για την ατομική βόμβα, για την κατασκευή, τις διαστάσεις της και άλλες λεπτομέρειες αναφορικά με την έκρηξη. Επίσης, τους μετέφερε σημαντικά στοιχεία για το ουράνιο 235. 

Οι πληροφορίες που διοχέτευσε ο Φουκς στους Σοβιετικούς ήταν καρποί αμερικανικών ερευνών, οι οποίες είχαν κοστίσει εκατομμύρια δολάρια και πολλά χρόνια κοπιαστική έρευνας. 

Πλέον, οι Σοβιετικοί έμπαιναν δυναμικά στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών, αλλά η βοήθεια του Φουκς δεν τους βοήθησε όσο θα ήθελαν.

 Η έκρηξη στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι έπιασε στον ύπνο το καθεστώς του Στάλιν, που διαπίστωσε ότι στην κούρσα της ατομικής βόμβας, η Αμερική τερμάτισε πρώτη…. 

Ο ΣΤΑΛΙΝ ΗΞΕΡΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ…

Το 1945, αμέσως μετά τη διάσκεψη κορυφής του Πότσνταμ, όπου ο Τρούμαν γνωστοποίησε στο Στάλιν ότι οι Αμερικανοί κατέχουν ένα νέο υπερόπλο, για να ψυχολογήσει τις αντιδράσεις του και να εκφοβίσει τους Σοβιετικούς.

Ο Τσόρτσιλ έγραψε στα απομνημονεύματά του.

«Καθώς ετοιμαζόμεθα να αφήσωμε τη στρογγυλή τράπεζα και είμαστε κατά ομάδες από δύο ή τρεις πριν χωρίσωμε, είδα τον Πρόεδρο να κατευθύνεται προς τον Στάλιν, και τους δυο τους να συζητούν μόνοι τους με τους διερμηνείς…

 Γνώριζα τι θα έλεγε ο Πρόεδρος.

 Ήταν κεφαλαιώδες να δω με τι τρόπο θ’ αντιδρούσε ο Στάλιν… 

Έμεινα με τη βεβαιότητα ότι δεν είχε την παραμικρή ιδέα για τη σπουδαιότητα αυτού που του απεκάλυπταν. 

Ήταν φανερό, η ατομική βόμβα δεν ήταν καθόλου μέσα στις απασχολήσεις του ούτε στις έντονες προσπάθειές του… 

Ενώ περιμέναμε τα αυτοκίνητά μας, ευρέθην και πάλιν κοντά στον Τρούμαν. 

“Πώς του εφάνη;”, τον ερώτησα. 

“Δε μου έκανε την παραμικρή ερώτηση”, μου απάντησε».

Ο στρατάρχης Ζούκοφ όμως δίνει μια εικόνα (“Αναμνήσεις και Στοχασμοί”, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή), που είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα, κι ερμηνεύει διαφορετικά την ψύχραιμη αντίδραση του Στάλιν.

«Δε θυμούμαι ακριβώς ποια ημερομηνία, μετά τη συνεδρίαση των αρχηγών των κυβερνήσεων, ο Τρούμαν γνωστοποίησε στον Στάλιν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν βόμβα ασυνήθιστα μεγάλης ισχύος, χωρίς να την αποκαλέσει ατομικό όπλο.

 Τη στιγμή που έλεγε αυτό ο Τρούμαν, όπως έγραφαν κατόπιν στο εξωτερικό, ο Τσόρτσιλ κοιτούσε κατάματα το Στάλιν που δεν εκδήλωσε τα συναισθήματά του, προσποιούμενος πως δε βρήκε τίποτα το ιδιαίτερο στα λόγια του Τρούμαν. 

Τόσο ο Τσόρτσιλ, όσο και πολλοί άλλοι Αγγλοαμερικανοί συγγραφείς, θεωρούσαν κατόπιν ότι ίσως ο Στάλιν δεν κατάλαβε την πραγματική σημασία αυτών που του είπε ο Τρούμαν. 

Ο Στάλιν όμως, αφού επέστρεψε από τη συνεδρίαση, μίλησε παρουσία μου στον Β. Μ. Μόλοτοφ για τη συζήτηση αυτή με τον Τρούμαν. 

Ο Β. Μ. Μόλοτοφ του είπε αμέσως:

– Θέλουν να εκβιάσουν.
Ο Στάλιν γέλασε.
– Ας τους να λένε. 

Θα πρέπει σήμερα κιόλας να ξανασυζητήσουμε με τον Κουρτσάτοφ για να επιταχυνθεί η δουλειά μας.
Κατάλαβα ότι ο Στάλιν εννοούσε την ατομική βόμβα».

Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ Η ΦΥΛΑΚΙΣΗ

Στις 16 Ιουνίου 1946 ο Φουκς επέστρεψε στην Αγγλία για ν’ αναλάβει μια σπουδαία θέση στο Κέντρο Ατομικών Ερευνών του Χάργουελ . Ο πόλεμος είχε τελειώσει και η Ευρώπη προσπαθούσε να μαζέψει τα συντρίμμια της. Ο Γερμανός επιστήμονας αισθανόταν ανακουφισμένος, πιστεύοντας πως δεν συνέτρεχε πια λόγος να συνεχίσει την διπλή και επικίνδυνη ζωή.

 Όμως η Inteligence Service, σκάλιζε ήδη το παρελθόν του. 

Η δυτική αντικατασκοπεία βρήκε ντοκουμέντα που αποκάλυπταν το διπλό ρόλο του… 

Η σοβιετική κατασκοπεία έμαθε ότι ο Φουκς αποκαλύφθηκε και διέκοψε κάθε επαφή για να τον προστατεύσει.

Το 1949, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες τον ανέκριναν αλλά αρνήθηκε τα πάντα. 

Τον Ιανουάριο του 1950, τον ξανακάλεσαν.

 Ο Φουκς αυτή τη φορά λύγισε, μπροστά στα αδιάσειστα στοιχεία που του παρουσίασαν σχετικά με τη δράση του. 

Ομολόγησε τις πράξεις του και κάρφωσε και άλλους εμπλεκόμενους. 

Γι αυτό και γλύτωσε τη θανατική ποινή για εσχάτη προδοσία.

 Η επίσημη σύλληψή του έγινε στις 2 Φεβρουαρίου του 1950, από τη Μ15. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση 14 ετών, ύστερα από δίκη που διήρκεσε 90 λεπτά. 

Αργότερα η ποινή του μειώθηκε σε εννέα χρόνια.

 Μετά την απελευθέρωσή του κατέφυγε στην Ανατολική Γερμανία, που είχε γίνει πλέον κομμουνιστική. 

Λίγο πριν βγει από τη φυλακή, τον επισκέφθηκαν Βρετανοί , Καναδοί και Αμερικανοί πράκτορες για να του ζητήσουν να εργαστεί ως πράκτορας για λογαριασμό τους. 

Αρνήθηκε.

 Αργότερα θα προσέφερε σημαντική βοήθεια στους Κινέζους επιστήμονες, οι οποίοι εργάζονταν στο αντίστοιχο πρόγραμμα ατομικών όπλων της Λαϊκής Δημοκρατίας.

 Πέθανε στο Βερολίνο, το 1988…. 

Πηγή

Los Alamos National Laboratory / Wikimedia Commons… 

Κatiousa