Σχετικά άρθρα
Της Χριστίνας Σ. Φλάσκου ⃰
Η λύση της «υβριδικής» συμμαχίας, με την προσπάθεια συνεργασίας ιδεολογικά αποκλινουσών πολιτικών δυνάμεων με μοναδικό κοινό σημείο την εναντίωσή τους στο κυβερνών κόμμα «Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης» (AKP), μπορεί να μετατραπεί σε σοβαρή «παγίδα» για το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), και τον αρχηγό του Kemal Kılıçdaroğlu. Την ίδια στιγμή και ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος αποσύνθεσης της τουρκικής αντιπολίτευσης, από μια ενδεχόμενη «υβριδική» συμμαχία, η αποδοκιμασία ή μη του Κεμαλικού κόμματος είναι ένα από τα βασικά διλήμματα που επικρατεί στις τάξεις των ψηφοφόρων του.
Η προσπάθεια σχηματισμού διευρυμένης συμμαχίας, ενόψει των τοπικών εκλογών του Μαρτίου, από το CHP με κόμματα που ανήκουν σε αντίθετες πλευρές του πολιτικού φάσματος, έχοντας ως κοινό έδαφος μόνο την έχθρα κατά της ρητορικής του AKP, είναι δύσκολο να οδηγήσει στο βασικό στόχο της δημιουργίας μιας ενοποιημένης δύναμης, που θα συνενώνει τη βάση των ψηφοφόρων. Πολύ δε περισσότερο, η προσπάθεια συμμαχίας από το CHP τόσο με το «Καλό Κόμμα» (IYI) της Meral Akşener, όσο και με το «Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών» (HDP), καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη τη διατήρηση ισορροπιών.
Υπενθυμίζεται ότι, μετά από συνάντηση του Kılıçdaroğlu με την Akşener, δόθηκε «πράσινο» φως για συνέχιση της «Εθνικής Συμμαχίας» στις τοπικές εκλογές. Η «Εθνική Συμμαχία» σχηματίστηκε ενόψει των κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών της 24ης Ιουνίου αποτελούμενη, εκτός από τα CHP και IYI, από το συντηρητικό ισλαμιστικό Saadet («Κόμμα της Ευτυχίας») και από το κεντροδεξιό «Δημοκρατικό Κόμμα» (DP). Η συμμαχία κατάφερε να συγκεντρώσει το 33,9%, έναντι του 53,7% που έλαβαν το AKP και το «Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος» (MHP), με τη «Λαϊκή Συμμαχία».
Μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα των εκλογών η «Εθνική Συμμαχία» διαλύθηκε, ενώ το CHP και το IYI επλήγησαν από εσωκομματικές εντάσεις και συγκρούσεις. Όπως αναφέρει, μάλιστα, ο ακαδημαϊκός Mustafa Altunoğlu, και τα δύο κόμματα χρειάζονται τη συμμαχία, καθώς το μεν CHP στοχεύει στην ενίσχυση των κινήτρων μέσα στο κόμμα κερδίζοντας την Κων/πολη και την Άγκυρα, ενώ το IYI προσπαθεί να εδραιώσει, με τις τοπικές εκλογές, την παρουσία και τη δύναμή του ως νεοσύστατο κόμμα.
Ο Kılıçdaroğlu, λοιπόν, εκτός από το «άνοιγμα» προς τους εθνικιστές και τους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους μέσω του IYI, προβαίνει και σε μια διακριτική προσέγγιση με το HDP, το οποίο έχει ισχυρή βάση στις νοτιοανατολικές περιοχές της Τουρκίας, όπου επικρατεί ο κουρδικός πληθυσμός, προκειμένου να προσελκύσει την υποστήριξη των Κούρδων που ζουν στις μεγάλες πόλεις και κυρίως στην Κων/πολη. Να σημειωθεί ότι αν και το HDP δεν ήταν επίσημα μέρος της «Εθνικής Συμμαχίας», θεωρείται φυσικός εταίρος της, εξαιτίας της υποστήριξης που παρείχε το CHP σ’ αυτό για να εισέλθει στο Κοινοβούλιο.
Επομένως, παρά το γεγονός ότι βασικός στόχος του Kılıçdaroğlu είναι η προσέλκυση εθνικιστικών και κουρδικών ψήφων, η ιδεολογική σύγκρουση μεταξύ του IYI και του HDP, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε συρρίκνωση της βάσης των ψηφοφόρων του CHP. Η συνεργασία, λοιπόν, του IYI (που προέρχεται από το εθνικιστικό MHP) με το HDP (που υποστηρίζει την αυτονομία περιοχών όπου ζει μεγάλος αριθμός Κούρδων και έχει κατηγορηθεί για διασυνδέσεις με το PKK) είναι ιδιαίτερα απίθανη. Επικρατέστερο σενάριο είναι το CHP να προβεί σε επιμέρους συμμαχίες και σε μια ανεπίσημη συνεργασία με το HDP, καθώς μια φανερή υποστήριξη του τελευταίου μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια της κοσμικής και εθνικιστικής βάσης των ψηφοφόρων.
Επιπρόσθετα, το CHP και το IYI προωθούν μια περιορισμένη συνεργασία στις επικείμενες τοπικές εκλογές, ενώ μετά την τελευταία συνάντηση των Kılıçdaroğlu και Akşener (12/12) συμφωνήθηκε η συνεργασία τους σε 21 μητροπολιτικούς δήμους, μετά από διαπραγματεύσεις που διήρκησαν 29 μέρες. Συγχρόνως, το CHP κάνει «άνοιγμα» και σε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς με βάση τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του κόμματος, Özgür Özel, «όχι μόνο το IYI, αλλά και όλοι όσοι είναι εκτός της Λαϊκής Συμμαχίας είναι ευπρόσδεκτοι ως δικοί μας εταίροι». Σημειώνεται ότι το CHP έχει «περάσει το μήνυμα» ότι η «Εθνική Συμμαχία» θα συνεχιστεί με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων που την συγκροτούσαν στις εκλογές του Ιουνίου.
Υπό τις σημερινές συνθήκες, το πιο λογικό σενάριο είναι το CHP να συμμαχήσει με το HDP για την Κων/πολη και με το IYI για την Άγκυρα. Ακόμη, όμως, και αυτό το σενάριο, λαμβάνοντας υπόψη και τα ποσοστά προηγούμενων εκλογών, μπορεί να μην οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, οι προσπάθειες του CHP για διεύρυνση των ορίων μιας πιθανής συμμαχίας με τη συμμετοχή και του HDP φαίνεται να μην έχουν αποτέλεσμα, καθώς ήδη το ΙΥΙ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να δεχτεί κανένα τέτοιου είδους σενάριο.
Στις 26 Νοεμβρίου ο Kılıçdaroğlu συναντήθηκε και με τον πρόεδρο του Saadet, Temel Karamollaoğlu, για το ενδεχόμενο συνεργασίας στις τοπικές εκλογές. Σύμφωνα με δηλώσεις του Karamollaoğlu, στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε η μερική συνεργασία σε συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες, τονίζοντας παράλληλα ότι η ύπαρξη αποκλίσεων μεταξύ των πολιτικών κομμάτων είναι ένδειξη ισχύος.
Εκτός των ανωτέρω, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, ενώ το AKP και το MHP βρίσκονται στη διαδικασία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων, οι εκτεταμένες συζητήσεις και οι προσπάθειες του CHP για σχηματισμό μιας διευρυμένης συμμαχίας, με τη συμμετοχή και του HDP, καταδεικνύουν ότι η ρίζα του προβλήματος έγκειται στο γεγονός ότι τα κόμματα που συμμετείχαν στην «Εθνική Συμμαχία», αλλά και το HDP, έχουν δομικές διαφορές τόσο στον ιδεολογικό προσανατολισμό τους, όσο και στην πολιτική τους ατζέντα για το μέλλον της χώρας.
Ο σχηματισμός συμμαχίας, με μοναδικό σκοπό να αντιταχθούν στο AKP, όχι μόνο είχε σαν αποτέλεσμα τα απογοητευτικά ποσοστά που έλαβαν στις εκλογές του Ιουνίου, αλλά και συνακόλουθα την έλλειψη εμπιστοσύνης και τις αλληλοκατηγορίες περί ευθυνών. Παράλληλα, ένα βασικό ερώτημα είναι το πώς θα καταφέρουν να συνταιριάξουν το κομματικό τους συμφέρον με αυτό της συμμαχίας, τη στιγμή μάλιστα που ελλοχεύει ο κίνδυνος για μεγαλύτερες απώλειες. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των προσπαθειών για σχηματισμό συμμαχιών, ιδίως σε κρίσιμες επαρχίες όπως η Κων/πολη, η Άγκυρα, τα Άδανα και η Μερσίνη, παρατηρήθηκε ότι ακόμη και σ’ αυτό υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Παρ’ όλα αυτά η συμφωνία που επήλθε στις 12 Δεκεμβρίου μεταξύ CHP και IYI είναι μια θετική εξέλιξη.
Το δίλημμα των ψηφοφόρων της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης
Οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι του CHP φαίνεται να αντιμετωπίζουν το δίλημμα του κατά πόσο θα πρέπει να το τιμωρήσουν ή όχι, καθώς αυτό που τους έχει προκαλέσει θυμό και απογοήτευση, δεν είναι η ήττα του κόμματος και η μη επικράτηση στις προεδρικές εκλογές του Muharrem İnce, παρά το κύμα ενθουσιασμού, αλλά η απουσία τόσο του ίδιου, όσο και του Kılıçdaroğlu τη νύχτα των εκλογών του Ιουνίου.
Επιπρόσθετα, δεν έχουν δοθεί πειστικές απαντήσεις για το γιατί εξαφανίστηκαν εκείνη τη νύχτα, γιατί το σύστημα παρακολούθησης που δημιουργήθηκε για τον επανέλεγχο των ψήφων δεν λειτούργησε σωστά, καθώς και για το ποιος ήταν υπεύθυνος και αν του αποδόθηκαν ευθύνες για την αποτυχία του συστήματος. Εκτός αυτών, αντί να προβούν σε σοβαρή ανάλυση του αποτελέσματος, αναλώθηκαν σε εσωκομματικές συγκρούσεις, με τον İnce αλλά και άλλους να αμφισβητούν τον Kılıçdaroğlu.
Ταυτόχρονα, το CHP επιδίδεται για ακόμη μια φορά στη συνήθη τακτική του να αργοπορεί στον καθορισμό υποψηφίων, με ενδεχόμενη συνέπεια ο χρόνος που θα απομείνει για το λανσάρισμα της προεκλογικής τους εκστρατείας να αποδειχθεί ως μη αρκετός για μια ικανοποιητική προβολή αυτών και των προγραμμάτων τους.
Για τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του CHP οι επικείμενες τοπικές εκλογές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ευκαιρία για τιμωρητική ψήφο, προκειμένου το κόμμα να προβεί στις απαραίτητες αλλαγές. Αν, όμως, συμβεί κάτι τέτοιο και το CHP υποστεί ταπεινωτική ήττα, αυτό θα σημάνει όχι μόνο την ενίσχυση της εξουσίας των AKP/MHP, αλλά και την περαιτέρω συρρίκνωση της όποιας «ελευθερίας» υπάρχει, λόγω της ύπαρξης του αντίπαλου πόλου (CHP), στους πολίτες με διαφορετικό τρόπο ζωής και σκέψης. Με άλλα λόγια, αν επιλέξουν την τιμωρητική ψήφο θα είναι σαν να υπογράφουν την καταδίκη τους, έχοντας πάντα την αίσθηση ότι «τα χειρότερα ακόμη δεν έχουν έρθει».
Τέλος και αναφορικά με τις συμμαχίες, αν και είναι δύσκολη η διατήρηση ισορροπιών μεταξύ του IYI και του HDP, το σίγουρο είναι ότι το CHP χρειάζεται και τα δύο κόμματα ως συμμάχους, έστω και ξεχωριστά, προκειμένου να ενισχύσει τη δυναμική του έναντι των AKP/MHP. Επιπρόσθετα, αν και με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών της 24ης Ιουνίου φαίνεται η «Λαϊκή Συμμαχία» να είναι πιο επιτυχημένη έναντι της «Εθνικής Συμμαχίας», εντούτοις θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ότι οι τοπικές εκλογές έχουν μια διαφορετική δυναμική, όπου δεν παίζουν ρόλο μόνο ιδεολογικοί και πολιτικοί λόγοι. Επομένως, ο καθορισμός των κατάλληλων υποψηφίων θα παίξει σημαντικό ρόλο στην έκβαση των αποτελεσμάτων.
⃰ Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές, επικεφαλής της έρευνας «Τουρκία και Συριακή κρίση» στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Αρθρογράφος έντυπου και διαδικτυακού Τύπου.
