Η Λερναία Υδρα της Palantir που απειλεί την μετα-πανδημική δημοκρατία!

Του Μιχάλη Ψύλου

από την εφημερίδα Δημοκρατία

«Ο κορονοϊός σκότωσε την πρώτη του …δημοκρατία» έγραφε η Washington Post τον περασμένο Μάρτιο ,όταν το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας έδωσε στον πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν υπερεξουσίες για να κυβερνά με διατάγματα, στο όνομα της καταπολέμησης της πανδημίας. Ηταν η αρχή! «Υπερβολική χρήση βίας, επιθέσεις κατά της ελευθερίας της έκφρασης, πολύ αυστηρός έλεγχος… Σχεδόν τα μισά δημοκρατικά κράτη έχουν θέσει σε εφαρμογή “μη νόμιμους ή δυσανάλογους περιορισμούς στην ελευθερία” κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, σύμφωνα με το «Διεθνές Ινστιτούτο Δημοκρατίας».

«Από τότε που ξέσπασε η πανδημία ,η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα επιδεινώθηκαν σε 80 χώρες, με ιδιαίτερα έντονη καταπάτηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και την κλιμάκωση της καταστολής », όπως αναφέρει η διεθνής οργάνωση Freedom House . «Αυτό που ξεκίνησε ως παγκόσμια κρίση για την υγεία έχει γίνει μέρος της παγκόσμιας κρίσης για τη δημοκρατία», λέει ο Μίκαελ Αμπράμοβιτς. Εκτιμά μάλιστα ότι η κρίση έχει δημιουργήσει « άφθονο χώρο στους πολιτικούς ηγέτες , για να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν το COVID-19 , είτε για να ενισχύσουν την εξουσία στο εσωτερικό ,είτε να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στο εξωτερικό».

Η οργάνωση Freedom House σημειώνει μάλιστα ότι «ο κορονοιός έχει αντίκτυπο σε πολλές πτυχές της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο – από την αναβολή των εκλογών έως την αναστολή των κινημάτων διαμαρτυρίας των πολιτών και την ενίσχυση του αυταρχισμού έναντι της δημοκρατίας».

Ηδη, λόγω της πανδημίας έχουν αναβληθεί οι εκλογές σε τουλάχιστον 75 χώρες, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και την Εκλογική Υποστήριξη (IDEA) .«Ενώ τα περισσότερα από τα μέτρα που ελήφθησαν στο πλαίσιο της πανδημίας φαίνεται να είναι “δικαιολογημένα”, το 43% των δημοκρατικών κρατών έχει εφαρμόσει “παράνομους, δυσανάλογους, απεριόριστους χρονικά ή περιττούς περιορισμούς στην ελευθερία”, αναφέρει το IDEA.

Μετα-πανδημική δημοκρατία

Ο Λεονάρντο Μορλίνο ,καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Luiss Business School της Ρώμης κάνει λόγο για μια « μετα-πανδημική δημοκρατία ,που θα χαρακτηρίζεται από τον μεγαλύτερο πολιτικό έλεγχο των πολιτών, σε συνάρτηση με την αλλαγή του ρόλου του κράτους στην οικονομία». Όπως λέει , λόγω της πανδημίας «υπάρχει μια εστίαση στις πολιτικές για την προστασία της υγείας και της κοινωνικής περίθαλψης, ενώ δίδεται λιγότερη προσοχή στις ατομικές ελευθερίες υπό την πίεση της έκτακτης ανάγκης για τη μείωση των επιπτώσεων του κορονοϊού» . Πόσο θα κρατήσει αυτό; «Μέσα σε λίγους μήνες κατά τη διάρκεια του 2021 θα γνωρίζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια, πόσο διαφορετική θα είναι η δημοκρατία μας από πριν» ,εκτιμά ο Λεονάρντο Μορλίνο.
Σύμφωνα με τον Ιταλό καθηγητή «δύο φαινόμενα έχουν αλλάξει τις δημοκρατίες μας από τις αρχές του 21ου αιώνα, διαμορφώνοντας τις λεγόμενες «μετα-πανδημικές δημοκρατίες»:
-Το πρώτο είναι ότι η ανάπτυξη των δυτικών οικονομιών έχει μειωθεί σημαντικά μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και επιδεινώθηκε ιδιαίτερα λόγω της πανδημίας ,με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι ανισότητες στην Ευρώπη αλλά και να μειωθούν δραματικά οι δαπάνες για την υγεία.
-Το δεύτερο φαινόμενο -λέει ο καθηγητής Μορλίνο «άγγιξε την καρδιά της δημοκρατίας, δηλαδή τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης με την ψηφιακή επανάσταση, η οποία ταυτόχρονα δημιούργησε τεράστιες ευκαιρίες, οι οποίες προηγουμένως δεν υπήρχαν, για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των ανθρώπων μέσω της συνδυασμένης χρήσης fake news και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης-αυτό που η καθηγήτρια του Χάρβαρντ, Σοσάνα Ζούμποφ ονόμασε «καπιταλισμό της παρακολούθησης».

Δημοκρατία χωρίς… ελευθερία!

«Ο καπιταλισμός δεν είναι συμβατός με τη δημοκρατία» λέει κυνικά ο Πήτερ Τάιελ, ιδρυτής του αμερικανικού κολοσσού εξόρυξης και επεξεργασίας δεδομένων,Palantir ,δείχνοντας ουσιαστικά τι θα επιχειρηθεί να επικρατήσει στην «μετα-πανδημική δημοκρατία».Ενθερμος υποστηρικτής του απερχόμενου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ ,ο Πήτερ Τάιελ ,ο Τάιελ έγραψε σε μελέτη του ακροδεξιού Cato Institute:«Δεν πιστεύω πλέον ότι η ελευθερία και η δημοκρατία είναι συμβατές»! Υπερασπίστηκε μάλιστα αυτή την ιδέα λέγοντας :«Από το 1920, η τεράστια αύξηση των δικαιούχων κοινωνικής πρόνοιας και η επέκταση της ψήφου στις γυναίκες έχουν καταστήσει σχήμα οξύμωρο την έννοια της “καπιταλιστικής δημοκρατίας».
Ο Τάιελ αποκαλούσε το απαρτχάιντ Νότια Αφρική « ένα υγιές οικονομικό σύστημα» και έγραψε ότι «η πολυπολιτισμικότητα …χαλάρωσε τα αμερικανικά θεσμικά όργανα. Δεν είναι περίεργο άλλωστε που ο ιδρυτής της Palantir καταγγέλλει ως «αδιανόητες τις απόψεις που καθοδηγούν τη λεγόμενη« σοσιαλδημοκρατία ».Δεν κρύβει βέβαια ούτε τις φιλο-δικτατορικές του τάσεις λέγοντας : «Η μοίρα του κόσμου μας μπορεί να εξαρτάται από την προσπάθεια ενός ατόμου που χτίζει ή διαδίδει τον μηχανισμό της ελευθερίας που κάνει τον κόσμο ασφαλή για τον καπιταλισμό».

Λάτρης του νέο-φιλελευθερισμού και της ελεύθερης αγοράς, ο Τάιελ είχε μάλιστα συμβούλους τον πρώην διευθυντή της CIA Τζορτζ Τένετ και την υπουργό Εξωτερικών του Τζορτζ Μπους τζούνιορ, Κοντολίζα Ράις.

Η δράση της Palantir

Η επωνυμία της εταιρείας Palantir προέρχεται από την ονομασία «Palantiri», τις «πέτρες που βλέπουν» στο μυθιστόρημα του Τόλκιν «ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών». Στο επίσημο σάιτ της εταιρίας που εδρεύει στο Ντένβερ του Κολοράδο, αναφέρεται ότι «η Palantir Technologies Inc. είναι μια εταιρεία λογισμικού που δημιουργεί εταιρικές πλατφόρμες δεδομένων για χρήση από οργανισμούς με πολύπλοκα και ευαίσθητα περιβάλλοντα δεδομένων. Από την κατασκευή ασφαλέστερων αυτοκινήτων και αεροπλάνων, την ανακάλυψη νέων φαρμάκων και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η Palantir βοηθά τους πελάτες σε δημόσιους, ιδιωτικούς και μη κερδοσκοπικούς τομείς να μεταμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τα δεδομένα τους». Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2018, η Palantir εισήλθε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Το BBC σημείωνε με έκπληξη σε δημοσίευμα του ότι η κεφαλαιοποίηση της Palantir ανερχόταν στο επιβλητικό ποσόν των 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων .Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Palantir δεν έχει καταγράψει ποτέ κέρδη στην ιστορία της. Ο Τάιελ ,μέσω ενός δικτύου κεφαλαίων επιχειρηματικών κεφαλαίων, έχει επενδύσει σε μερικές από τις πιο σημαντικές εταιρείες Διαδικτύου της εποχής μας – συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής Uber. Η Palantir έχει προσελκύσει μάλιστα περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου από επενδυτές, συμπεριλαμβανομένου του In-Q-Tel, του επενδυτικού σκέλους της CIA. To αμερικανικό περιοδικό Forbes πάντως σε άρθρο με τίτλο «Γιατί δεν πρέπει να επενδύσετε στην Palantir υποστηρίζει ότι υπάρχει αδιαφάνεια στα οικονομικά του κολοσσού με μεγαλοστελέχη της να παίρνουν δανεικά και αζήτητα από τους λογαριασμούς της ίδιας της εταιρείας…

Γερμανικό και Γαλλικό «Όχι» στην Palantir

Η γαλλική Les Echos γράφει ότι «η Palantir γεννήθηκε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Αμερική το 2001 και εντοπίστηκε πολύ γρήγορα από τη CIA , καθώς είχε ειδίκευση στην ανάλυση πολύ μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων.

Το αμερικανικό περιοδικό Business Insider γράφει ότι το 2009, η έκθεση των μετόχων της Palantir διαπίστωσε ότι το σκέλος επιχειρηματικού κεφαλαίου της CIA (γνωστό ως In-Q-Tel) κατείχε το 10% της εταιρείας . Σήμερα πάντως, η εταιρία δεν αναφέρει στα έγγραφά της προς την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ «αν αυτή η επένδυση ισχύει ακόμη ή πόσες μετοχές της Palantir εξακολουθεί να κατέχει η In-Q-Tel ».

Σύμφωνα με την Frankfurter Rundschau, ο Τάιελ ,ο οποίος συμμετείχε και στη δημιουργία της ηλεκτρονικής υπηρεσίας πληρωμών Paypal, ίδρυσε την Palantir το 2004 με οικονομική υποστήριξη από την CIA. «Στους πελάτες της Palantir συγκαταλέγονται η CIA, το FBI, η Αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας NSA, το Πεντάγωνο, οι Πεζοναύτες και η αμερικανική Πολεμική Αεροπορία. Όπως διαπιστώνουν παρατηρητές, το επιχειρηματικό μοντέλο της Palantir είναι: Μεγάλος όγκος δεδομένων για τον Μεγάλο Αδελφό».

Η Les Echos γράφει ότι οι υπηρεσίες της Palantir χρησιμοποιούνται ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες 12 χώρες. Τις απέρριψαν όμως η Γερμανία και η Γαλλία .«Τεχνολογικό Ιανό» χαρακτηρίζει την Palantir η Les Echos. «Στις αρχές Απριλίου, η γαλλική θυγατρική της Palantir, με επικεφαλής τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Airbus, Φαμπρίς Μπρεζιέ προσέγγισε την Γαλλική κυβέρνηση και το δίκτυο των πανεπιστημιακών νοσοκομείων του Παρισιού για να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο γαλλικό σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει το Covid-19 – αλλά η προσφορά απορρίφθηκε» Ο λόγος; «Επειδή η εταιρεία που ιδρύθηκε από τον Πήτερ Τάιελ έχει μια σκοτεινή πλευρά, που συνδέεται με τις δραστηριότητές της για τις αμερικανικές υπηρεσίες Πληροφοριών» γράφει η γαλλική οικονομική εφημερίδα.

H Frankfurter Rundschau αναφέρει επίσης ότι «η Palantir Technologies έχει αμφιλεγόμενη φήμη και το γερμανικό Υπουργείο Εσωτερικών δεν αποδέχτηκε τη δωρεάν προσφορά της εταιρείας».

Η Chaos Computer Club CCC (η μεγαλύτερη ένωση χάκερ στην Ευρώπη),η οποία λόγω της τεχνογνωσίας της σε θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων χρησιμοποιείται στη Γερμανία και στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας, απορρίπτει καταρχήν τη χρήση του λογισμικού της Palantir. Η CCC προειδοποιεί: Η Palantir αναπτύσσει τεχνολογίες παρακολούθησης. Η γερμανική εφημερίδα τονίζει μάλιστα ότι «ο κατάλογος των αμφισβητούμενων μεθοδεύσεων, κατηγοριών και υποψιών εναντίον της Palantir είναι μακρύς: Ήδη από νωρίς οι Anonymous κατηγόρησαν την Palantir Technologies ότι υποστήριζε ανοικτά την εκστρατεία σε βάρος της πλατφόρμας Wikileaks. Σύμφωνα με την αμερικανική ιστοσελίδα «Deep Journal», η Palantir συνεργάστηκε με τις εταιρείες ασφαλείας HBGary Federal και Berico Technologies στην εκπόνηση σχεδίου για τη διάλυση του WikiLeaks. Οι τρεις αυτές εταιρίες είχαν εκπονήσει επίσης το σχέδιο «Team Themis» για να συλλέγουν πληροφορίες και να εκφοβίζουν δημοσιογράφους και ακτιβιστές που « δρούσαν κατά των οικονομικών συμφερόντων των πελατών της Team Themis.

Βρετανικό και Ελληνικό «ναι»

Μεταξύ των κυβερνήσεων που δέχτηκαν στη διάρκεια της πανδημίας τη συνεργασία της Palantir με τις υγειονομικές Αρχές για τη διαχείριση κρίσεων, ήταν η Μεγάλη Βρετανία και η Ελλάδα .Και μάλιστα δωρεάν!.

Η κυβέρνηση Τζόνσον στη Βρετανία και το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) υπέγραψαν πέρυσι την άνοιξη σύμβαση με την Palantir για τη χρήση του λογισμικού Foundry στο πλαίσιο της καταπολέμησης της πανδημίας. Μετά από πίεση της βρετανικής κοινής γνώμης αναγκάστηκε η κυβέρνηση Τζόνσον να δημοσιεύσει τη σύμβαση με την εταιρεία, η οποία αρχικά είχε κρατηθεί μυστική. Σύμφωνα με αυτήν, η Palantir παρείχε στο βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας το λογισμικό και τις υπηρεσίες της έναντι του συμβολικού ποσού της …μίας λίρας! Τι εξασφάλισε η Palantir με τη συνεργασία αυτή; Συγκέντρωσε τεράστιες ποσότητες ευαίσθητων δεδομένων από ασθενείς του NHS, όπως ονοματεπώνυμο, ηλικία, φύλο, θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις, ψυχική κατάσταση, ποινικό μητρώο, επάγγελμα, προηγούμενοι εργοδότες, τόπος κατοικίας και τηλεφωνικοί αριθμοί. «Όταν υπάρχουν αρκετά δεδομένα μπορούν να εξαχθούν και σημαντικά συμπεράσματα -αυτή είναι η θεωρία στην οποία βασίζεται η Palantir. Αλλά δεν είναι σαφές το ποια είναι αυτά τα δεδομένα Επίσης, δεν είναι γνωστό για πόσο καιρό θα αποθηκεύονται τα δεδομένα και ποια οικονομικά συμφέροντα επιδιώκει η εταιρεία με τα δεδομένα» όπως γράφει η Frankfurter Rundschau.

Η συνεργασία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της Palantir ξεκίνησε τον περασμένο Απρίλιο ,μετά την έκρηξη του πρώτου κύματος της πανδημίας ,όπως αναφέρεται σε δελτίο Τύπου της εταιρίας . Οκτώ μήνες αργότερα, στις 3 Δεκεμβρίου 2020, «ο Αλεξ Κάρπ, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Palantir Technologies , μίλησε μέσω τηλεδιάσκεψης με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την διαρκώς διευρυνόμενη συνεργασία του Palantir με την κυβέρνηση της Ελλάδας για να υποστηρίξουν τις προσπάθειές τους για απάντηση στο COVID-19» αναφέρεται στο δελτίο Τύπου της Palantir. Προστίθεται μάλιστα ότι «από την έναρξη της πανδημίας, η Palantir συνεργάστηκε με την ελληνική κυβέρνηση για να βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων βάσει δεδομένων στο πλαίσιο της αντίδρασης της πανδημίας COVID-19. «Έχουμε διαδραματίσει άμεσα βασικό ρόλο στην προσπάθεια αντίδρασης COVID-19, η οποία από την εμπειρία μας ήταν μία από τις καλύτερες στον κόσμο και ανυπομονούμε να διευρύνουμε αυτήν τη συνεργασία για τα επόμενα χρόνια» τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της Palantir.

«Σήμερα η Palantir είναι ένας κόσμος από μόνος του, έχοντας απλώσει τα δάκτυλά του σχεδόν σε κάθε γωνιά που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί» λέει η Σάρα Μπρέιν ,Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας-Ώστιν στη μελέτη της με τίτλο « Big Data Surveillance: The Case of Policing ( Παρακολούθηση των Δεδομένων: Η περίπτωση της αστυνόμευσης) . «Η Palantir-λέει η καθηγήτρια Μπρέιν έχει γίνει ένα «δευτερεύον δίκτυο παρακολούθησης», ικανό να παρακολουθεί ανενόχλητο άτομα, προσωπικά δεδομένα και τα κοινωνικά δίκτυά χωρίς να διαπράττει … έγκλημα…Στην πραγματικότητα, προσθέτει η αμερικανίδα καθηγήτρια , η Palantir έχει γίνει μια Λερναία Υδρα με πολλά κεφάλια, ο Οργουελιανός Μεγάλος Αδελφός που φοβόμαστε εδώ και δεκαετίες…