Η τεχνολογική και τακτική υπεροχή του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ο ρόλος της Τουρκίας

Γράφει ο Δημήτρης Αυγέρος*

Πέρα από τις συμβατικές στρατιωτικές μεθόδους πολέμου, πλέον η τεχνολογία έχει ενσωματωθεί πλήρως στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η χρήση της, τόσο για την άμυνα, όσο και για την επίθεση, μπορεί να αποτελέσει μεγάλο πλεονέκτημα και την ειδοποιό διαφορά στη μάχη. Με το τέλος του πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι σημαντικό να εξετασθούν τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν από τη νικήτρια χώρα, το Αζερμπαϊτζάν, καθώς υπήρχε μεγάλη χρήση Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (UAS) η οποία εξασφάλισε τακτική ανωτερότητα στις Αζέρικες δυνάμεις. Είναι αξιοσημείωτο, το γεγονός, ότι το Αζερμπαϊτζάν κατάφερε σε μόλις 43 μέρες να καταλάβει τα εδάφη που είχε χάσει στις αρχές του 1990, τα οποία ήταν υπό την κατοχή Αρμένικων δυνάμεων. Οι δύο βασικοί παράγοντες, που οδήγησαν την Αρμενία να χάσει τον πόλεμο και να υπογράψει μια ταπεινωτική συνθήκη κατάπαυσης πυρός, ήταν η τεχνολογία και οι στρατιωτικές τακτικές της αντίπαλης δύναμης, έχοντας και οι δύο παράγοντες ως κοινό παρονομαστή την Τουρκία.

Τεχνολογική Υπεροχή:

Το Αζερμπαϊτζάν, είχε προχωρήσει στην αγορά τελευταίας τεχνολογίας UAS από την Τουρκία και το Ισραήλ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για στοχευμένες πυραυλικές επιθέσεις και κατασκοπεία. Οι Αρμένικες δυνάμεις, έπρεπε συχνά να βρουν καταφύγιο υπογείως, καθώς δεν είχαν απάντηση στην τεχνολογική υπεροχή του Αζερμπαϊτζάν, με αποτέλεσμα να υποστούν 175 απώλειες μέσα σε ένα μήνα. Η Αρμενία, θα μπορούσε να απαντήσει στην απειλή των Αζέρικων UAS μέσω:

1. Anti-Drone οπλικού εξοπλισμού, για την κατάρριψη τους.
2. Ηλεκτρονικού Πολέμου (Electronic Warfare), που αποτελεί την πλέον αποτελεσματική λύση απέναντι στα μη επανδρωμένα, λόγω των πολλαπλών λειτουργιών όπως, να “ξεγελάσει” και να επηρεάσει το σύστημα πλοήγησης, να μπλοκάρει την επικοινωνία του UAS με τον απομακρυσμένο χειριστή, να απενεργοποιήσει τα οπλικά συστήματα του και μέχρι και να αποκτήσει τον έλεγχο επί του UAS.

Όμως, η έλλειψη των παραπάνω μεθόδων και συστημάτων, έδωσε στις Αζέρικες δυνάμεις μεγάλο έλεγχο στο πεδίο της μάχης. Οι Αζέροι, είχαν τη δυνατότητα να “χτυπήσουν” στρατηγικής σημασίας στόχους όπως, τανκς, πυροβολικό, οχυρωμένων βάσεων και αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων, κατακλύζοντας τους Αρμένιους και αναγκάζοντας τους συχνά σε άτακτες υποχωρήσεις. Ο τρόπος διεξαγωγής των επιθέσεων του πυροβολικού και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, σίγουρα καθοδηγήθηκε από Τούρκους καθώς ήταν εμπνευσμένος και έμοιαζε σε μεγάλο βαθμό με τις Τούρκικες επιθέσεις κατά των Συριακών δυνάμεων στις αρχές του 2020 (Operation Spring Shield).
Πέρα όμως, από τη χρήση UAS για ακριβή χτυπήματα, ο Αζέρικος Στρατός, χρησιμοποίησε μεθόδους εξαπάτησης και κατασκοπείας ώστε να αναγκάσει τους Αρμένιους να προδώσουν τις θέσεις των συστημάτων αεροπορικής άμυνας τους. Το Αζερμπαϊτζάν, με τη χρήση καμουφλάζ μετέτρεψε μερικά Σοβιετικά αεροσκάφη AN-2 της δεκαετίας του 40’, να μοιάζουν με drones και άλλαξε το σύστημα πλοήγησης τους, έτσι ώστε να μπορούν να τα ελέγχουν μέσω τηλεχειρισμού. Έτσι, τα τοποθετούσαν σε πτήση χαμηλού υψομέτρου κοντά σε περιοχές που υποπτευόντουσαν ότι υπήρχαν Αρμένικα συστήματα αεροπορικής άμυνας, ενώ ταυτόχρονα, σε μεγαλύτερα υψόμετρα είχαν κατασκοπευτικά drones. Με το που οι Αρμένιοι κατέρριπταν αυτό που νόμιζαν ότι ήταν Αζέρικα UAS, τα κατασκοπευτικά drones έδιναν την ακριβή τοποθεσία των Αρμενικών βάσεων τις οποίες κατέστρεφαν με πυραυλικές επιθέσεις.

Τακτική Υπεροχή:

Πέρα από τη τεχνολογική επιρροή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι τακτικές των Αζέρων διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου. Οι αποτυχημένες επιχειρήσεις του Αζερμπαϊτζάν, το 1990 και το 2016 ενάντια της Αρμενίας, σίγουρα επηρέασαν τις τακτικές που επέλεξαν αυτή τη φορά. Όπως και μεγάλη επιρροή, είχε σίγουρα η Τουρκία, η οποία εκπαίδευε εδώ και χρόνια τις ειδικές δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, και σίγουρα ενεπλάκη στη επιλογή των τακτικών που ακολούθησαν. Οι Αζερικές δυνάμεις, σχημάτισαν μικρές ομάδες στρατιωτών των ειδικών δυνάμεων τους, οι οποίες λειτουργούσαν με τακτικές search and destroy, εμπνευσμένες από τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ ενάντια των Ταλιμπάν στα βουνά του Αφγανιστάν. Οι Αζέροι, προσέγγιζαν τους στόχους, διάσπαρτοι μέσα στα δάση γύρω από τις πόλεις και πραγματοποιούσαν στοχευμένες επιθέσεις. Έχοντας εικόνα, των θέσεων των αντίπαλων στρατευμάτων και συχνά αφού προηγούταν πυραυλική επίθεση μέσω UAS, καταλάμβαναν τις πόλεις με σχετική ευκολία. Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν σε τόσο μεγάλο βαθμό και με τόσο συγκεκριμένες τακτικές, στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν, οι οποίες εξανάγκαζαν τους Αρμένιους να υποχωρούν και να παραδίνουν πόλεις και χωριά, με ελάχιστους Αζέρους νεκρούς και τραυματίες.

Ο πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έδειξε πως η χρήση εξειδικευμένων τακτικών και της τεχνολογίας στο πεδίο της μάχης είναι αναγκαία για να πετύχει κανείς τη νίκη. Πέρα από τη χρήση τεχνολογίας και πιο συγκεκριμένα των UAS για επιθετικές και αμυντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, είναι σημαντικό τα κράτη να επενδύσουν στην αγορά anti-drone συστημάτων ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις υβριδικού τύπου απειλές. Επίσης, με το τέλος του πολέμου, είναι ασφαλές να ειπωθεί ότι η Τουρκία είχε ενεργό ρόλο, τόσο στην εξόπλιση των Αζέρικων δυνάμεων με UAS, όσο και στη σχεδίαση, στην προετοιμασία και στην εκτέλεση των τακτικών μάχης, οι οποίες υιοθετήθηκαν από το ΝΑΤΟ και την εμπειρία της Τουρκίας σε προηγούμενου πολέμους.

*Φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.