Η Δουνκέρκη της Ελλάδας και η γιαγιά στην Καλαμάτα! Μια συγκλονιστική επιχείρηση

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Όταν την άνοιξη του 1941 οι Γερμανοί έσπασαν το μέτωπο και εισέβαλαν στην Μακεδονία, ξεκίνησε σε όλη την χώρα μια συγκλονιστική επιχείρηση σωτηρίας, ανάλογη με εκείνη στις ακτές της Δουνκέρκης, ένα χρόνο νωρίτερα!
Στις γαλλικές ακτές είχαν εγκλωβιστεί από τις δυνάμεις του Άξονα, 350.000 Βρετανοί στρατιώτες.
Εδώ, περίπου 60.000 Αυστραλοί, Νεοζηλανδοι, Άγγλοι και Κύπριοι μαχητές του εκστρατευτικού σώματος, που κινδύνευαν με σφαγή, αν έπεφταν στα χέρια των κατακτητών!
Ήταν ένας αγώνας δρόμου προς την ελευθερία, στον οποίο πήραν μέρος, δεκάδες απλοί και φτωχοί άνθρωποι που με κίνδυνο της ζωής του, έκρυψαν, περιέθαλψαν, τάισαν και οδήγησαν τους στρατιώτες στις πιο απόκρημνες παραλίες, απ όπου τους παρέλαβαν τα συμμαχικά πλοία.
Ηρωική μορφή, μια γιαγιά στην Καλαμάτα- όπως θα δούμε στην συνέχεια- που κατευόδωνε τους φυγάδες δίνοντας τους ένα κομμάτι ψωμί και κείνοι την αναφέρουν σχεδόν όλοι στα απομνημονεύματα τους με αγάπη!
Τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνες τις μέρες, από τις Θερμοπύλες μέχρι την νότια Πελοπόννησο είναι συγκλονιστικά και δυστυχώς τα πιο πολλά, έμειναν στο περιθώριο της Ιστορίας…

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ

Οι Γερμανοί εισέβαλαν στις 6 Απριλίου και μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι συμμαχικές δυνάμεις που μάχονταν υπέρ της Ελλάδας, άρχισαν να υποχωρούν.
Στο διάβα τους, κατέστρεφαν οτιδήποτε μπορούσε να φανεί χρήσιμο στον εχθρό. Άδειαζαν αποθήκες τροφίμων και γκρέμιζαν στρατιωτικά οχήματα. Ταξίδευαν μόνο τη νύχτα, ενώ τη ημέρα κρύβονταν στην ύπαιθρο, γιατί τα γερμανικά stukas βομβάρδιζαν συνεχώς….
Η εκκένωση των στρατευμάτων από λιμάνια της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου ξεκίνησε στις 24 Απριλίου του 1941.
Πέντε χιλιάδες στρατιώτες αποχώρησαν την πρώτη μέρα από το Πόρτο Ράφτη.
Στις 25 Απριλίου, μοίρες της RAF και 10 χιλιάδες Αυστραλοί έφυγαν από το Ναύπλιο και τα Μέγαρα….
Παράλληλα με την εκκένωση, πραγματοποιήθηκε η τελευταία ηρωική προσπάθεια εναντίον των Γερμανών κοντά στις Θερμοπύλες, από τις 24 έως τις 25 Απριλίου.
Η οπισθοφυλακή των συμμαχικών δυνάμεων ανέλαβε να καθυστερήσει την κάθοδο των Γερμανών, έτσι ώστε να προλάβουν οι υπόλοιποι να αποχωρήσουν από την Ελλάδα με ασφάλεια.
Οι σύμμαχοι, αν και ολιγάριθμοι και αποδυναμωμένοι, προκάλεσαν σημαντικές απώλειες στους Γερμανούς και κατάφεραν να τους καθυστερήσουν. Ήταν μία μεγάλη, ανέλπιστη επιτυχία στο ίδιο σημείο που μία χιλιετία πριν, ο Λεωνίδας και οι Σπαρτιάτες είχαν αντιμετωπίσει τον πανίσχυρο στρατό των Περσών….
Την ίδια ώρα ο κύριος όγκος των φυγάδων, προσπαθούσε να περάσει στην Πελοπόννησο προκειμένου να επιβιβαστεί στα πλοία.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΧΑΝΙΜΠΑΛ

Οι ναζί, έθεσαν τότε σε εφαρμογή την επιχείρηση «Χανιμπαλ» που στόχο είχε να καταλάβουν την γέφυρα του ισθμού της Κορίνθου και να εγκλωβίσουν τους περίπου 50.000 στρατιώτες που κινούντο νότια.
Οι γερμανικές δυνάμεις θεώρησαν ότι εάν η γέφυρα μπορούσε να καταληφθεί και να κρατηθεί, η προγραμματισμένη εκκένωση των Συμμάχων είτε στην Κρήτη είτε στην Αίγυπτο θα καθυστερούσε, εάν δεν σταματούσε εντελώς .
Ωστόσο, η ίδια η γέφυρα κρατήθηκε και υπερασπίστηκε από τα στρατεύματα της Βρετανίας και της Αυστραλίας και είχε καλωδιωθεί για καταστροφή προκειμένου να μπλοκάρει τη διώρυγα την προέλαση του εχθρού.
Τις πρωινές ώρες της 26ης Απριλίου 1941, οι αμυνόμενες συμμαχικές δυνάμεις στη γέφυρα της διώρυγας υπέστησαν αιφνιδιαστική επίθεση με τη μορφή πυροβόλων όπλων και βομβαρδισμού μεγάλου υψομέτρου στη ζώνη της διώρυγας από Γερμανούς βομβιστές κατάδυσης που συνοδεύονταν από βαριά μαχητικά Bf-110.
Οι αλεξιπτωτιστές υπό την διοίκηση του υπολοχαγού Τάισεν εξουδετέρωσαν τις δύο εκρηκτικές μπαταρίες AA που υπήρχαν ακόμα στο νότιο άκρο της γέφυρας, ενώ οι Γερμανοί μηχανικοί είχαν φτάσει στο βόρειο άκρο της γέφυρας και άρχισαν να αφαιρούν τα τοποθετημένα εκρηκτικά φορτία.
Η επίθεση στη γέφυρα τελείωσε και βόρεια του Ισθμού της Κορίνθου, οι αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να καταλάβουν το πεδίο με τις αμυνόμενες συμμαχικές δυνάμεις να σκοτώνονται ή να συλλαμβάνονται.
Η μάχη κατέληξε στον τραυματισμό 158 Γερμανών στρατιωτών, με 63 να σκοτώνονται στη μαχη και 16 να αγνοούνται.
Τα συμμαχικά θύματα παραμένουν άγνωστα, αλλά οι Γερμανοί ισχυρίστηκαν ότι σκότωσαν 921 Βρετανούς και Αυστραλούς στρατιώτες, καθώς και 1.450 Έλληνες στρατιώτες και να συνελαβας12.000 άλλους στρατιώτες ως αιχμάλωτους πολέμου.
Εκείνες τις ώρες ,δύο χιλιάδες στρατιώτες θα επιβιβάζονταν στο βρετανικό πλοίο «Ulster Prince», το οποίο επρόκειτο να αγκυροβολήσει στο λιμάνι του Ναυπλίου.
Λίγο πριν φτάσει όμως, το πρόλαβαν τα βομβαρδιστικά των Γερμανών.
«Το πλοίο καιγόταν όλη τη νύχτα φωτίζοντας την περιοχή», έγραψε στο ημερολόγιό του ο Νεοζηλανδός στρατιώτης Τζακ Άντεργουντ, που επρόκειτο να διαφύγει με αυτό.
Τελικά τους παρέλαβε το πλοίο «Glenearn», αλλά οι Γερμανοί κατάφεραν να βυθίσουν μία από τις βάρκες που τους μετέφεραν στο πλοίο, σκοτώνοντας δεκάδες.
Μέχρι τις 29 Απριλίου, είχαν αποχωρήσει περίπου 50 χιλιάδες στρατιώτες, αλλά βυθίστηκαν 26 απ’ τα πλοία που τους μετέφεραν.
Παρά τις προσπάθειες, χιλιάδες στρατιώτες εγκλωβίστηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα, αιχμαλωτίστηκαν από τον γερμανικό στρατό και στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης….

Η ΗΡΩΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Οι μαρτυρίες των στρατιωτών που έζησαν την εκκένωση του Απριλίου, δίνουν μία πολύ παραστατική εικόνα για την κατάσταση των Ελλήνων αμάχων.
Παρά την φτώχεια και τις κακουχίες, υπήρχαν μερικοί που προσέφεραν τα λιγοστά που είχαν στους στρατιώτες που τους υπερασπίζονταν.
Στο βιβλίο του «War Dance», ο Αυστραλός στρατιώτης Κεν Κλιφτ, που πολέμησε στην Ελλάδα, συμπεριέλαβε την ιστορία ενός ανώνυμου συντρόφου του, που εντυπωσιάστηκε από τη γενναιοδωρία των Ελλήνων.
Φτάνοντας στις παραλίες της Καλαμάτας, το στράτευμα πέρασε μπροστά από το σπίτι μίας ηλικιωμένης Ελληνίδας, που τους περίμενε στην πόρτα με ψωμί και ρετσίνα.
«Προσέφερε φαγητό σε κάθε στρατιώτη που περνούσε, μια ενέργεια που μας συγκίνησε πολύ.
Δεν καταλαβαίναμε τι έλεγε, καθώς μας αποχαιρετούσε δακρυσμένη, αλλά όλοι αντιληφθήκαμε τι εννοούσε.
Τις απαντούσαμε:
«Μην ανησυχείτε, κυρία, θα επιστρέψουμε και θα επανορθώσουμε για όλα»….

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΑΡΓΟΣ ΚΑΙ ΝΑΥΠΛΙΟ

«Οι Γερμανοί έφτασαν στο Αργος πολύ νωρίτερα, την ίδια ακριβώς μέρα που μπήκαν και στην Αθήνα.
Ενώ οι συμμαχικές δυνάμεις υποχωρούσαν προς νότο με σκοπό την εκκένωση της χώρας, οι γερμανικές δυνάμεις ανέλαβαν δυο τολμηρές επιχειρήσεις, που στέφτηκαν με επιτυχία. Με ταχεία κίνηση τμήματα της Μεραρχίας των SS – Leibstandarte “A.H.” (Σωματοφυλακή «Αδόλφος Χίτλερ») επέτυχαν τη νύχτα της 25/26.4.1941 να διεκπεραιωθούν στην Πελοπόννησο.
Στις 26 και 27.4.1941 γερμανικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν την πόλη του Άργους.
Στις 27 όμως το πρωί τα γερμανικά στούκας έχουν σα στόχο τη Μονή της Κατακεκρυμμένης, όπου ο π. Νικόδημος Βρέλλος τελεί την τελευταία ελεύθερη λειτουργία.
Στο αργείτικο αυτό μοναστήρι είχαν συγκεντρωθεί πολλοί ντόπιοι και κάποιοι στρατιώτες για να προστατευθούν από τους βομβαρδισμούς.
Εκείνο το πρωινό στις 09.30 περίπου οι γερμανικές βόμβες θα στείλουν στο θάνατο δέκα άτομα.
Ο συνολικός απολογισμός των δύο αυτών ημερών ήταν 40 Αργείτες νεκροί και 3 Άγγλοι στρατιώτες.
Στις 17.00’ της 27.4.1941, Κυριακής του Θωμά, ένα αυτοκίνητο, προφανώς κι αυτό λάφυρο, με τη σημαία του αγκυλωτού σταυρού στο ένα φτερό και λευκή στο άλλο φτάνει στην πλατεία του Αγίου Πέτρου.
Ο Γερμανός υπολοχαγός ρωτά αν η πόλη θα προβάλλει αντίσταση.
Ο παρευρισκόμενος ανθυπολοχαγός Μπιζάνης του απαντάει αρνητικά.
Ο Γερμανός δηλώνει ότι το πρωί της επόμενης θα καταλάβει την πόλη και αναχωρεί.
Όμως οι κατακτητές σε μια ώρα θα μπουν στην πόλη.
Τους επείγει η καταδίωξη των Άγγλων, Αυστραλών και Νεοζηλανδών.
Το Τολό, το Ναύπλιο, οι Μύλοι κι άλλες παραλίες έχουν ορισθεί σαν τόποι επιβίβασης.
Στο μυχό του Αργολικού κόλπου είναι διάσπαρτα συμμαχικά στρατεύματα, στόχος των γερμανικών στούκας.
Ο Διοικητής του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος στην Ελλάδα, στρατηγός Maitland Wilson, έχει μετακινηθεί με το στρατηγείο του στους Μύλους τη νύχτα της 25/25.4.1941 και τις πρωινές ώρες της 27ης αναχωρεί με υδροπλάνο για την Κρήτη, αναθέτοντας τη διοίκηση των στρατευμάτων που παρέμεναν στην Ελλάδα στον υποστράτηγο Β. Freyberg.
Τελικά από το λιμάνι του Ναυπλίου τη νύχτα της 24/25.4. 1941 επιβιβάσθηκαν 6.685 άνδρες, ενώ την επόμενη νύχτα από το ίδιο λιμάνι και εκείνο του Τολού άλλοι 4.527.
Ο απηνής γερμανικός αεροπορικός βομβαρδισμός δυσχαίρανε την επιχείρηση εκκένωσης.
Στις 24.4. 1941 προσάραξε στην είσοδο του λιμανιού του Ναυπλίου το ατμόπλοιο Ulster Prince και η ημιβύθισή του από τα στούκας κατέστησε σχεδόν αδύνατη την προσέγγιση πλοίων στην προκυμαία της πόλης.
Εγκαταλείφθηκαν έτσι στο Ναύπλιο και το Τολό 2.200 στρατιώτες του εκστρατευτικού σώματος.
Από αυτούς 400 περίπου κινήθηκαν παρά την ακτή με φορτηγίδα, η οποία όμως βυθίστηκε λίγο μετά από τους Γερμανούς.
Άλλοι με πλοιάρια και βάρκες κινήθηκαν προς τα γειτονικά νησιά και τη Μονεμβασία, άλλοι διέφυγαν στο εσωτερικό, ενώ 1.300 περίπου συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.
Τις πρωινές ώρες της 28.4. 1941 οι γερμανικές εμπροσθοφυλακές κινήθηκαν προς την πόλη του Ναυπλίου.
Ως το μεσημέρι η παραλία της πόλης εβάλλετο.
Προβλήθηκε σποραδική αντίσταση.
Τα βράδυ όλα είχαν ησυχάσει.
Μια ησυχία νεκρική, που θα κρατούσε τρεισήμισι περίπου χρόνια…»

Πηγή

Η Μηχανή του Χρόνου

ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ